Một trong những công cụ benchmark phổ biến để đo hiệu năng của card đồ họa là mở game nặng lên chơi và xem tỉ lệ khung hình/giây (frames per second - fps). Tỉ lệ khung hình/giây như tên gọi của nó thể hiện số hình ảnh mà card đồ họa có thể tạo ra trong một giây, càng nhiều ảnh mỗi giây càng mượt và ngược lại fps càng thấp thì trải nghiệm chúng ta có khi chơi game là lag, chuyển động bị trễ với những cảnh có nhiều chuyển động, nhân vật và tệ hại hơn là giật đứng hình khiến game không thể chơi được. Để đạt được fps cao thì chúng ta thường nghĩ tới giải pháp … sắm máy mạnh (CPU, GPU xịn) nhưng không phải ai cũng có điều kiện đầu tư, thế nên game mới có nhiều tùy chỉnh về đồ họa để chúng ta có thể chơi mượt với máy cấu hình thấp. Dưới đây là cách chúng ta hiểu về fps cũng như một vài lưu ý để để có thể đạt tỉ lệ khung hình cao khi chơi game:
Điều gì tác động đến khung hình và tỉ lệ khung hình/giây của game?
Có một mối quan hệ trực tiếp giữa CPU và GPU, hiệu suất của card đồ họa phụ thuộc vào CPU và ngược lại. Nếu CPU quá yếu thì việc bạn nâng cấp card đồ họa đời mới sẽ trở nên vô nghĩa bởi card đồ hoạ sẽ không thể khai thác tối đa sức mạnh xử lý của nó. Thật sự thì chẳng có luật nào quy định bộ đôi CPU/GPU nào tốt nhất nên đi kèm với nhau nhưng nếu CPU thuộc dòng trung - thấp cấp kiểu như Pentium hay Celeron chẳng hạn, lại còn đời cũ quắc từ 2 năm trước nữa thì thật sự nó không phù hợp để đi với GPU đời mới.
Điều gì tác động đến khung hình và tỉ lệ khung hình/giây của game?
- Phần cứng hệ thống như card đồ họa như card đồ họa, bo mạch chủ, CPU và bộ nhớ RAM;
- Thiết lập đồ họa và phân giải trong game;
- Cách game được tối ưu hóa về mã lập trình và nó có được tối ưu hóa cho hiệu năng của card đồ họa hay không.
CPU và GPU: Đây là 2 yếu tố lớn nhất tác động đến tỉ lệ khung hình/giây của game. Về cơ bản, CPU sẽ gởi thông tin hay chỉ thị từ một phần mềm, ở đây là game đến card đồ họa. Sau đó card đồ họa sẽ xử lý các chỉ thỉ nhận được, dựng hình (render) và gởi hình ảnh dựng được đến màn hình để hiển thị.Có một mối quan hệ trực tiếp giữa CPU và GPU, hiệu suất của card đồ họa phụ thuộc vào CPU và ngược lại. Nếu CPU quá yếu thì việc bạn nâng cấp card đồ họa đời mới sẽ trở nên vô nghĩa bởi card đồ hoạ sẽ không thể khai thác tối đa sức mạnh xử lý của nó. Thật sự thì chẳng có luật nào quy định bộ đôi CPU/GPU nào tốt nhất nên đi kèm với nhau nhưng nếu CPU thuộc dòng trung - thấp cấp kiểu như Pentium hay Celeron chẳng hạn, lại còn đời cũ quắc từ 2 năm trước nữa thì thật sự nó không phù hợp để đi với GPU đời mới.
Vậy tỉ lệ khung hình/giây như nào là chấp nhận được khi chơi game?
Hầu hết các tựa game ngày nay được phát triển với mục tiêu có thể đạt được tỉ lệ khung hình 60 fps nhưng khoảng fps từ giữa 30 đến 60 fps có thể chấp nhận được. Nhiều tựa game không giới hạn khung hình, cho phép chúng ta chơi ở khung hình trên 60 fps, nhất là những tựa game hành động với chuyển cảnh nhanh như FPS hay đua xe. Nếu tỉ lệ khung hình dưới 30 fps thì mọi thứ sẽ trở nên tệ hại đi, chúng ta không còn lạ gì với tình trạng giật, lag, delay, thiếu mượt mà của chuyển động khi chơi ở khung hình thấp.
Assassin's Creed chơi ở 30 fps vẫn thú vị hơn là 60 fps.
Project Cars 30 fps vs 60 fps.
Mua cái màn hình có tần số quét cao thì để tận dụng tối đa lợi thế này, anh em cũng phải đảm bảo rằng chiếc PC của mình có thể chơi tựa game đó ở tỉ lệ khung hình tương ứng, nếu chỉ chơi được lẹt đẹt ở 60 fps đổ lại thì mua cái màn hình 144 Hz cũng bằng thừa. Thế nên nếu phần cứng không thể đáp ứng thì chúng ta phải linh hoạt tuỳ chỉnh thiết lập game, giảm đồ hoạ xuống, giảm phân giải xuống hoặc chuyển sang API khác. Một ví dụ rất điển hình là DOOM 2016, anh em thử chuyển sang Vulkan API là thấy sự thay đổi rõ rệt về tỉ lệ khung hình so với DirectX.
Làm cách nào để đo khung hình khi chơi game?
Quảng cáo
Có nhiều cách để đo khung hình khi chơi game. Nhiều game có tích hợp tính năng này trong phần thiết lập hiển thị, nhiều dịch vụ như Steam, Origin cũng có tuỳ chọn mở FPS counter hay bản thân phần mềm đi cùng với card đồ hoạ như GeForce Experience của Nvidia cũng hỗ trợ. Nếu anh em lười mò mẫm trong mấy thứ mà mình vừa nêu thì cách nhanh nhất là cài Fraps.
Fraps hiển thị số fps màu vàng ở góc trên bên trái màn hình theo mặc định.
Vậy làm thế nào để tối ưu phần cứng hay thiết lập game để cải thiện tỉ lệ khung hình?
2 thứ mà anh em có thể thay đổi để cải thiện hiệu năng của game, cải thiện tỉ lệ khung hình đó là nâng cấp phần cứng hoặc điều chỉnh thiết lập đồ hoạ trong game.
Giải pháp nâng cấp phần cứng đi liền với túi tiền, thêm tiền thêm fps, điều này cũng không sai đâu. Nhưng với những hệ thống sẵn có hoặc khó có thể nâng cấp điển hình như laptop với CPU/GPU không thể thay được thì giải pháp đơn giản nhất là điều chỉnh các thiết lập đồ hoạ để có được khung hình cao hơn.
Quảng cáo
Phần lớn những game PC ngày nay đều có phần thiết lập đồ hoạ với hàng tá thứ có thể tuỳ chỉnh được. Thông thường khi cài đặt, hầu hết các game sẽ tự động nhận biết phần cứng như CPU, GPU, RAM trên máy của bạn và khi vào game thì các thông số đồ hoạ đã được thiết lập sẵn nhằm đạt được hiệu năng tối ưu. Thế nhưng vẫn có nhiều thứ chúng ta có thể chỉnh để cải thiện tỉ lệ khung hình nếu như trải nghiệm chơi game theo thiết lập auto như vậy không tốt. Thứ chúng ta cần là sự cân bằng giữa tỉ lệ khung hình và đồ hoạ của game, làm sao chơi ở fps cao nhưng game vẫn đẹp chớ không mờ mờ răng cưa nổi khối hộp nhìn chán đời.Thứ đầu tiên, rất quen thuộc là thiết lập khử răng cưa Antialiasing hay viết tắt là AA:
Một cảnh trong Assassin's Creed Unity: không bật AA (trái) và 2x MSAA (phải).
Đây là một kỹ thuật xử lý đồ hoạ máy tính để làm mượt các cạnh, rìa lởm chởm gây ra bởi điểm ảnh. Chúng ta có thể hình dung đơn giản là cái hình chúng ta thấy là tròn nhưng thứ tạo ra hình tròn đó là các điểm ảnh hình vuông và để khiến cái hình tròn có rìa mịn không bị lởm khởm thì AA được áp dụng. Mỗi điểm ảnh trên màn hình sẽ lấy mẫu của các điểm ảnh bao quanh nó và tìm cách "hoà" chính nó với các điểm ảnh xung quanh để tạo sự mượt mà. Rất nhiều tựa game cho phép bạn chỉnh thiết lập AA bật hoặc tắt cũng như tăng số lượng mẫu này theo tỉ lệ 2x, 4x, 8x … Kỹ thuật xử lý AA cũng có nhiều kiểu khác nhau như MSAA, TXAA, FXAA mà mình sẽ nói riêng trong một bài khác còn về cơ bản chúng ta có thể chỉnh thiết lập AA theo quy tắc sau:
- Càng nhiều X độ mượt càng cao nhưng sẽ ăn tài nguyên hệ thống hơn, tỉ lệ khung hình sẽ giảm theo tỉ lệ thuận và ngược lại.
- Game chơi ở độ phân giải cao (vd: 1920 x 1080 px) có nhiều điểm ảnh hơn nên chỉ cần 2x AA là đủ thấy mượt trong, trong khi đó nếu chơi ở độ phân giải thấp thì cần tăng lên 8x AA chẳng hạn để đạt độ mượt tương đương. Anh em cứ thử giảm phân giải tăng AA và tăng phân giải giảm AA sẽ thấy tỉ lệ khung hình sẽ tương đương nhau.
- Tắt AA là giải pháp cuối cùng nếu anh em chỉ cần tỉ lệ khung hình cao và card đồ hoạ của anh em quá yếu không đủ kéo cái game đó với thiết lập AA. Tắt AA sẽ khiến hình ảnh đồ hoạ bị răng cưa rất xấu!
Thứ 2 là Anisotropic Filtering - lọc bất đẳng hướng, hay gọi là AF:
Anh em nhìn mặt đất xa xa, bên trái mờ hơn do không bật AF, bên phải AF 16x.
Thiết lập của AF cũng như AA tức là bạn có thể chọn các mức theo số nhân từ 1x đến 16x. Có một điều cần lưu ý là với thế hệ GPU hiện đại ngày nay thì thiết lập AF không ảnh hưởng nhiều đến hiệu năng nữa, riêng anh em dùng GPU đời cũ sẽ cần cân nhắc chỉnh AF để đạt tỉ lệ khung hình tối ưu.
Thứ 3 là Draw Distance và Field of View:
Draw Distance nó thể hiện độ xa về cảnh vật mà bạn thấy trong game. Anh em giảm thiết lập này thì sẽ thấy được ít chi tiết, ít bối cảnh ở xa hơn. Trong khi đó với những tựa game FPS hay TPS thì khái niệm Field of View hay được dùng và nó thể hiện cái trường quan sát của nhân vật. Ví dụ trong PUBG thì thiết lập này có tên View Distance và nếu anh em chỉnh Ultra, cảnh vật từ xa sẽ hiện ra chi tiết hơn, rất hữu ích khi anh em muốn xác định vị trí nhảy dù của mình hay đối thủ, nếu giảm xuống Low thì cảnh xa như trang hội hoạ Picaso 😁. Với những tựa game đua xe thì anh em cần phải chỉnh Draw Distance lên cao bởi chúng ta sẽ dễ định hình được đoạn đường phía trước hơi khi có thể nhìn thấy được từ xa.Thiết lập FoV thể hiện trường quan sát của nhân vật.
Thứ 4 là ánh sáng và đổ bóng - Ambient Occlusion và Shadow:
Rise of the Tomb Raider tắt shadow (trái) và bật shadow Very High (phải).
Đổ bóng luôn là một thiết lập "sát thủ" đối với tỉ lệ khung hình nhưng không có nó thì không được bởi nó thể hiện cái nhìn tổn thể và cảm nhận khi chúng ta chơi game. Game sẽ mất đẹp nếu không có bóng đổ vật thể, mục tiêu vẫn là để khiến cho game thực hơn nhưng độ thực của bóng là vấn đề lớn. Nếu giảm chất lượng đổ bóng thì cái bóng thể hiện dưới chân nhân vật chẳng hạn rất tệ, nó bị răng cưa rồi mờ nhạt các thứ không thật, nếu tăng lên thì chúng ta có cái bóng gần như hoàn hảo.
Tác động của hiệu ứng bóng đổ đối với hiệu năng game cũng thay đổi tuỳ theo cảnh game, dựa trên só lượng vật thể và thiết kế ánh sáng. Những tựa game đi cảnh với thế giới mở, hàng tá thứ xung quanh, ánh sáng môi trường như thật kiểu như GTA thì anh em chỉ cần thay đổi thiết lập chất lượng bóng đổ là thấy ngay sự thay đổi về fps.
VXAO vs HBAO+.
Còn về ánh sáng, nhiều tựa game ngày nay đều có một phần thiết lập hay gọi là Ambient Occlusion và đây là một kỹ thuật tái tạo ánh sáng trong môi trường nhằm tạo ra cảm giác ánh sáng tự nhiên nhất có thể. Với các thiết lập thường thấy như SSAO, HBAO thì hiệu ứng đổ bóng môi trường theo chiều ngang HBAO thường ăn nhiều tài nguyên hơn so với hiệu ứng đổ bóng toàn không gian màn hình SSAO. Nếu fps tụt thì anh em nên chọn SSAO hoặc có thể tắt luôn.
Thứ 5 là độ phân giải:
Thiết lập độ phân giải phụ thuộc vào game lẫn màn hình. Thường thì game sẽ tự động nhận biết độ phân giải của màn hình từ đó thiết lập sẵn nhưng cũng có nhiều tựa game không hỗ trợ độ phân giải cao như 4K. Lợi ích của độ phân giải cao như anh em đã biết đó là số lượng điểm ảnh nhiều hơn, chúng ta có đồ hoạ game chi tiết cao hơn, chơi game đã mắt hơn và thật hơn. Tuy nhiên, độ phân giải cao cũng là thứ khiến GPU phải gồng gánh nhiều bởi nó cần hoạt động nhiều hơn để có thể render mọi thứ với số lượng điểm ảnh lớn, từ đó giảm hiệu năng hay tỉ lệ khung hình khi chơi. Việc giảm độ phân giải xuống là cách cơ bản nhất để giữ tỉ lệ khung hình cao với các thiết lập hiệu ứng đồ hoạ khác giữ nguyên nhưng cá nhân mình không thích giải pháp giảm độ phân giải mà thường để độ phân giải mặc định theo màn hình và chỉnh các thứ khác xuống.Thứ 6 là chất lượng đồ hoạ, thường là thiết lập Quality hay Texture Detail:
Gears of War 4: Character Texture Low (trái) và Ultra (phải), anh em hãy nhìn trang phục là thấy rõ sự khác biệt.
Texture hiểu theo cách đơn giản là những vân bề mặt hay chi tiết của vật thể, nhân vật trong game. Thiết lập chất lượng texture càng cao thì game càng đẹp, chi tiết cao nhưng tỉ lệ khung hình sẽ giảm. Đây cũng là một yếu tố tốn nhiều tài nguyên xử lý và thường được xếp đầu tiên trong thiết lập đồ hoạ game nên anh em có thể tăng giảm cái này trước rồi mới nghĩ đến những hiệu ứng còn lại như đã nêu trên.
Theo: Lifewire