Nói đến các nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con người trong thời hiện đại chắc hầu như ai cũng nghĩ ngay đến thuốc lá, ung thư hay cao huyết áp. Nhưng ở nhiều nước nguyên nhân chính lại là chế độ ăn uống không hợp lý (tạm bỏ qua vụ nguồn đồ ăn không đảm bảo chất lượng dẫn đến ngộ độc dẫn đến tử vong).
Một nghiên cứu trải dài trong vòng 27 năm vừa được đăng trên tạp chí Lancet cho thấy ở nhiều nước tỷ lệ tử vong do chế độ ăn không hợp lý còn cao hơn cả do huyết áp cao hay cách bệnh gây ra bởi hút thuốc. Tính ra 1/5 các ca tử vong trên thế giới hàng năm, tính vo là khoảng 11 triệu người, là do ăn quá nhiều muối và quá ít các dạng đồ ăn nguyên hạt hay hoa quả... Cũng bởi độ lớn của nghiên cứu này nên tác giả của nó tin rằng kết quả nghiên cứu sẽ có ích cho tất cả mọi người chứ không chỉ dành cho 1 khu vực nào đó.
Quỹ của Bill Gates đã tài trợ cho nghiên cứu này để tìm kiếm trong 15 nguy cơ hay gặp trong các dạng chế độ ăn uống và tác động của chúng lên các vấn đề sức khỏe. Họ đã lấy 1 lượng lớn các món ăn được cho là không lành mạnh như thịt đỏ và thịt đã qua chế biến, các dạng đồ uống có đường, các dạng đồ có trans-fat và muối để so sánh với các chế độ ăn uống có ít lượng đồ ăn tốt cho sức khỏe như hoa quả, các loại rau, sữa, các loại hạt omega-3 từ hải sản... Kết quả là trừ muối, nguồn cơn chính của các vấn đề liên quan đến sức khỏe ở nhiều quốc gia thì các thứ còn lại như thịt đỏ, trans fat hay đồ uống có đường chỉ nằm ở vị trí cuối của bảng xếp hạng nguy cơ này. Phần lớn các nguyên nhân lại nằm ở việc không ăn đủ rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt hay các dạng hoa quả khác.
Nhờ vào độ bao phủ rộng mà nghiên cứu này là một phần của Báo cáo về gánh nặng bệnh tật toàn cầu hàng năm, một báo cáo được tổng hợp từ hàng nghìn nhà nghiên cứu về vấn đề tử vong và tàn tật gây ra bởi hơn 350 loại bệnh và thương tật trên 195 quốc gia. Trong báo cáo này có rất nhiều số liệu hay như các con số nói rằng nếu chúng ta giảm lượng tiêu thụ thịt đỏ và đường xuống còn 1 nửa, thay vào đó là ăn thêm các loại rau, hạt, hoa quả thì có thể giúp ngăn ngừa được 11.6 triệu ca tử vong sớm. Trong số hơn 11 triệu ca tử vong sớm có nói ở trên thì đến khoảng 10 triệu ca liên quan đến bệnh tim mạch, ung thư chiếm hơn 900,000 và tiểu đường type 2 chiếm gần 350,000 ca. Về tỉ lệ tàn tật thì có khoảng 66% bị do các bệnh mãn tính có liên quan đến các bệnh nói trên.
Một nghiên cứu trải dài trong vòng 27 năm vừa được đăng trên tạp chí Lancet cho thấy ở nhiều nước tỷ lệ tử vong do chế độ ăn không hợp lý còn cao hơn cả do huyết áp cao hay cách bệnh gây ra bởi hút thuốc. Tính ra 1/5 các ca tử vong trên thế giới hàng năm, tính vo là khoảng 11 triệu người, là do ăn quá nhiều muối và quá ít các dạng đồ ăn nguyên hạt hay hoa quả... Cũng bởi độ lớn của nghiên cứu này nên tác giả của nó tin rằng kết quả nghiên cứu sẽ có ích cho tất cả mọi người chứ không chỉ dành cho 1 khu vực nào đó.
Quỹ của Bill Gates đã tài trợ cho nghiên cứu này để tìm kiếm trong 15 nguy cơ hay gặp trong các dạng chế độ ăn uống và tác động của chúng lên các vấn đề sức khỏe. Họ đã lấy 1 lượng lớn các món ăn được cho là không lành mạnh như thịt đỏ và thịt đã qua chế biến, các dạng đồ uống có đường, các dạng đồ có trans-fat và muối để so sánh với các chế độ ăn uống có ít lượng đồ ăn tốt cho sức khỏe như hoa quả, các loại rau, sữa, các loại hạt omega-3 từ hải sản... Kết quả là trừ muối, nguồn cơn chính của các vấn đề liên quan đến sức khỏe ở nhiều quốc gia thì các thứ còn lại như thịt đỏ, trans fat hay đồ uống có đường chỉ nằm ở vị trí cuối của bảng xếp hạng nguy cơ này. Phần lớn các nguyên nhân lại nằm ở việc không ăn đủ rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt hay các dạng hoa quả khác.
Nhờ vào độ bao phủ rộng mà nghiên cứu này là một phần của Báo cáo về gánh nặng bệnh tật toàn cầu hàng năm, một báo cáo được tổng hợp từ hàng nghìn nhà nghiên cứu về vấn đề tử vong và tàn tật gây ra bởi hơn 350 loại bệnh và thương tật trên 195 quốc gia. Trong báo cáo này có rất nhiều số liệu hay như các con số nói rằng nếu chúng ta giảm lượng tiêu thụ thịt đỏ và đường xuống còn 1 nửa, thay vào đó là ăn thêm các loại rau, hạt, hoa quả thì có thể giúp ngăn ngừa được 11.6 triệu ca tử vong sớm. Trong số hơn 11 triệu ca tử vong sớm có nói ở trên thì đến khoảng 10 triệu ca liên quan đến bệnh tim mạch, ung thư chiếm hơn 900,000 và tiểu đường type 2 chiếm gần 350,000 ca. Về tỉ lệ tàn tật thì có khoảng 66% bị do các bệnh mãn tính có liên quan đến các bệnh nói trên.
Ở một số nước như Mỹ, Ấn Độ, Brazil, Pakistan, Nigeria, Russia, Egypt, Germany, Iran và Thổ Nhĩ Kì việc ăn không đủ ngũ cốc nguyên hạt là nguy cơ lớn nhất của việc ăn uống không đầy đủ và điều độ. Ở nhiều nước khác yếu tố này lại chỉ đứng ở hàng thứ cấp. Điều này không phải là những nước trên không có ngũ cốc để ăn, mà phần lớn là do người dân nước này tiêu thụ ngũ cốc ở dạng đã qua chế biến nhiều rồi, không còn có các dưỡng chất đáng có như loại nguyên chất. Lý do tất cả đều bởi lợi nhuận, việc bán những dòng ngũ cốc nguyên hạt thường đắt và không phải ai cũng có thể liên tục mua và ăn các dạng này, các nhà sản xuất chỉ cần lấy 1 lượng nhỏ để làm ra các dạng đồ ăn thức uống gán mác có chứa ngũ cốc là đã đẩy được mức tiêu thụ lên rồi, giá thành với người tiêu dùng thông thường cũng sẽ dễ thở hơn so với dạng kia.
Ăn đồ chiên xào nhiều không tươi được như mẫu đâu
Với nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam chúng ta thì nguy cơ lớn nhất lại nằm ở lượng muối có trong đồ ăn bởi thói quen nấu ăn xài nhiều gia vị hơn mức cần thiết, có thể điểm danh lướt 1 loạt thứ ta dùng trong bữa ăn hàng ngày như mắm, muối, xì dầu, dầu hào... rồi đủ các thứ khác nữa. Việc thay đổi thói quen ăn uống luôn luôn là 1 việc khó, không phải là chuyện ngày 1 ngày 2 bởi ở nhiều nơi đó là 1 nét văn hóa rồi, nhưng nếu không có thay đổi thì các kiểu ăn uống không hợp lý này sẽ có tác động xấu đến cộng đồng này.
Tiếp tục mò mẫm trong nghiên cứu các nhà khoa học còn cho ta thấy việc sử dụng đồ uống có đường không hợp lý sẽ gây ra các ca tử vong sớm, nhất là ở phụ nữ. Ở trong vụ này có 1 nguyên nhân hơi kì quặc đó là ở nhiều nơi việc họ sử dụng nhiều đồ uống có đường là do,,không có nước sạch hoặc các dạng hoa quả. Theo nhà nghiên cứu Christian Razo của trường đại học công cộng Mexico thì ở nước này nhiều người không được tiếp cận nguồn nước sạch, muốn uống nước phải đi mua, và rõ ràng khi đi ra hàng mua nước để uống nhiều người sẽ mua các dạng soda nước ngọt hơn là mua nước lọc với các bao bì nhàm chán.
Các nhà khoa học và WHO mong muốn nghiên cứu mới này sẽ như 1 hồi chuông cảnh tỉnh các quốc gia trên thế giới về tầm quan trọng của việc ăn uống đúng và đủ chất, ngoài việc tập trung chữa trị các bệnh gây ra bởi nhiều nguyên do thì nhiều khi chỉ cần ăn uống đúng đã có thể giảm bớt, phòng ngừa được rất nhiều các dạng bệnh rồi.
PS: đã update bài trên The Lancet, thanks bác @dongqtrung nhé 😁