Chỉ vài tháng trước khi tốt nghiệp cấp 3, anh chàng người Scotland Kal Turnbull nhận ra một điều: Những cuộc trò chuyện và tranh luận trên mạng internet chẳng bao giờ được như mong đợi của con người. Khi ấy mới 17 tuổi, Turnbull cố gắng tìm kiếm những nơi trên mạng để tranh luận một cách lịch sự và thân thiện. Cậu muốn tìm một diễn đàn nơi những người tham gia có thể dùng chính kiến thức và khả năng diễn giải để chia sẻ ý kiến cá nhân cho những người khác.
Tiếc thay, những gì cậu tìm được trên mạng internet chỉ là những công kích cá nhân, lạm dụng từ ngữ thô tục, ngụy biện và cả troll người khác nữa. Rồi cậu phải tìm tới Reddit để tạo ra không gian online mà cậu mơ ước: r/changemyview.
Trên subreddit xuất hiện từ năm 2013 này, mục tiêu rất đơn giản. Những người tham gia sẽ đăng bài viết cho người khác biết những điều mà họ tin vào, giải thích vì sao lại tin tưởng vào điều đó, và mong chờ những người khác dùng lý lẽ để chứng minh cho họ những góc nhìn khác.
Tiếc thay, những gì cậu tìm được trên mạng internet chỉ là những công kích cá nhân, lạm dụng từ ngữ thô tục, ngụy biện và cả troll người khác nữa. Rồi cậu phải tìm tới Reddit để tạo ra không gian online mà cậu mơ ước: r/changemyview.
Trên subreddit xuất hiện từ năm 2013 này, mục tiêu rất đơn giản. Những người tham gia sẽ đăng bài viết cho người khác biết những điều mà họ tin vào, giải thích vì sao lại tin tưởng vào điều đó, và mong chờ những người khác dùng lý lẽ để chứng minh cho họ những góc nhìn khác.
6 năm sau, nó đã trở thành một cộng đồng với 700 nghìn người đăng ký. Tất cả những chủ đề đều có thể được đem ra để bàn luận, cho dù chúng vô cùng quan trọng hay vô cùng nhỏ nhặt. Trong quá trình tồn tại của nó, nhiều phóng viên và nhà báo công nghệ đã coi Change My View là “niềm hy vọng duy nhất về nghị luận dân sự trên mạng internet”. Những nhà nghiên cứu chọn subreddit này để tìm hiểu hành vi của con người trên internet, và thậm chí có cả startup sử dụng Change My View để tạo ra những bộ lọc tự động để xóa những comment độc hại trên mạng.
Turnbull cũng trưởng thành cùng chính subreddit mà anh tạo ra. Anh nay đã 23 tuổi, và có trong tay một tấm bằng chuyên ngành xây dựng. Và rồi càng ngày, khi mà subreddit mình tạo ra ngày một phát triển, anh lại nhận ra chính những vấn đề từ gốc rễ của cơ chế mà Reddit hoạt động đang khiến nơi tranh luận hoàn hảo của mình không thể phát triển như mong muốn.
Thuật toán đánh giá của Reddit thường khiến những chủ đề gây tranh cãi nóng giữa các user lên đầu trang, thay vì những cuộc tranh luận có ý thức, giàu ý nghĩa. Vấn đề tiếp theo, nếu có một bình luận không phù hợp với nội quy subreddit, nó sẽ bị mod gỡ bỏ nhưng người tạo ra comment đó hoàn toàn không có cách nào để hỏi vì sao lại như vậy. Thứ ba, Turnbull và khoảng 20 người khác làm nhiệm vụ quản lý 3/4 triệu người dùng Reddit hàng ngày, hoàn toàn tự nguyện, không ai trả họ một xu lương nào để giữ vững mục đích ban đầu của Change My View.
Turnbull cho rằng, cộng đồng của Change My View đã lớn hơn cả chính căn nhà mà họ đang ở. “Nếu chúng tôi xây dựng CMV từ con số 0 thay vì tạo ra nó bên trong mô hình vốn có của Reddit, chúng tôi sẽ làm theo cách rất khác so với bây giờ”. Và giờ họ đã dám làm điều đó, với trang web changeaview.com.
Trang web này là thành quả lao động 10 tháng trời của Turnbull, một vài moderator tâm huyết, cùng nguồn vốn nho nhỏ từ Jigsaw. Nền tảng và luật lệ của nó không khác nhiều so với subreddit xuất hiện 6 năm về trước. Nhưng thay vì trở thành một nền tảng chỉ chuyên về việc cho phép con người tranh luận với nhau trên mạng internet, mục tiêu của nó còn xa hơn. Nó muốn phá vỡ quả bong bóng mang tên sự ẩn danh mà một con người trốn bên trong, để bắt chúng ta học lại cách nói chuyện giữa con người với con người trên mạng internet, hệt như những gì chúng ta làm ngoài đời thực vậy.
Vậy CMV trong mắt những user thì sao? Lấy ví dụ Liz Weeks, cô thường lên subreddit này để rèn giũa khả năng giải thích và hiểu thêm về luật gia đình khi còn đang ngồi trên ghế trường luật. Cô bỏ ra hàng tiếng đồng hồ để gõ bình luận trong những chủ đề liên quan đến phụ cấp và chăm sóc người cao tuổi. Ít lâu sau cô được mời làm moderator của subreddit đó. Cô cho rằng, quản lý nơi này tương đối khó khăn. Bản thân nó đã là một nơi đầy những điều gây tranh cãi và tạo ra những ý kiến trái chiều, nhưng bản thân công cụ quản lý của Reddit cũng rất thiếu sự minh bạch. Người dùng gần như không thể biết tại sao comment của họ bị đánh dấu sai phạm hoặc xóa đi. “Gần như không thể mở rộng những tính năng mà Reddit không sở hữu nhưng lại cần thiết cho subreddit này.”
Quảng cáo
Trang web mới hoạt động hơi khác một chút. Vẫn có những moderator quản lý nền tảng, nhưng họ được trả lương. Trên này có cả nhật ký hoạt động được hiển thị cho tất cả mọi người để biết mod nào đã thực hiện việc gì trên trang web. Thay vì dùng cơ chế đánh giá độ hot comment của Reddit, ChangeAView sử dụng thuật toán của Jigsaw gọi là Perpective API để chấm điểm những bình luận, qua đó xóa bỏ những từ ngữ xúc phạm, lạm dụng, đỡ một phần việc cho các mod.
Trên subreddit Change My View, mỗi khi một user được “khai sáng” và có cách nghĩ khác về một vấn đề, họ sẽ “tặng” biểu tượng delta (Δ) cho comment tương ứng, nhưng phải copy paste thủ công. Trên trang web ChangeAView, nút Δ được tích hợp giống hệt như nút Like của Facebook, nhưng giàu ý nghĩa hơn.
Nền tảng tạo ra r/changemyview lẫn Change A View đều giống nhau, đó là nội quy cực kỳ nghiêm ngặt. Mỗi bài post cần tiêu đề rõ ràng, giải thích đủ góc nhìn và lý do một user tin vào góc nhìn đó. User phải thật sự tin tưởng vào góc nhìn ban đầu, nhưng cùng lúc phải sẵn sàng chấp nhận những góc nhìn khác nếu chúng hợp lý thay vì bảo thủ giữ vững quan điểm ban đầu. Mọi bình luận đều phải được phản hồi trong vòng dưới 3 tiếng đồng hồ, và chúng phải cụ thể, không được vỏn vẹn bốn chữ “tôi không đồng ý”. Không ai được phép hành xử kém sang, và phải giao tiếp liên tục.
Elena Musi, một nhà nghiên cứu từng tìm hiểu việc tranh luận trên r/changemyview phát hiện ra chính những nội quy nghiêm ngặt đó đã biến subreddit này trở thành một nền tảng tranh luận khác biệt hoàn toàn so với những mạng xã hội hay trang web khác. Lấy ví dụ Facebook hay Twitter đi. Với hai MXH này chúng ta thường nấp sau cái màn hình và bàn phím để tranh luận, những câu comment trên này chẳng mấy khi có tính xây dựng, ấy là chưa kể giới hạn ký tự của Twitter vô tình khiến những cuộc tranh luận trở nên tù túng. Không ai chịu lắng nghe chứ đừng nói là tôn trọng ý kiến của người khác, và ý tưởng thay đổi cách nhìn của người khác thì thôi coi như bỏ đi, không có cái mùa xuân đấy trên Facebook đâu!
Quảng cáo
Hiện giờ, Change A View là nơi thảo luận những vấn đề hẹp, nhưng Turnbull mong rằng trang web của anh cùng những moderator tâm huyết sẽ trở thành nền tảng cho mọi cuộc trò chuyện trên mạng internet, cho đủ lứa tuổi, đủ nhu cầu, từ trường học, công ty, đến những cộng đồng khác nhau. Giữa cái thời kỳ MXH hầu hết hiển thị những thông tin khiến con người ta mụ mị vì quá nhiều luồng, kể cả chính xác lẫn chưa được kiểm chứng, thì Change A View là một “vùng đất lạ”, nơi những user luôn sẵn sàng cho những thay đổi và những góc nhìn đa chiều khác.