Vì sao Nexus, Pixel, Galaxy Note đã tối ưu độ phân giải hiển thị còn các máy khác thì không?

Đừng nhầm lẫn giao diện với hệ điều hành hay gọi lớn hơn là ROM. Giao diện của các máy này giống nhau, nhưng ROM chắc chắn phải khác nhau vì mỗi máy đều có cấu hình khác, linh kiện khác, nhà cung ứng khác nên không thể giống nhau 100% cho tất cả mọi máy được. Nó không giống như vậy bạn đem đĩa Win đi cài trên cả 100 máy. Mà ngay cả khi cài Win cho nhiều máy như vậy thì bạn vẫn phải cài thêm driver tương ứng cho từng chiếc cơ mà.


Việc tái sử dụng bộ giao diện này cho phép nhà sản xuất tiết giảm chi phí, đẩy nhanh tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường, đồng thời dễ bảo trì, bảo dưỡng và nâng cấp về sau, đặc biệt là với các máy tầm trung hoặc giá rẻ. Đội ngũ kĩ sư của hãng chỉ phải làm 1 lần và update được cho tất cả các điện thoại, không phải bỏ nhiều công sức và thời gian ngồi chỉnh từng thiết bị một. Khi cần nâng cấp cho máy nào đó hoặc cần giao diện cho máy mới, họ chỉ việc bưng nguyên cục đã phát triển áp lên ROM là hết chuyện.

Làm như vậy có cái hại là bạn sẽ không thể nào tối ưu độ phân giải hiển thị cho từng thiết bị. Rất ít khả năng đội ngũ phần mềm chịu chọn mức DPI phù hợp tùy theo kích thước màn hình, vậy nên họ cứ để mặc định 360 x 640 hết cho tất cả mọi chiếc điện thoại bán ra. Trong khi đó, Google làm được việc tối ưu này vì họ có rất ít model, năm ngoái chỉ Nexus 6P và Nexus 5X, năm nay có Pixel và Pixel XL mà thôi. Samsung với Note 7 cũng chỉ có một thành viên duy nhất (thực ra Note 5 đã làm tốt rồi, Note 7 update thêm).

Chất lượng phần mềm chưa tốt

Khi thử chỉnh lại mức DPI, một số điện thoại sẽ không gặp vấn đề gì, trong khi một số thiết bị khác sẽ gặp lỗi hiển thị icon (Xiaomi), lỗi với app mặc định (Sony, camera Samsung Note 4), lỗi với màn hình khóa (HTC One M8, HTC 10 không bị)... Điều này cho thấy phần mềm của họ chưa được làm tốt, chưa có khả năng scale với bất kì độ phân giải và kích thước màn hình mà thiết bị sử dụng. Trong khi đó, Google vẫn khuyên tất cả mọi nhà phát triển phần mềm Android rằng app của bạn cần phải scale tốt vì thế giới Android rất đa dạng và phong phú.


Hãy lấy ví dụ với các ứng dụng của Google, điển hình là Google Pixel Launcher, trước có Now Launcher, hay các app Messenger, Dialer chẳng hạn. Tất cả đều có khả năng bung lớn thu nhỏ bất chấp màn hình của điện thoại có bé nhỏ 4" hay lớn 6"-7". Không chỉ Google làm được điều đó mà các lập trình viên bên thứ cũng làm được. Nova Launcher, Apex Launcher... chẳng phải app nào cũng có thể dùng được hay sao? Chiếc Xiaomi Mi Mix mà mình thử nghiệm khi trước bị bể icon khi tăng DPI, nhưng chỉ cần đổi sang Nova Launcher là ổn ngay đó thôi.

Nói cách khác, các hãng đang làm phần mềm không tốt, không đủ linh hoạt để scale, thay vào đó họ chọn cách cố định nó vào một mức pixel nhất định rồi xây dựng từ từ nên. Dù lý do phía sau có là gì đi nữa thì cũng không chấp nhận được chuyện này.

Không đánh giá kĩ trải nghiệm người dùng

Xác suất của việc này rất nhỏ nhưng vẫn có thể xảy ra, đặc biệt là với các hãng nhỏ mới bước chân vào thị trường và chưa có kinh nghiệm về UX. Họ cứ nghĩ rằng việc thiết lập mức DPI mặc định giống như các hãng lớn là ổn như rõ ràng không phải như vậy rồi. Thêm nữa, vì là công ty nhỏ nên họ sẽ chịu nhiều áp lực về thời gian, chi phí nên khả năng tối ưu cũng khó có thể sánh bằng Samsung hay Google. Tất nhiên là nếu có máy nào tối ưu thông số này ngon thì mình vẫn rất vui mừng đón nhận, buồn thay số đó không nhiều.

Không loại trừ khả năng các công ty không lắng nghe đủ ý kiến của người dùng. Khi bạn gặp vấn đề, bạn thường post lên Facebook, lên Tinh tế, nghiêm trọng hơn nữa là đăng lên thẳng website hỗ trợ của HTC luôn. Với các tình huống này người xử lý yêu cầu của khách sẽ là những bạn nhân viên bình thường, họ có thể không hiểu về trải nghiệm khó chịu mà bạn đang gặp phải và lược bỏ đi than phiền của bạn trước khi nó kịp đi tới cấp trên. May mắn gặp người nào hiểu được cái khó chịu mà bạn vướng phải khi không tối ưu DPI thì sẽ cố gắng bằng mọi cách đưa vấn đề lên cấp quản lý cao hơn. Mà người quản lý - lại một lần nữa nếu không thật sự hiểu và trải nghiệm - thì sẽ tiếp tục bác bỏ phản hồi đó, xem như hành trình kết thúc.


Người dùng không thích (!?)

Mình tin rằng với những công ty như Samsung, HTC, LG, Sony, họ rất thường xuyên mời người dùng tham gia các bài test phần mềm cũng như nhóm trải nghiệm sản phẩm để biết ý kiến khách hàng đối với sản phẩm. Các nhóm focus group thường được lập ra, trong đó chuyên viên về trải nghiệm của hãng sẽ ngồi nói chuyện, tham gia làm khảo sát chung với người dùng để hiểu được người dùng muốn gì, cần gì và không cần gì. Điều này không chỉ áp dụng với điện thoại mà với bất kì sản phẩm, dịch vụ nào, cả ở giai đoạn đang khảo sát tính khả thi của dự án cho đến khi dự án đã ra thành phẩm.

Nói cụ thể về tình huống của chúng ta đang bàn, vẫn sẽ có những người thích chữ lớn, không quan tâm màn hình của họ bao nhiêu inch. Cứ chữ lớn là họ ưng, và nếu các hãng làm khảo sát với số đông những người này thì kết quả sẽ khác đi, ảnh hưởng đến định hướng phát triển của các kĩ sư. Cũng có thể là những người được mời tham gia test máy không biết họ sẽ có lợi gì khi mức DPI được chỉnh tối ưu vì trước giờ chưa từng được trải nghiệm chiếc máy nào tương tự.

Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta đang đổ lỗi cho người dùng. Người dùng không có lỗi, những người tham gia các focus group không có tội. Nếu họ không biết trải nghiệm sẽ tốt hơn, tệ hơn ra sao khi thay đổi DPI, đáng ra các hãng phải chuẩn bị sẳn cho họ những chiếc điện thoại với mức DPI khác nhau để người test biết được cái nào sẽ phù hợp hơn với mình. Sự thiếu chuẩn bị lúc làm khảo sát sẽ có tác động tới cả chặng đường phát triển về sau.


Android 7.0 sẽ giải quyết vấn đề này

Android 7.0 đã có sẵn chức năng chỉnh lại độ phân giải hiển thị, nó nằm trong Settings > Display > Display size. Tính năng này sẽ giải quyết vấn đề mà chúng ta đang bàn, như những gì nó đã làm được trên chiếc LG V20. Mặc định LG V20 cũng để độ phân giải hiển thị là 360 x 640, sau khi chỉnh xong trở thành 424 x 753. Không gian ngay lập trở nên rộng rãi hơn, nội dung hiển thị được nhiều hơn.

Cái dở ở đây đó là người dùng phải biết mà tự chỉnh lại chứ không tối ưu sẵn. Với những người không thường vọc máy, họ có thể không bao giờ mò tới tùy chọn này trong settings cả, không như phần lớn anh em Tinh tế thích nghịch cái này cái kia cho biết. Và như đã nói ở trên, có thể họ chưa từng dùng điện thoại nào được tối ưu độ phân giải hiển thị nên không biết được những lợi ích mà đáng ra họ phải được hưởng.