Mùa hè năm ngoái, một cựu nhân viên Apple bị FBI khởi tố vì ăn cắp bí mật công nghệ liên quan tới dự án xe tự hành Project Titan. Tuần vừa rồi, đến lượt Tesla kiện một nhân viên cũ vì tình nghi đánh cắp thông tin phát triển cơ chế Autopilot của xe điện. Hai vụ việc cách xa nhau hàng tháng trời, nhưng đều có một điểm chung. Cả hai cá nhân nói trên đều cố gắng moi thông tin mật của Apple và Tesla để đem về cho một startup xe điện của Trung Quốc: Xiaopeng Motors.
Xiaopeng, hay gọi tắt là Xpeng, gần như chẳng có chút tiếng tăm nào ở phương Tây, nhưng vài năm gần đây ở thị trường quê nhà nó đã phát triển một cách bùng nổ bất chấp thị trường startup xe điện ở Trung Quốc đang có rất nhiều cái tên xuất hiện. Nhưng giờ đây nó lại đứng giữa tâm bão với hai vụ kiện ăn cắp bí mật công nghệ lớn.
Xpeng?
Theo Micheal Dunne, nhà sáng lập đơn vị tư vấn phương tiện ZoZo Go, Trung Quốc đã bỏ ra vài thập kỷ phụ thuộc vào những hãng sản xuất xe hơi quốc doanh. Nhưng hai ba năm trở lại đây, khi chính phủ Trung Quốc kêu gọi những nhà đầu tư công nghệ đổ tiền vào ngành công nghiệp xe hơi, để “tạo ra một bộ mặt mới cho ngành”. Và thế là Tencent và Alibaba bắt đầu trở thành câu trả lời cho tham vọng của Trung Quốc để tạo ra những chiếc xe đẳng cấp thế giới.
Xiaopeng, hay gọi tắt là Xpeng, gần như chẳng có chút tiếng tăm nào ở phương Tây, nhưng vài năm gần đây ở thị trường quê nhà nó đã phát triển một cách bùng nổ bất chấp thị trường startup xe điện ở Trung Quốc đang có rất nhiều cái tên xuất hiện. Nhưng giờ đây nó lại đứng giữa tâm bão với hai vụ kiện ăn cắp bí mật công nghệ lớn.
Xpeng?
Theo Micheal Dunne, nhà sáng lập đơn vị tư vấn phương tiện ZoZo Go, Trung Quốc đã bỏ ra vài thập kỷ phụ thuộc vào những hãng sản xuất xe hơi quốc doanh. Nhưng hai ba năm trở lại đây, khi chính phủ Trung Quốc kêu gọi những nhà đầu tư công nghệ đổ tiền vào ngành công nghiệp xe hơi, để “tạo ra một bộ mặt mới cho ngành”. Và thế là Tencent và Alibaba bắt đầu trở thành câu trả lời cho tham vọng của Trung Quốc để tạo ra những chiếc xe đẳng cấp thế giới.
Chính trong thời điểm này, Xpeng ra đời. Công ty được thành lập năm 2014 bởi Henry Xia và Tao He, được rót vốn và sau này được điều hành bởi He Xiaopeng, một nhà khởi nghiệp ở mảng internet di động. Hoạt động trong ngành này, Xpeng có vài cái tên. Công ty mẹ có tên Xiaopeng Motors. Chi nhánh Mỹ có tên XMotors, và tên trên những chiếc xe là Xpeng.
He Xiaopeng hoàn toàn không phải một cái tên xa lạ. Anh em có còn nhớ UC Browser chứ? Công ty phát triển UC Browser, UCWeb chính là của He Xiaopeng, và sau này được bán lại cho Alibaba với thương vụ kỷ lục của ngành internet Trung Quốc. Sau đó, Alibaba, Foxconn cùng vài ông lớn khác rót 350 triệu USD cho dự án Xpeng của Xiaopeng.
Chiếc xe đầu tiên của Xpeng, mẫu SUV điện G3 được trình làng tại CES 2018. Nó giống Model X của Tesla đến kinh ngạc, từ hình dáng đến nội thất, từ những đường nét bên ngoài đến buồng lái bên trong, với một màn hình cảm ứng khổng lồ cạnh vô lăng. Gần đây G3 đã bắt đầu được bán ra.
Liên quan gì đến Tesla?
Những nét tương đồng giữa G3 và Model X hoàn toàn không phải ngẫu nhiên. Xiaopeng trả lời phỏng vấn hồi năm 2018: “Tesla có ảnh hưởng rất lớn đối với tôi”. Thực tế thì một trong những lý do Xpeng được thành lập là nhờ việc Tesla biến một vài bằng sáng chế của họ trở thành nguồn mở hồi năm 2014. Thậm chí có vài nguồn tin cho rằng Xpeng còn mua vài chiếc Tesla, tháo tung chúng ra để thực hiện việc reverse-engineer nhằm mục đích hiểu rõ chiếc xe hoạt động như thế nào.
Quảng cáo
Dĩ nhiên Tesla để ý. Trong vụ kiện bắt đầu từ tuần trước giữa Tesla và cựu nhân viên nọ, họ biết thừa rằng Xpeng “thiết kế những chiếc xe nhờ vào bằng sáng chế mở và bắt chước thiết kế, công nghệ và thậm chí cả mô hình kinh doanh của Tesla”, dẫn việc Xpeng sản xuất cả một hệ thống sạc xe điện nhanh và bán trực tiếp cho người tiêu dùng, giống hệt việc Tesla đã làm.
Phía Tesla cũng chỉ ra rằng Xpeng giới thiệu công nghệ tên là “X-Pilot” giống hệt như Autopilot sau khi thuê ít nhất 5 nhân viên từng làm công việc phát triển tính năng Autopilot cho Tesla trước đó. Trong số này có cả cựu nhân viên bị Tesla khởi kiện.
Cao Guangzhi, cựu nhân sự bị Tesla khởi kiện, giám đốc mảng tự lái của Xpeng
Trong khi Tesla khuyến khích các startup và các tập đoàn sử dụng công nghệ xe điện của họ, công nghệ xe tự hành Autopilot chưa bao giờ được Tesla công khai cho tất cả “dùng chung”. Thu thập và sử dụng mã nguồn bí mật của Tesla dùng cho Autopilot sẽ “giúp đối thủ có lợi thế lớn khi cố gắng nhái lại công nghệ tự lái, cũng như nâng cấp chúng nhanh hơn so với việc tự phát triển từ đầu.”
Vậy còn Apple?
Quảng cáo
Vụ việc của Apple với cựu nhân viên Project Titan không có nhiều điểm trùng hợp đến khó tin như vụ Tesla khởi kiện. Những startup công nghệ của Trung Quốc chiêu mộ nhân tài từ Silicon Valley không còn là chuyện hiếm, bất chấp việc họ có mang quốc tịch Trung Quốc hay không. Nhưng khi bị khởi tố vào năm ngoái, bằng chứng là rất rõ ràng khi cựu nhân viên Apple đã cố gắng copy và lưu những bản vẽ, mã nguồn của dự án Titan vào máy tính riêng của cá nhân trước khi nghỉ việc.
James Andrew Lewis, làm việc tại Trung tâm Chiến lược và Giáo dục Quốc tế cho rằng, khi những nhân sự người Trung Quốc nghỉ việc và về nước, đôi khi họ không chỉ mang theo mình kỹ năng và kinh nghiệm có được ở công việc cũ. “Khi họ muốn về nhà hoặc nghỉ việc, họ có xu hướng mang những bí mật kinh doanh và công nghệ về Trung Quốc. Điều này diễn ra vài chục năm nay rồi. Nó là điều bình thường vô cùng luôn.”
Nói lại chuyện hè năm ngoái. Những công tố viên liên bang đã bắt và truy tố Zhang Xiaolang khi anh này ăn trộm những bảng mạch cùng 40GB dữ liệu liên quan tới dự án xe tự lái của Apple. Anh này thừa nhận đang muốn về Xpeng làm việc. Thậm chí phía Xpeng cũng thừa nhận, trước khi bị bắt, họ Zhang đã bắt đầu làm việc cho Xpeng được một thời gian rồi.
Xpeng không bị kiện, những kẻ cố mang bí mật về cho Xpeng mới bị kiện
Zhang Xiaolang làm việc cho Apple từ tháng 12/2015 đến tháng 05/2018, và bị tòa án liên bang kết án vì ăn trộm bí mật công nghệ. Trong khi đó Cao Guangzhi làm việc tại Tesla từ tháng 04/2017 đến tháng 01/2019, và bị tòa án California đưa ra xét xử.
Điều đáng nói ở đây là khi bài viết này đến với anh em, họ Cao vẫn đang là nhân sự chính thức của Xpeng. Tesla tố cáo anh này ăn cắp hàng trăm nghìn file dữ liệu của phần mềm Autopilot, và Xpeng có thể được hưởng lợi từ những dữ liệu này. Nhưng Tesla chọn kiện Cao chứ không kiện Xpeng. Làm thế này chắc ăn hơn.
Về phần Xpeng, họ tuyên bố “hoàn toàn tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ và thông tin mật của các đơn vị khác”, và đã bắt đầu điều tra nội bộ những tố cáo của Tesla nhằm về phía họ Cao. Xpeng dĩ nhiên phủ nhận sự liên quan của họ: “Hoàn toàn không có ý định khiến cho Cao đánh cắp bí mật kinh doanh và thông tin mật của Tesla.”
Xpeng năm ngoái cũng có câu trả lời tương tự với trường hợp của Zhang khi bị bắt.
Có liên quan gì đến những hacker Trung Quốc tấn công các công ty công nghệ Mỹ?
Theo ông Dunne, hai vụ việc trên không liên quan trực tiếp. Thực tế việc họ Zhang và họ Cao thực hiện hành vi kể trên có lẽ là vì sự phát triển quá mạnh mẽ của thị trường ô tô Trung Quốc. Làm xe điện thì dễ, nhưng ô tô điện thực sự không tạo ra nhiều khác biệt trên thị trường, vốn dĩ vì có quá nhiều đối thủ cạnh tranh. Những công nghệ cao cấp như xe tự hành, trái lại, sẽ khiến cho một startup có được lợi thế riêng, Xpeng là một ví dụ. “Và như thế, họ tự săn lùng những công nghệ mà họ chưa phát triển được, để đốt cháy giai đoạn.” Chính việc cố gắng đốt cháy giai đoạn này khiến cho những công ty Trung Quốc hoàn toàn đồng ý với những hành vi đánh cắp tài sản sở hữu trí tuệ của những công ty khác.
Lewis cũng đồng ý với ý kiến này: “Khi Bắc Kinh cho rằng ‘tất cả mọi người nên bắt đầu làm xe điện’, bạn sẽ thấy rất nhiều công ty nhảy vào cuộc chơi để tìm kiếm cơ hội. Một trong những cách để nắm lấy cơ hội là phải vượt lên trên đối thủ, và để vượt lên thì không gì dễ hơn việc đưa những nhân sự từ những công ty Mỹ, đem cả kỹ năng và kiến thức mà họ có về Trung Quốc.”
Đọc hết câu chuyện này và phân tích của hai người kể trên, mình bắt đầu thấy có nét gì đó na ná một tập đoàn công nghệ cũng rất nổi của Trung Quốc?
Theo The Verge