Chắc anh em vẫn hay nghe đến việc một vài mẫu ô tô trên thị trường được xây dựng trên cùng một nền tảng công nghệ. Không chỉ đơn thuần chia sẻ trong nội bộ một công ty hay tập đoàn, trường hợp nhiều hãng xe hợp tác cùng nhau cũng rất phổ biến. Vậy có phải các nhà sản xuất ô tô chỉ đơn thuần thay đổi thiết kế nội ngoại thất khi làm ra các mẫu xe chia sẻ khung gầm với nhau hay không? Ngoài ra, đằng sau giải pháp giúp tiết kiệm chi phí sản xuất này là những ưu điểm và hạn chế gì? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.
Trước hết, nền tảng (platform) mình đang nói đến ở đây là các phần cốt lõi tạo nên một chiếc xe. Chúng bao gồm phần khung sàn (floor pan), hệ truyền động (drivetrain), hệ thống treo (suspension), cấu tạo trục (axles) cũng như là động cơ và hộp số. Từ các cụm chi tiết này, sản xuất sẽ tăng giảm các thông số kích thước, thiết kế và các tính năng trang bị để tạo thành các mẫu xe khác nhau. Việc chia sẻ nền tảng (platform sharing) trong ngành công nghiệp ô tô đã diễn ra từ lâu. Thập niên 1960 tại Mỹ từng có cùng lúc 4 mẫu xe dùng chung khung gầm. Đó là Chevrolet Chevelle, Pontiac LeMans, Buick Special và Oldsmobile Cutlass.
Ngày nay, việc chia sẻ nền tảng không chỉ phổ biến hơn mà còn tiến bộ hơn trước rất nhiều. Thông thường, một nền tảng chỉ có thể tạo nên những mẫu xe gần tương đương nhau về mặt kích thước và cấu hình. Chẳng hạn như từ chiếc hatchback Jazz, Honda thay đổi thiết kế trong và ngoài rồi nâng gầm, trang bị động cơ mạnh hơn để trở thành mẫu crossover HR-V.
Trong khi đó, Volkswagen Group với MQB Platform (Modularer Querbaukasten theo tiếng Đức) được phát triển theo dạng mô-đun có thể linh hoạt thay đổi nhiều yếu tố hơn để tạo ra nhiều mẫu xe đa dạng hơn. Từ xe dùng động cơ xăng-dầu đến xe hybrid, xe cầu trước hay dẫn động 2 cầu, xe có động cơ đặt ngang hay đặt dọc đều có thể dùng nền tảng MQB. Không phải ai cũng biết rằng chiếc sedan phổ thông cỡ vừa Jetta và chiếc SUV cỡ trung Atlas của VW đều cùng xuất phát từ MQB.
Trước hết, nền tảng (platform) mình đang nói đến ở đây là các phần cốt lõi tạo nên một chiếc xe. Chúng bao gồm phần khung sàn (floor pan), hệ truyền động (drivetrain), hệ thống treo (suspension), cấu tạo trục (axles) cũng như là động cơ và hộp số. Từ các cụm chi tiết này, sản xuất sẽ tăng giảm các thông số kích thước, thiết kế và các tính năng trang bị để tạo thành các mẫu xe khác nhau. Việc chia sẻ nền tảng (platform sharing) trong ngành công nghiệp ô tô đã diễn ra từ lâu. Thập niên 1960 tại Mỹ từng có cùng lúc 4 mẫu xe dùng chung khung gầm. Đó là Chevrolet Chevelle, Pontiac LeMans, Buick Special và Oldsmobile Cutlass.
Ngày nay, việc chia sẻ nền tảng không chỉ phổ biến hơn mà còn tiến bộ hơn trước rất nhiều. Thông thường, một nền tảng chỉ có thể tạo nên những mẫu xe gần tương đương nhau về mặt kích thước và cấu hình. Chẳng hạn như từ chiếc hatchback Jazz, Honda thay đổi thiết kế trong và ngoài rồi nâng gầm, trang bị động cơ mạnh hơn để trở thành mẫu crossover HR-V.
Về cơ bản, Honda HR-V là một chiếc Jazz gầm cao với động cơ mạnh hơn
Trong khi đó, Volkswagen Group với MQB Platform (Modularer Querbaukasten theo tiếng Đức) được phát triển theo dạng mô-đun có thể linh hoạt thay đổi nhiều yếu tố hơn để tạo ra nhiều mẫu xe đa dạng hơn. Từ xe dùng động cơ xăng-dầu đến xe hybrid, xe cầu trước hay dẫn động 2 cầu, xe có động cơ đặt ngang hay đặt dọc đều có thể dùng nền tảng MQB. Không phải ai cũng biết rằng chiếc sedan phổ thông cỡ vừa Jetta và chiếc SUV cỡ trung Atlas của VW đều cùng xuất phát từ MQB.
Nói xa hơn thì MQB là cả 1 hệ thống khổng lồ để tối ưu việc nghiên cứu và sản xuất xe. VW Group có thể dễ dàng điều chỉnh việc sản xuất khi các nhà máy có dây chuyền MQB luôn sẵn sàng lắp ráp bất kỳ mẫu xe nào của các hãng xe thuộc tập đoàn, miễn là chiếc xe đó nằm trong danh sách MQB. Vì vậy, VW đã hơn 60 tỷ USD để hoàn thiện MQB vào năm 2012 nhằm thay thế cho các nền tảng trước đây là PQ25, PQ35 và PQ46.
Nền tảng MQB Platform của VW có thể linh hoạt thay đổi các kích thước để tạo ra các mẫu xe khác nhau
Như mình đã nói ban đầu, không chỉ giới hạn trong một công ty hay một tập đoàn mà nhiều hãng xe vẫn thường bắt tay nhau để chia sẻ công nghệ. Thậm chí ngay cả hai hãng xe đối thủ là BMW Group và Daimler AG cách đây chưa lâu đã cho biết đang lên kế hoạch hợp tác để sản xuất BMW 1-Series và Mercedes-Benz A-Class. Tuy nhiên động thái này lại không được đội ngũ kỹ sư của chính BMW và Daimler ủng hộ.
Một trường hợp khác gần đây cũng nhận được không ít ý kiến trái chiều là Toyota Supra thế hệ thứ 5. Chiếc coupe thể thao của Toyota ra mắt với động cơ, khung gầm và nhiều trang bị thừa hưởng từ BMW Z4 2020. Rõ ràng không phải ai cũng thích một chiếc xe BMW mang logo của hãng xe khác hoặc ngược lại, dù rằng cả 2 trường hợp vừa kể đều ít nhiều mang đến lợi ích kinh tế cho hãng xe xứ Bavaria.
Không chỉ là một giải pháp tiết kiệm của các nhà sản xuất giàu kinh nghiệm, chia sẻ nền tảng và công nghệ còn là chìa khóa để các hãng xe non trẻ phát triển. Ngay chính tại Việt Nam, anh em đã và đang chứng kiến 2 mẫu ô tô VinFast LUX A2.0 và SA2.0 được xây dựng trên khung gầm, động cơ từ xe BMW. Cụ thể là khung gầm và động cơ từ BMW 5-Series F10 và X5 F15 (cũ hơn 1 thế hệ so với 5-Series và X5 hiện tại). Chi tiết về cách VinFast sử dụng động cơ tăng áp mã N20 của BMW anh em có thể xem lại tại đây. Chỉ trong vòng khoảng 2 năm tính từ lúc khởi công nhà máy sản xuất thì 3 mẫu xe vừa kể của VinFast đã chuẩn bị được bán thương mại, một tốc độ nhanh chóng mặt.
Tất nhiên không phải lúc nào việc dùng chung một công nghệ hay nền tảng giữa các hãng xe cũng thuận buồm xuôi gió. Ví dụ điển hình nhất về rủi ro và thiệt hại cho trường hợp này chính là túi khí Takata. Trong vài năm qua, hàng triệu chiếc xe đã phải triệu hồi trên khắp thế giới để khắc phục lỗi nguy hiểm ở cụm bơm khí nén. Một bộ phận bị lỗi được sản xuất và sử dụng càng nhiều thì chi phí thu hồi, khắc phục lại càng lớn.
Bên cạnh đó, những quy định và luật lệ khác nhau ở từng quốc gia hay khu vực cũng đang cản trở mục tiêu sử dụng một nền tảng sản xuất cho toàn cầu của các hãng xe. Chẳng hạn như màn hình trung tâm quá khổ của Tesla Model 3 được chấp thuận tại Mỹ nhưng lại không đáp ứng được các yêu cầu an toàn ở châu Âu. Thế là Tesla phải điều chỉnh lại trang bị này nhỏ hơn để có thể bán Model 3 ở một vài quốc gia tại châu Âu.
Quảng cáo
Màn hình trung tâm của Tesla Model 3 tại Mỹ quá khổ so với quy định tại châu Âu
Dù sao đi nữa, các nhà sản xuất vẫn đang tiếp tục nỗ lực để tối ưu việc chia sẻ và sử dụng chung nền tảng công nghệ trong sản xuất. Bởi lẽ đây cách tốt nhất để tiết kiệm chi phí và cạnh tranh trong ngành công nghiệp ô tô hiện đại. Bằng chứng là VW Group đang bắt đầu sử dụng một nền tảng mới dành riêng cho các mẫu xe điện có tên MEB Platform (Modularer Elektrobaukasten), và cái tên đầu tiên được thương mại hóa với MEB là chiếc SUV chạy điện Audi e-tron.
Nền tảng xe điện MEB Platform của VW Group