Thường thì chúng ta hay đánh giá việc sản xuất một thiết bị công nghệ như iPhone gây tác hại rất nhiều lên môi trường mà quên đi khía cạnh khác: sự ra đời của iPhone giúp giảm sử dụng các thiết bị khác, mà nếu không có chúng ta sẽ phải sản xuất rất nhiều thiết bị. Bài viết bên dưới từ Wired cho chúng ta thấy về điều đó.
Kể từ khi ra mắt cách đây 12 năm, Apple đã bán được hơn 2 tỉ chiếc iPhone, một dạng thiết bị mà ngày nay cần phải có với mọi người. Để làm được một thiết bị phức tạp như vậy cần một lượng kim loại, nhựa, kính và các loại vật liệu khác từ trái đất. Một vài trong số đó bao gồm cobalt được khai thác bằng tay, thậm chí là bởi trẻ em tại các quốc gia nghèo như Congo. Đó là chưa kể còn cần tới một lượng nguyên tố hiếm vốn đang dần cạn kiệt.
Thêm vào đó, điện năng được dùng rất nhiều trong quy trình chế tạo, vốn đến từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch trên khắp thế giới. Theo tính toán, một người dùng smartphone nhiều tiêu thụ một lượng điện hàng năm tương đương một chiếc tủ lạnh. Nền kinh tế kỹ thuật số, mà iPhone là một phần trong đó sử dụng khoảng 10% lượng điện năng trên hành tinh này.
Steve Cichon, một nhà lịch sử học, nhà văn mua một tờ báo năm 1991, trên trang quảng cáo ông ta thấy nhà bán lẻ Radio Shack đăng một đoạn quảng cáo cho các thiết bị điện tử mà họ bán. "Có 15 loại thiết bị điện tử trên trang quảng cáo này và 13 trong số đó nằm trong túi bạn hàng ngày". Những thiết bị công nghệ đã biến mất nhờ iPhone mà Cichon dùng hàng ngày bao gồm máy tính, máy quay phim, điện thoại di động và thiết bị ghi âm. Dù mẩu quảng cáo trên tờ báo năm 1991 đó không liệt kê la bàn, camera, áp kế, gia tốc kế, GPS nhưng chúng cũng biến mất nhờ sự xuất hiện của iPhone và các smartphone tương tự.
Kể từ khi ra mắt cách đây 12 năm, Apple đã bán được hơn 2 tỉ chiếc iPhone, một dạng thiết bị mà ngày nay cần phải có với mọi người. Để làm được một thiết bị phức tạp như vậy cần một lượng kim loại, nhựa, kính và các loại vật liệu khác từ trái đất. Một vài trong số đó bao gồm cobalt được khai thác bằng tay, thậm chí là bởi trẻ em tại các quốc gia nghèo như Congo. Đó là chưa kể còn cần tới một lượng nguyên tố hiếm vốn đang dần cạn kiệt.
Thêm vào đó, điện năng được dùng rất nhiều trong quy trình chế tạo, vốn đến từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch trên khắp thế giới. Theo tính toán, một người dùng smartphone nhiều tiêu thụ một lượng điện hàng năm tương đương một chiếc tủ lạnh. Nền kinh tế kỹ thuật số, mà iPhone là một phần trong đó sử dụng khoảng 10% lượng điện năng trên hành tinh này.
Steve Cichon, một nhà lịch sử học, nhà văn mua một tờ báo năm 1991, trên trang quảng cáo ông ta thấy nhà bán lẻ Radio Shack đăng một đoạn quảng cáo cho các thiết bị điện tử mà họ bán. "Có 15 loại thiết bị điện tử trên trang quảng cáo này và 13 trong số đó nằm trong túi bạn hàng ngày". Những thiết bị công nghệ đã biến mất nhờ iPhone mà Cichon dùng hàng ngày bao gồm máy tính, máy quay phim, điện thoại di động và thiết bị ghi âm. Dù mẩu quảng cáo trên tờ báo năm 1991 đó không liệt kê la bàn, camera, áp kế, gia tốc kế, GPS nhưng chúng cũng biến mất nhờ sự xuất hiện của iPhone và các smartphone tương tự.
Doanh số máy ảnh PnS (point and shoot), máy quay, film đã giảm trong những năm gần đây, không phải chúng ta không còn muốn chụp hình hay quay phim mà là vì sự xuất hiện của smartphone đã giúp chúng ta giảm phụ thuộc và không còn tiêu thụ những loại thiết bị đó nữa, hay người ta gọi là phi vật chất hóa (dematerialization). Đây là một khái niệm trong kinh tế để chỉ việc dùng ít vật liệu hơn cho nền kinh tế nhưng vẫn sản xuất hiệu quả và nhiều.
Tại sao ở thời điểm hiện tại người ta cho rằng khái niệm phi vật chất hóa lên ngôi? Có hai nguyên nhân, cái đầu tiên là tiến bộ về công nghệ. iPhone là một trong số những thiết bị cho chúng ta thấy về phi vật chất hóa nhưng công nghệ đó đã xuất hiện khắp mọi nơi. Nhờ các chương trình thiết kế đồ họa máy tính mạnh mẽ, con người đã có thể tạo ra những lon nhôm mỏng hơn, xây các tòa nhà nhẹ hơn và làm ra máy móc tiêu thụ ít nhiên liệu. Cảm biến và công nghệ máy học cho phép cá cơ sở sản xuất tiêu thụ điện hiệu quả. Công nghệ cũng giúp nông nghiệp năng suất hơn trong khi sử dụng ít đất, nước và phân bón. Những công nghệ này dĩ nhiên tiêu thụ một lượng điện nhất định nhưng nó cũng giúp tiết kiệm năng lượng trong nền kinh tế.
Nguyên nhân thứ hai tới từ chủ nghĩa tư bản (capitalism), sự cạnh tranh giữa các công ty trong việc cung cấp dịch vụ và sản phẩm. Các công ty ngày càng dùng ít tiền hơn và các tiến bộ công nghệ cho phép họ vẫn cung cấp dịch vụ phục vụ nhu cầu của chúng ta hàng ngày mà sử dụng ít tài nguyên hơn. Kết quả là nền kinh tế của chúng ta vẫn tiếp tục lớn mạnh trong khi tác động tới hành tinh ít hơn.
Một ví dụ điển hình là bìa carton. Thương mại điện tử bùng nổ từ giai đoạn hình thành web nhưng lượng bìa carton tiêu thụ tại Mỹ trong năm 2015 đã thấp hơn năm 1995. Mỗi ngày một hộ gia đình có thể nhận nhiều thùng bìa carton từ các dịch vụ thương mại điện tử như Amazon hay các đối thủ. Sự cạnh tranh giúp các công ty này phải sáng tạo cách đóng gói cũng như logistic để dùng ít bìa carton hơn.
Ngoài phi vật chất hóa, chúng ta cũng cần các chính sách của chính phủ để đối phó với các thách thức về môi trường. Ngoài ra, cũng cần kêu gọi các công ty như Apple làm ra những sản phẩm có thể dùng lâu hơn và dễ sửa chữa hơn. iPhone góp phần cứu hành tinh này và đưa chúng ta tới thời kỳ khai sáng thứ hai. Thời kỳ khai sáng này cũng được dự đoán sẽ lan tòa từ Mỹ và các quốc gia phát triển ra những quốc gia thu nhập thấp hơn.
Nguồn: Wired