Trong đợt Tinh tế bình chọn 2017 vừa rồi bọn mình có đưa vào một hạng mục là "Thương mại điện tử" (gọi tắt là ecomm, hay e-commerce, kiểu mấy công ty như Tiki, Lazada, Adayroi, Vuivui, Sendo...). Đây là hạng mục mà cá nhân mình cực kì ưa thích, vì nó khiến mạnh tin tưởng vào một tương lai mà người ta có thể sống khỏe hơn, tiện lợi hơn và tiết kiệm hơn rất nhiều. Mình cũng như nhiều bạn ở đây từng không tin vào việc mua hàng online vì thấy quá nhiều vụ lừa đảo, nhưng khi thật sự dùng rồi mình mới thấy được cái tiện lợi mà nó mang lại áp đảo so với những khó khăn khác của cả ngành, và mình trở thành một người rất thích mua sắm online.
Video này cũng là một loại hình video mới mà bọn mình định làm: Talkshow. Mỗi talkshow sẽ đề cập tới một chủ đề mà các bạn quan tâm. Đừng quên comment những gì bạn muốn nghe trong những talkshow kế tiếp của Tinh tế nhé.
Vấn đề về niềm tin
Kể trước về những ấn tượng không tốt của mình liên quan đến việc mua hàng online. Từ năm 2012 khi mà các đơn vị mua bán lớn bắt đầu đổ bổ vào Việt Nam, hoặc họ bắt đầu phát triển các kênh online, thì mình đã bắt đầu chứng kiến sự xuất hiện của nhiều thông tin tiêu cực: chuyển tiền rồi không thấy hàng, thanh toán rồi nhưng bị trễ giao, hàng nhận khác với hình ảnh, mô tả trên web, thậm chí có người bỏ chục triệu ra để rồi mua phải hàng nhái. Không chỉ được chia sẻ rộng rãi trên Facebook mà ngay cả báo chí, TV cũng nói nhiều về chuyện này.
Video này cũng là một loại hình video mới mà bọn mình định làm: Talkshow. Mỗi talkshow sẽ đề cập tới một chủ đề mà các bạn quan tâm. Đừng quên comment những gì bạn muốn nghe trong những talkshow kế tiếp của Tinh tế nhé.
Vấn đề về niềm tin
Kể trước về những ấn tượng không tốt của mình liên quan đến việc mua hàng online. Từ năm 2012 khi mà các đơn vị mua bán lớn bắt đầu đổ bổ vào Việt Nam, hoặc họ bắt đầu phát triển các kênh online, thì mình đã bắt đầu chứng kiến sự xuất hiện của nhiều thông tin tiêu cực: chuyển tiền rồi không thấy hàng, thanh toán rồi nhưng bị trễ giao, hàng nhận khác với hình ảnh, mô tả trên web, thậm chí có người bỏ chục triệu ra để rồi mua phải hàng nhái. Không chỉ được chia sẻ rộng rãi trên Facebook mà ngay cả báo chí, TV cũng nói nhiều về chuyện này.
Tình hình càng tệ hơn khi ngay cả những trang thương mại điện tử lớn thời đó cũng không kiểm soát nổi chất lượng hàng hóa. Nạn hàng nhái tràn lan, những sản phẩm nhái giống hệt như đồ thật là vấn nạn nhức nhối không chỉ trong mảng online mà cho cả những đơn vị bán lẻ offline truyền thống nữa.
Thêm vào đó, việc mình không thể "sờ tận tay, day tận mặt" món đồ mình chuẩn bị mua cũng là rào cản lớn, đặc biệt khi muốn sắm những món đồ đắt tiền như điện thoại, TV, đồ gia dụng, máy giặt (đại khái là mấy thứ lớn lớn). Thông tin không nhiều và không được tư vấn cũng là thứ khiến mình lo, vì mình có thể rành đồ công nghệ đấy, nhưng khi đụng vào TV hay đồ gia dụng thì kiến thức của mình không đủ nhiều.
Và khi nghe một thứ gì đó liên tục từ ngày này qua ngày khác, mình bắt đầu hình thành một nỗi sợ hãi với việc mua hàng online, đến mức mình tự hứa sẽ không bao giờ mua bất kì thứ gì qua mạng cả. Thực ra đây cũng là phản ứng bình thường mà thôi, giống như việc bạn cảnh báo một đứa trẻ liên tục về việc không chọc tay vào ổ điện thì lâu dần bé cũng sẽ nghe theo. Lúc này, các web bán hàng chỉ đơn giản là một chỗ để mình tham khảo thông tin, tra cứu trước khi đi ra ngoài shop mua.
Thay đổi suy nghĩ
Suy nghĩ nói trên tồn tại trong mình một thời gian dài cho đến khi chuyến đi Mỹ của mình vào năm 2016. Khi đó mình ở ké nhà người thân, cần gì cứ lên app hoặc web của Amazon bấm một phát là 2 ngày sau hàng ship về tận nhà. Có những món đồ làm bếp, phụ kiện công nghệ và những đồ trang trí nhà cửa rất độc đáo mà ở ngoài cửa hàng không kiếm được, nhưng trên Amazon có đầy đủ và bạn không cần phải lái xe nhiều cây số chỉ để mua một cái máy đánh bọt nhỏ xíu. Sự tiện lợi đó cao đến mức mình chỉ đi chợ để mua nguyên vật liệu nấu ăn, hết. Còn mọi thứ khác hầu như đều mua qua Amazon. Và vì cũng là 1 người thích công nghệ, nên những món đồ mua trên Amazon rất đã, hay có giảm giá, lại nhiều "đồ chơi" độc, lạ, giá thơm.
Ồ, ở Mỹ còn có những dịch vụ như Blue Apron giao đồ sơ chế hoặc nguyên vật liệu tới tận nhà cho bạn, bạn chỉ cần nấu theo công thức là xong. Amazon thì làm ra những nút cứng gắn lên máy giặt để khi nào gần hết nước xả, bột giặt bạn chỉ cần bấm 1 cái là đơn hàng sẽ được tự động đặt và hôm sau có người giao tới tận cửa cho bạn. Walmart thì có chương trình giao nhanh thực phẩm đến khách hàng chỉ bằng cách đặt online. Qua những công ty như thế, mình thấy rõ được cuộc sống của mình sẽ sướng hơn và tiết kiệm thời gian hơn như thế nào nếu có trợ giúp từ các đơn vị thương mại điện tử.
Sau chuyến du lịch, mình về Việt Nam và quyết định cho ngành ecomm Việt Nam một cơ hội. Cứ thử xem, mua món hàng nhỏ nhỏ coi có bị gì không. Mình mua một cái miếng đứng xoay thể dục cho mẹ trên Tiki, rẻ, chỉ 90 nghìn đồng. Lần đầu mua mà, sao dám chi nhiều tiền được. Kết quả là mình đã nhận được món hàng đúng ý, đúng chất lượng và đúng hẹn (thậm chí còn sớm hơn so với ngày Tiki hẹn).
Món thứ hai mình mua là bộ máy bắt vít của Bosch. Món này đắt hơn, tới 1,1 triệu đồng lận. Và lại một lần nữa, họ không làm mình thất vọng với việc giao hàng nhanh, hàng hóa đưa tới được bọc rất kĩ lưỡng. Sau hai lần như thế này, niềm tin của mình bắt đầu hồi phục, và mình bắt đầu mua hàng online nhiều hơn, từ những gói bánh, gói kẹo để trong công ty, mua sách, mua đồ điện tử, phụ kiện điện thoại...
Quảng cáo
Bản thân mình cũng bắt đầu vào làm cho một công ty thương mại điện tử ở Việt Nam (ở đâu còn lâu mới nói hé hé). Tất nhiên mình là dân kĩ thuật nên vào làm kĩ thuật thôi, không có lo về ngành hàng hay mua bán, vận hành kho bãi gì cả, nhưng mình đã học được rất rất nhiều thứ trong thời gian 1 năm ở đây. Mình biết được cách mà một đơn hàng của bạn chạy từ trên web xuống kho, biết cách mà các công ty như Tiki, Lazada, Adayroi, Vuivui có thể xử lý một lượng lớn đơn hàng, hàng hóa trên khắp cả nước chỉ trong tích tắc, biết cách mà các hãng thường chăm sóc khách hàng.
Lợi ích của việc mua hàng online
Sau một thời gian dài mua sắm online, mình thấy được một số điểm chính như thế này
- Tiện, rất tiện. Ngồi một chỗ, bấm bấm, vậy là hàng được giao tới nơi
- Không phải mặc cả giá
- Có thể thanh toán thẻ online, sướng, khi nhận hàng chỉ xách hàng vào là chơi
- Thường có các giảm giá, khuyến mãi
- Dễ tìm được món hàng mình muốn mua, tham khảo được ý kiến của người khác trước khi mua để không bị hố hay mua phải món đồ không đáp ứng nhu cầu
- Tiki: hàng hóa chất lượng, dễ mua, nhiều hàng chính hãng, giao diện dễ sử dụng nhất. Có vụ giao hàng 2 giờ rất ngon, hàng bọc kĩ, nhất là đồ đắt tiền (có khi bọc kĩ tới mức khó gỡ luôn 😁). Mình mua Tiki nhiều nhất, hay mua đồ điện tử.
- Lazada: hàng hóa phong phú nhất, tìm cái gì cũng có, nhiều khuyến mãi cực hot (chắc là phảo hot nhất thị trường). Vụ giao hàng thì tùy ca, có khi giao đúng, có khi giao trễ nhưng vẫn không có gì nghiêm trọng. Thường mua Lazada những món độc đáo mà ngoài thị trường khó kiếm, kể cả khi đi tìm offline
- Shopee: hàng hóa cũng rất phong phú do nhiều bên bán hàng khác nhau (seller). Mình chỉ mới mua Shopee một lần, sắm cái tay cầm Bluetooth chơi game thực tế ảo, khá ngon, không vấn đề gì
- Adayroi: nhờ thuộc chung hệ thống Vỉngroup, Adayroi có thể ship những món hàng thường ngày, kiểu như bánh kẹo, các loại thực phẩm, đồ gia dụng một cách cực kì nhanh chóng. Mình thường mua bánh trên Adayroi ship tới công ty ăn.
Những thách thức về việc giao nhận hàng
Bản thân mình đã bị giao hàng trễ 1-2 ngày, và khi làm trong ngành ecomm thì mình lại càng chứng kiến nhiều trường hợp giao trễ hơn bao giờ hết. Có nhiều nguyên nhân lắm: hàng về chậm, đơn vị vận chuyển giao trễ, shipper kẹt xe, năng lực yếu kém của bên giao hàng thứ ba... Bản thân vị trí địa lý và địa hình của Việt Nam cũng đã không thuận lợi cho việc giao nhận trên đường dài rồi.
Quảng cáo
Trong những trường hợp mà mình bị giao chậm, mình đều có thể bỏ qua cho hãng bán hàng vì mình biết những khó khăn mà họ đang gặp phải cũng như thời gian mình phải chờ không quá lâu, không nghiêm trọng. Nhưng khi tham khảo fanpage của các công ty ecomm, cũng như đọc comment của anh em Tinh tế, mình nhận thấy rằng rất nhiều bạn bị giao trễ đến 2-3 ngày, thậm chí hàng chưa giao mà đã bị đánh dấu là đã giao.
Rõ là trường hợp của các bạn nghiêm trọng hơn của mình nhiều lắm, và đây vẫn là điểm mà các nhà bán hàng bắt buộc phải cải thiện để lấy được lòng tin của người dùng, vốn là thứ đang ở mức rất thấp. Hiện tình trạng hàng nhái, hàng giả đã được cải thiện, nhưng vấn đề giao chậm hoặc không giao hàng vẫn còn đó, vẫn còn giống như hồi năm 2012 về tính chất. Các công ty thương mại điện tử cần phải quản lý hệ thống đơn hàng tốt hơn, quản lý tồn kho tốt hơn, hạn chế tình trạng hết hàng nhưng vẫn để khách đặt rồi phải chờ đợi, tìm một đối tác giao hàng tốt hơn...
Mình vẫn có niềm tin rất mạnh liệt rằng thị trường ecomm Việt Nam sẽ càng phát triển hơn trong thời gian tới. Chúng ta có cơ hội, có năng lực để làm điều đó, những công ty như Tiki, Lazada, Adayroi, Vuivui vẫn đang chiến đấu từng ngày với nhau và người hưởng lại cuối cùng chính là những người tiêu dùng chúng ta. Rồi sẽ có ngày thứ gì cũng mua online được, và chúng ta có thể dành thời gian trong cuộc sống cho những điều có giá trị hơn và không còn phải xách xe chạy lung tung để mua hết những thứ cần thiết.