Hiểu rõ "hiệu ứng tiêu cự" với ống kính góc rộng để chụp đẹp hơn bằng điện thoại

• Tiêu cự càng ngắn thì ảnh sẽ cho ra độ sâu trường ảnh càng dày (vùng ảnh rõ _ DOF càng sâu), mọi vật nét từ đầu đến cuối mặc dù khi chụp ta mở khẩu lớn, khi này bạn sẽ khó xóa phông được khi chụp ở tiêu cự wide hay super wide hơn so với khi chụp tele.
  
• Do góc rộng nên bạn được lợi hơn về tốc độ, nghĩa là với những hình chụp góc càng rộng thì tỷ lệ ảnh hư do rung khi cầm tay càng thấp, hình sẽ có cảm giác nét và chi tiết hơn so với khi chụp bằng ống tele. Với những ống góc siêu rộng thâm chí bạn có thể cầm tay chụp lên đến 1-2 giây mà hình vẫn nét.
  
• Làm thay đổi phối cảnh: làm cho các đường thẳng song song hội tụ về cùng một điểm, làm tăng sự nổi bật của chủ đề ở gần trong phối cảnh rộng, ống càng có tiêu cự ngắn, hiệu ứng này càng tăng.
• Những chủ thể ở gần ống kính có thể trông lớn hơn nhiều so với thực tế, và những chủ thể ở xa trông sẽ nhỏ hơn và xa hơn nữa. Tỷ lệ gần xa rất mạnh tạo tương quan tiền cảnh hậu cảnh độc đáo nếu dùng đúng cách.
• Hiệu ứng góc rộng này cũng giúp làm tăng khoảng cách giữa các chủ thể, tức là các chủ thể trông cách xa nhau hơn so với thực tế. Chỉ số tiêu cự càng ngắn thì hiệu ứng phóng đại phối cảnh càng mạnh. Đây cũng là lý do vì sao không nên sử dụng các ống có tiêu cự rộng để chụp chân dung hoặc chụp các chủ thể mà muốn hình dạng của nó được thể hiện đúng, giữ nguyên tỉ lệ, không bị méo mó, phóng đại... trừ trường hợp bạn cố ý để hình ra như vậy.
• Đường chéo khung hình là phần mạnh nhất trong tầm nhìn góc rộng, kéo hướng nhìn về hội tụ rất xa. chẳng hạn con hẻm cụt có thể như một ngõ sâu hun hút.
• Thường do hạn chế về quang học nên đa số các ống càng rộng sẽ cho ra ảnh bị méo hoặc bị "xé" ảnh nhất là các vị trí xung quanh viền ảnh, đỡ dần hơn khi càng vào gần tâm.

Như vậy, trên các điện thoại chụp ảnh hiện nay có ống kính góc rộng hay không?

• Có một điều mà rất nhiều bạn hiểu lầm là các điện thoại phổ thông không có ống kính góc rộng, điều này là sai vì đa số các điện thoại có camera, dù máy chỉ có 1 ống kính thì nó cũng đều là ống kính góc rộng cả vì tiêu cự quy đổi tương đương của nó thường dưới 35mm, thường thì khoảng 26-28mm trên Fullframe.
• Mấy năm gần đây, điện thoại được phát triển hơn khi được trang bị thêm 1-2 ống kính nữa thì trong đó ngoài ống kính chính góc rộng nói trên thì sẽ có thêm một ống kính góc siêu rộng nữa hoặc thêm một ống kính tele tùy hãng.
• Một số ví dụ về các điện thoại có cả camera góc rộng lẫn camera góc siêu rộng:
  • LG G5: 1 ống kính 26mm (wide) và 1 ống kính 9mm (super wide)
  • LG V20: 1 ống kính 29mm (wide) và 1 ống kính 12mm (super wide)
  • Huawei P20 Pro: 1 ống kính 27mm (wide) và 1 ống kính 16mm (super wide), 1 ống 80mm (tele)
    
  • Samsung Galaxy A9: 1 ống kính 27mm (wide) và 1 ống kính 12mm (super wide), 1 ống 52mm (tele)
    
  • Samsung Galaxy S10/S10+: 1 ống kính 26mm (wide) và 1 ống kính 12mm (super wide), 1 ống 52mm (tele)
  • Samsung Galaxy Note10/Note10+: 1 ống kính 27mm (wide) và 1 ống kính 12mm (super wide), 1 ống 52mm (tele)
    
  • Oppo Reno 10x zoom: 1 ống kính 26mm (wide) và 1 ống kính 16mm (super wide), 1 ống 130mm (tele)
    
  • Apple iPhone 11/ 11 Pro/ 11 Pro Max: 1 ống kính 26mm (wide) và 1 ống kính 13mm (super wide), 1 ống 52mm (tele) (11 Pro và 11 Pro Max)
  • ...

• Khác với máy ảnh, trên điện thoại, các ống kính ta thấy được trang bị thêm là từng cụm camera riêng, tức là mỗi ống kính đó đi liền với một cảm biến riêng của nó, nên chúng ta không có khái niệm "thay ống kính" mà chỉ là muốn chụp tiêu cự nào thì chọn cụm camera đó thôi, và tùy theo công nghệ từng hãng nên có một số hãng họ không trang bị các thuật toán xử lý đồng đều tất cả trên các cụm camera, ví dụ như có hãng cụm camera chính sẽ có khả năng xử lý được các hiệu ứng, màu sắc, HDR... nhưng với camera phụ góc siêu rộng hoặc tele sẽ không thể chỉnh gì được, chỉ chụp và lưu lại ảnh thô mà thôi... nên dễ xảy ra trường hợp chụp ống kính chính thì đẹp mà các ống phụ không đẹp bằng hoặc bị noise hơn, màu xấu hơn, hình bị méo hơn do không được xử lý như ống kính chính...

Nói thì hơi nhiều và dài dòng, các bạn có thể xem thêm các hình minh họa cho từng tình huống cụ thể bên dưới để rút ra được cái cần cho bản thân nhé:


Ống kính góc rộng sẽ cho ra góc nhìn rộng hơn các ống kính thông thường, sẽ thích hợp hơn với các thể loại ảnh như chụp phong cảnh, chụp ảnh đại cảnh, kiến trúc... khi cần thu vào hết mọi thứ trong khung hình.

Đây là một ví dụ rỏ hơn về việc nếu bạn chụp bằng một ống kính với tiêu cự trung bình và một ống kính góc rộng, để được góc nhìn rộng như tấm bên trái, bạn có thể sử dụng ống kính như tấm bên phải và lùi ra xa hơn, nhưng nếu bạn có một ống kính góc rộng hơn, bạn có thể dứng tại chổ mà vẫn có thể chụp được một tấm rộng với nhiều thông tin thêm vào như trên.


Với các trường hợp trên, khi có một ống góc rộng hơn sẽ là một lợi thế hơn khi mà ta không còn chổ để de lui lấy không gian chụp nữa, rất hữu dụng khi cần chụp ở các hoàn cảnh bị hạn chế góc chật, hoặc người dùng muốn có hiệu ứng góc rộng. Mọi thứ được gom hết vào trong khung hình.


Với ảnh này, mặc dù lấy nét chủ thể rất gần, khẩu độ mở lớn nhưng ảnh cho ra với độ sâu trường ảnh rất dày (vùng ảnh rõ _ DOF sâu), mọi vật nét từ đầu đến cuối.

Bạn sẽ được lợi hơn về tốc độ, nghĩa là với những hình chụp góc càng rộng thì tỷ lệ ảnh hư do rung khi cầm tay càng thấp. Với những ống góc siêu rộng thâm chí bạn có thể cầm tay chụp lên đến 1-2 giây mà hình vẫn nét, không cần phải gắn trên chân máy. Thứ hai là vừa kết hợp ống góc rộng vừa kết hợp với các chức năng chụp ảnh của smartphone, ví dụ như tấm trên, mính chụp bằng Oppo Reno10x, khi bấm chụp, máy sẽ chuyển về chế độ chụp Night nên mình có thể cầm tay và phơi được tấm này đến 6-7s mà vẫn không thấy rung.


Làm thay đổi phối cảnh: làm cho các đường thẳng song song hội tụ về cùng một điểm, làm tăng sự nổi bật của chủ đề ở gần trong phối cảnh rộng, ống càng có tiêu cự ngắn, hiệu ứng này càng tăng.

Để thấy rỏ hơn về các hiệu ứng phối cảnh mang lại, các bạn tham khảo thêm mấy hình bên dưới đây:



Với mấy tấm góc rộng này, chỉ cần thay đổi một chút góc chụp như chỉa máy lên phía trên một tý, tức góc chụp hắt từ dưới lên hay góc thấp là có thể có một góc nhìn khác hơn hẳn so với mắt thường thấy. Các đường thẳng của các tòa nhà thay vì song song nhau bây giờ vuốt nhọn dần về phía đỉnh vì đáy của tòa nhà ở gần ống kính hơn, trong khi đỉnh của nó nằm xa hơn (có vẻ nhỏ hơn). Đó chính là phối cảnh thực tế của một ảnh chụp hay ảnh vẽ, tùy vào mỗi người, có người lại thích kiểu hiệu ứng này, khi mà mọi thứ đổ dồn về một điểm hơn so với cách bình thường mà mắt thường thấy.


Ở những trường hợp này cũng vậy, đây là trường hợp phối cảnh với các đường thẳng hội tụ từ một bên hoặc các góc, nó cho cảm giác mọi thứ hội tụ về một điểm mình muốn, làm nổi bật cái mà mình muốn nhấn mạnh.
Ứng dụng là bạn có thể nghiêng góc máy đi một ít, thay đổi góc máy, hoặc điều chỉnh vị trí của đối tượng cần chụp, chụp gần đối tượng hơn sẽ cho ra hiệu ứng như vậy. Phần gần nhất của ống kính càng gần đối tượng, hiệu ứng phối cảnh càng mạnh.


Khi bạn chụp cảnh rộng lớn hơn như bầu trời bằng ống kính góc rộng, hiệu ứng phóng đại phối cảnh cho hiệu ứng mọi thứ hút lại, bắt đầu từ phần trên ảnh phía bầu trời sẽ kéo lại gần bạn hơn, làm cho hiệu ứng này trở nên rõ ràng hơn. Khi nhìn vào chúng ta sẽ thấy khung cảnh có mây này sẽ có cảm giác rộng hơn so với chính tấm này mà bị bỏ hết mây đi.

Khi sử dụng ống kính góc rộng, những vật ở rìa ảnh có vẻ lớn hơn do hiệu ứng phóng đại phối cảnh, trong khi những vật ở giữa bị ảnh hưởng ít hơn.
Điều này là vì các vật ở rìa ảnh hội tụ nhiều hơn, trong khi các vật ở giữa hội tụ ít hơn. Để làm giảm hiệu ứng phối cảnh này, như hình trên, bạn có thể điều chỉnh góc máy lại cho phần đường chân trời càng về giữa khung hình thì hiệu ứng càng giảm.


Thường do hạn chế về quang học nên đa số các ống càng rộng sẽ cho ra ảnh bị méo hoặc bị "xé" ảnh nhất là các vị trí xung quanh viền ảnh, đỡ dần hơn khi càng vào gần tâm hoặc chụp rộng ra một tí.


Đối với những ống kính quá rộng, khi bạn chụp đứng hoặc ngang cũng là một cách để xử lý việc méo của hình, ví dụ như tấm trên, khi không thể lùi lại mà trong tay chỉ có ống góc rộng, nếu bạn dựng đứng máy, hình sẽ bị méo nhiều hơn, nhất là chổ bạn nữ trong hình so với tấm chụp ngang bên dưới, hình ảnh sẽ hài hòa hơn.

Một số ảnh chụp khác cho các bạn tham khảo về hiệu ứng góc rộng: