Trong nhiều năm qua, mình đã dùng nhiều chiếc laptop với đủ các loại màn hình, từ màn hình rộng với tỉ lệ 16:9, các máy 16:10 cho đến 3:2, và tỉ lệ yêu thích của mình vẫn tiếp tục là 16:10 hoặc 3:2, hay nói cách khác là càng vuông càng tốt. Không phải tự nhiên mà việc sử dụng những loại màn hình này mang lại cho mình cảm giác tự nhiên và dễ chịu hơn so với 16:9 vì nó mô phỏng tốt hơn hình dáng của một trang giấy, một bản vẽ, một bản phác thảo sơ đồ. Nó cũng giúp việc đọc nội dung trên màn hình được thoải mái hơn.
Hiện tại đa số những chiếc lapto Windows trên thị trường đều đã dùng 16:9, kể cả những hãng từng làm máy vuông hay chữ nhật như ThinkPad cũng thế. Chỉ một số ít model là dùng màn hình không wide, chẳng hạn như Surface Pro, Surface Book và Surface Laptop của Microsoft (3:2), MacBook của Apple (16:10) và Pixelbook của Google (3:2).
Tất nhiên những nhà sản xuất vẫn có lý do để làm màn hình wide, đặc biệt là khi chuẩn video 16:9 hiện đã thống trị ngành video nên họ cần màn hình laptop có thể hiển thị một cách trọn vẹn nhất những đoạn phim này, không có viền đen trên dưới. Nhưng với đa số các anh em ở đây, chiếc máy tính của chúng ta không chỉ là một cái đầu chơi video, nó còn là cần câu cơm, là thứ giúp bạn kết nối với người khác, giúp bạn tiếp nhận thông tin và xử lý vấn đề.
Nếu bạn để ý thì gần như không có trang web hay phần mềm nào để chữ dài từ trái qua phải rộng khắp cả màn hình, kể cả khi bạn có bung cửa sổ ra full screen trên một màn hình độ phân giải cực cao với kích thước lớj. Lý do rất đơn giản: khi mắt của bạn phải di chuyển quá nhiều theo hàng ngang, nó sẽ bị mỏi. Đó cũng không phải là thói quen của đa số loài người khi chúng ta đọc sách, báo giấy, vốn là thứ được dạy từ nhỏ và hình thành nên thói quen. Thay vào đó, người ta sẽ bố trí cho chữ xuống hàng. Mắt khi đọc theo hình chữ Z từ trên xuống dưới sẽ đỡ bị mỏi hơn và tự nhiên hơn, và như vậy màn hình nào cao hơn sẽ giúp bạn ít phải cuộn hơn.
Hiện tại đa số những chiếc lapto Windows trên thị trường đều đã dùng 16:9, kể cả những hãng từng làm máy vuông hay chữ nhật như ThinkPad cũng thế. Chỉ một số ít model là dùng màn hình không wide, chẳng hạn như Surface Pro, Surface Book và Surface Laptop của Microsoft (3:2), MacBook của Apple (16:10) và Pixelbook của Google (3:2).
Tất nhiên những nhà sản xuất vẫn có lý do để làm màn hình wide, đặc biệt là khi chuẩn video 16:9 hiện đã thống trị ngành video nên họ cần màn hình laptop có thể hiển thị một cách trọn vẹn nhất những đoạn phim này, không có viền đen trên dưới. Nhưng với đa số các anh em ở đây, chiếc máy tính của chúng ta không chỉ là một cái đầu chơi video, nó còn là cần câu cơm, là thứ giúp bạn kết nối với người khác, giúp bạn tiếp nhận thông tin và xử lý vấn đề.
Nếu bạn để ý thì gần như không có trang web hay phần mềm nào để chữ dài từ trái qua phải rộng khắp cả màn hình, kể cả khi bạn có bung cửa sổ ra full screen trên một màn hình độ phân giải cực cao với kích thước lớj. Lý do rất đơn giản: khi mắt của bạn phải di chuyển quá nhiều theo hàng ngang, nó sẽ bị mỏi. Đó cũng không phải là thói quen của đa số loài người khi chúng ta đọc sách, báo giấy, vốn là thứ được dạy từ nhỏ và hình thành nên thói quen. Thay vào đó, người ta sẽ bố trí cho chữ xuống hàng. Mắt khi đọc theo hình chữ Z từ trên xuống dưới sẽ đỡ bị mỏi hơn và tự nhiên hơn, và như vậy màn hình nào cao hơn sẽ giúp bạn ít phải cuộn hơn.
Không chỉ chữ mà các thành phần giao diện khác cũng được bố trí theo chiều dọc. Ở Windows, trên cùng là thanh menu, bên dưới là thanh taskbar, macOS cũng tương tự với thanh menu và Dock, và cả Linux cũng không ngoại lệ. Rồi chúng ta có tab, những thẻ nhỏ nhỏ xuất hiện trong cùng cửa sổ để bạn không phải mở nhiều windows khác nhau trên cùng một màn hình. Với các màn hình wide, những khu vực này thường chiếm nhiều chỗ hơn và phần dùng để hiển thị cửa sổ ứng dụng bị thu hẹp đi.
Mình là một người làm kĩ thuật, mình thường phải thao tác với các dòng lệnh và những công cụ đặc thù để vẽ luồng dữ liệu. Mình cũng thích sử dụng màn hình vuông hơn do luồng dữ liệu của mình có thể vẽ được theo chiều dọc, mình có thể cuộn xuống tiếp nếu luồng này kéo dài ra. Còn nếu bố trí theo chiều ngang, bạn sẽ phải cuộn ngang rất nhiều, hơn nữa thao tác kéo thả, sắp xếp sẽ rất khó khăn. Nếu đem file đó lên chỉnh sửa trên các máy tính màn hình 13" thì việc kéo kéo còn cực hơn nữa. Khi làm những việc này trên con Surface Pro 4 màn hình 3:2, mình thấy sướng vô cùng, trên MacBook 16:10 cũng tạm ổn, chứ còn làm trên máy tính 16:9 thì khổ lắm, cuộn lên xuống miết thôi.
Tương tự, những dòng code của mình thường ít khi nào viết trải dài theo chiều ngang mà mình sẽ xuống dòng để dễ đọc. Airbnb, công ty chuyên về việc cho muớn nhà trống để ở, thậm chí còn đặt ra quy định rằng mỗi dòng code không được quá 100 chữ nữa kì (bạn nào hứng thú có thể tham khảo bộ ESLint của Airbnb khi viết JavaScript).
Tất nhiên, màn hình wide cũng có lúc hữu ích, ví dụ như khi bạn cần mở hai cửa sổ một lúc và đặt chúng song song nhau để tiện thao tác giữa hai bên. Tuy nhiên, trên màn hình laptop nhỏ từ 15" trở xuống, việc sắp xếp hai cửa sổ song song để lại rất ít không gian cho từng cái một, và nội dung khi đó cũng sẽ lại chạy theo chiều dọc. Nếu bạn xài laptop 17" trở lên hoặc lên hẳn màn hình rời thì khi đó màn hình 16:9 lại rất phù hợp để chạy đa nhiệm kiểu này. Mình cũng thường hay xuất hình ảnh từ laptop ra màn hình ngoài khi cần làm các việc yêu cầu thao tác nhiều cửa sổ cùng lúc.
Mình lại thường ít coi phim full screen, thực chất mình cũng cảm thấy khá là khó chịu khi bung video toàn màn hình vì lúc ấy mình đang ngồi ở khoảng cách gần, xem như vậy rất khó chịu và mình thường coi ở dạng cửa sổ thu nhỏ hơn, kiểu như YouTube vậy. Nếu muốn xem toàn màn hình, mình sẽ xuất hình ảnh ra TV và đảm bảo khoảng cách xem hợp lý.
Nói tóm lại, mình thấy laptop nên được bố trí màn hình 3:2 hoặc 4:3 là hợp lý với đa số các tình huống sử dụng thông thường. Nếu muốn làm việc đa nhiệm, bạn nên sắm màn hình rời, và nếu muốn xem video, các nhà sản xuất nên làm ra những chiếc laptop đặc thù cho nhu cầu này để những người yêu thích điện ảnh có thể chọn mua. Còn bạn thì sao? Bạn thích 16:9, 16:10 hay 3:2? Hãy comment và thảo luận nhé.
Tham khảo The Verge