Hướng dẫn tự kiểm tra & bảo dưỡng nhỏ xe ô tô ở nhà, ai cũng làm được

Nói đến kiểm tra hay bảo dưỡng xe ô tô, phần đông sẽ để việc này cho các bạn kỹ thuật mỗi khi có dịp đi bảo dưỡng định kỳ xe. Tuy nhiên thông thường thì với một số xe ô tô có hạn thay nhớt, kiểm tra tổng quát sớm nhất là sau mỗi 5000km (hoặc 6 tháng), hoặc nhiều những xe đến 10.000km mới có dịp vào xưởng dịch vụ kiểm tra bảo dưỡng 1 lần. Cũng do thời gian kéo dài, mà đặc biệt với các xe cũ có nhiều năm tuổi sẽ cần được chú ý hơn, cụ thể là nên tự kiểm tra một số hạng mục cơ bản, để tránh sự cố khi di chuyển trên đường.

Đây là điều cơ bản với anh em mới làm quen với xe ô tô, và cũng là những mục có thể tự xem ở nhà khi rảnh rỗi, trước mỗi chuyến đi hoặc định kỳ hàng tuần hay hàng tháng, tuỳ thuộc vào mức độ tin cậy và tình trạng của xe mà anh em tự quyết định việc kiểm tra, và khu vực kiểm tra chủ yếu ở khoang động cơ. Đối với những bạn kỹ lưỡng, các phụ tùng hao mòn theo thời gian và thay định kỳ mỗi 30-40 hay 60 ngàn km thì cũng nên bỏ ít thời gian để tự kiểm tra khi chưa đến chu kỳ thay thế đối với xe ô tô cũ, nhất là tuổi từ năm thứ 3 trở đi.

Phần có thể quan sát bằng mắt thường- Bằng một chút chú ý vào những chi tiết có thể xảy ra sự cố, bạn có thể tự đánh giá được tình trạng của chi tiết hư hay cũ.

- Bắt đầu với những chỗ có thể bị rỉ nhớt/ xì nhớt. Hầu hết các ron-seal giữ kín được làm từ cao su, theo thời gian sẽ bị lão hoá và mất khi khả năng làm kín, khiến cho nhớt bị rò rỉ ra ngoài, nếu nhẹ thì thấm nhẹ ra và lượng nhớt hao hụt cũng không đáng kể, tuy nhiên có thể bị xì nhiều và gây hao hụt đáng kể nếu như chúng ta lơ là không chú ý đến.

- Các vị trí thường xuyên bị đối với ô tô cũ đó là nắp đạy châm nhớt, thường là trên nắp đạy hệ thống cò của động cơ, và phần chiếm đa số khi bị xì nhớt đó là nắp cò, có thể dùng mắt thường quan sát các góc cạnh của block động cơ để nhìn các vết nhớt thấm ra ngoài.

- Việc thấm xì nhớt nếu nặng thì sẽ làm hao hụt đến nhớt bôi trơn ảnh hưởng khả năng bôi trơn của động cơ, nếu nhẹ thì làm bẩn khoang động cơ và có thể gây mùi khó chịu vào khoang người lái thông qua hệ thống máy lạnh.

- Điểm đáng chú ý tiếp đến là các ống dẫn nước làm mát động cơ nối từ két nước giải nhiệt đến block động cơ. Cấu tạo các ống này chủ yếu là cao su có gia cố sợi ở giữa, nhưng quá trình sử dụng cao su lão hoá có thể bị rạn nứt và gây thoát nước ra ngoài, và với việc thường xuyên chịu áp suất của bơm nước nên có thể bể vỡ trong quá trình di chuyển, nếu thấy các hiện tượng thấm ướt hay rạn nứt ở các đầu tiếp xúc của ốc nước thì nên thay càng sớm càng tốt đối với các chi tiết này, và đối với các hệ thống ống dẫn dầu thuỷ lực cũng tương tự như vậy.
- Dây đai truyền động (BELT)- Dây Curoa cũng là chi tiết mà khi cũ có thể nhìn được bằng mắt với các dấu hiệu như rạn nứt, các bố vải bung ra khỏi lớp cao su. Và nếu như động cơ có bị rò rỉ xăng hoặc dầu mà dính vào bộ phận này thì quá trình lão hoá xảy ra càng nhanh khi xăng dầu làm dãn nở cao su. Đây là bộ phận cực kỳ thiết yếu nên nếu có các dấu hiệu dù nhỏ thì cũng nên thay thế.

Phần nghe khi nổ máy - để nghe những tiếng động bất thường.

- Nhiều những chi tiết phụ, không nằm trong động cơ, hoạt động có cơ cấu với những bạc đạn/ổ bi... Do nằm bên ngoài nên tuổi thọ thường không quá cao, thậm chí nếu kỹ sẽ thay định kỳ theo năm tuổi hay quãng đường đi được. Nhiều chi tiết có thể kể đến mà đáng quan tâm và có thể nghe để phát hiện đó là hệ thống căng dây đai truyền động, hệ thống máy phát điện, hệ thống máy nén khí gas, bơm nước làm mát động cơ...
- Một vài trường hợp có thể nghe được tiếng nổ động cơ không đều, rung giật không ổn định, hoặc có tiếng động bất thường. Tất cả những dấu hiệu này nếu như có xuất hiện thì mình khuyên nên mang xe đến trung tâm mà bạn thường bảo dưỡng, sửa chữa để kiểm tra và thay thế càng sớm càng tốt.

Những mục tự bảo dưỡng và tự kiểm tra khác.

- Nước rửa kính: Mục hay sử dụng, hầu hết các xe ô tô đều có cảnh báo khi nước gần hết, có thể tự bổ sung bằng dung dịch và pha với nước lọc, hạn chế sử dụng nước khoáng, bởi trong nước khoáng có thể để lại nhiều cặn cứng không có lợi cho hệ thống bơm/kim phun của hệ thống.
- Nước làm mát nơi bình nước phụ: Không phải là bình nước giải nhiệt chính bởi đây là nơi sẽ chứa nước ở trong két nước bơm ra khi nhiệt độ cao và nước trong két giãn nở, và khi nguội thì sẽ hút nước ngược vào trong két nước giải nhiệt. Cũng chính vì vậy mà bình nước phụ không bao giờ đầy, nếu hao hụt cần châm thêm thì chỉ châm theo chỉ dẫn trên bình, thông thường là 1/2 hoặc 3/4 bình. Và loại nước đổ vào nếu hao hụt ít 500-1000ml thì chỉ cần đổ nước lọc (không nên sử dụng nước khoáng). Còn nếu nhiều hơn thì nên sử dụng dung dịch chuyên dụng để bổ sung.

- Nước trong bình nước phụ bị hao đi có thể do nhiệt độ cao làm bay hơi nước, nhưng thường không đáng kể, trừ khi động cơ quá nóng hoặc có sự cố ở bên trong động cơ. Phần lớn sự cố gặp là do xe cũ, bình chứa nước bằng nhựa và đôi khi chịu áp suất nên bị nứt, bể xì, hoặc do van thông hơi trên bình bị hỏng làm xì nước.

- Kiểm tra nhớt động cơ qua que thăm nhớt hoặc hệ thống báo mực nhớt điện tử từ trung tâm điều khiển: Việc rò rỉ nhớt bên ngoài động cơ thông thường không quá đáng kể đến mực nhớt, trừ khi để xì nhớt lâu không khắc phục, ron-seal ngày càng kém mà hao nhiều hơn. Ngoài ra có nhiều nguyên nhân bên trong gây ra hao nhớt động cơ và lượng nhớt hao có thể gây nguy hiểm cho động cơ nếu không sớm phát hiện ví dụ như
- Hao do hệ thống Turbo cũ, kém, hệ thống chặn nhớt không còn hiệu quả khiến cho nhớt bị lọt ra ngoài gây thất thoát.
- Hao do bạc piston (Xéc-măng trên piston) mòn kém cũng gây ra hao nhớt, nếu bị trường hợp này khói sẽ ra ổng xả nhiều và dễ nhận biết nhất.
- Hao nhớt do phớt git Suppap không kín hoặc do hệ thống chia nhớt thường nằm trên nắp đạy hệ thống cò, hoặc với một số nguyên nhân ít phổ biến khác.

Với hệ thống lọc gió động cơ thì cá nhân mình thường thay chung với mỗi lần thay nhớt, hoặc nếu thấy còn quá sạch thì mình để đến lần sau. Vì điều kiện di chuyển, điều kiện môi trường sẽ tác động trực tiếp đến độ mới/cũ của lọc gió. Tuy nhiên theo khuyến cáo thì dù có sạch thì ở mức 20.000km cũng nên thay thế để đảm bảo không gặp sự cố khác về lọc gió. Lưu ý nhỏ đối với anh em dùng lọc K&N (khá phổ biến) thì không sử dụng vòi hơi để sịt, mà rửa bằng nước sau đó bảo dưỡng bằng dung dịch chuyên dụng, nếu anh em có dùng thì nên đọc hướng dẫn sử dụng của hãng, tránh hư hỏng lọc gió.