Exotic Dances from The Opera - album giao hưởng hoành tráng của Eiji Oue

Ballet, một điệu múa có nguồn gốc rất lâu, đã được đưa vào những vở opera từ giai đoạn sân khấu Baroque. Điệu múa ballet được nhào nặn bởi Jean Baptiste Lully, một bậc thầy nghệ thuật múa của thời Louis XIV, và sau đó là Rameau, người cho rằng các điệu múa là phần chắc chắn phải có trong những vở opera. Trong thế kỷ tiếp theo, nhà hát Paris Opéra bắt đầu tuân theo một luật bất thành văn là "phần thứ hai của một vở opera luôn sẽ là một phân đoạn múa ballet", và ngay cả Wagner cũng phải tuân thủ đòi hỏi này. Mà múa thì phải có nhạc mới thêm phần deep.



Sau đây mời anh em nghe 6 bản giao hưởng được sử dụng trong những vở opera nổi tiếng dưới sự dẫn dắt nhiệt huyết, trẻ trung, dữ dội của nhạc trưởng trẻ Eiji Oue và dàn nhạc Minnesota Orchestra. Kỹ sư đảm nhiệm bản thu này là Keith Johnson của ReferenceRecordings lừng danh. Album này tương đối dễ nghe và dễ cảm. Nhạc tính cao, giàu chi tiết, độ động tuyệt vời và hơn hết là bầu không khí lôi cuốn, hấp dẫn, sâu thẳm, đây cũng là đặc sản của kỹ sư Keith Johnson lừng danh. Mình nghe trên nhiều version thì bản Vinyl cho chất lượng tốt nhất.

Nikolai Rimsky-Korsakov (1844 - 1908)

Dance of the Tumblers - The Snow Maiden



Vào mùa hè năm 1880, bậc thầy nghệ thuật Rimsky-Korsakov trở về vùng làng quê ở gần Stelevo để tìm cảm hứng. Được bao quanh bởi không khí tĩnh lặng của những khu rừng và cánh đồng mênh mông, ông đã viết nên bản opera The Snow Maiden lấy cảm hứng từ tác phẩm cùng tên của Ostrovsky. Bản opera này nổi tiếng với điệu múa Dance of the Tumblers được sáng tác dựa trên các giai điệu nhạc dân ca. The Snow Maiden có nhiều biển thể và chỉnh sửa. Công chúa Tuyết, con của nữ thần Mùa Xuân và Thần Băng Giá. Do thừa hưởng trái tim bằng băng nên cô không thể yêu. Cô cầu xin mẹ mình có được trái tim như người bình thường để yêu và sống cạnh con người. Mẹ cô đáp ứng, nhưng đồng thời cảnh báo cô rằng cô sẽ bị tan thành nước khi vì dòng máu nóng. Ngay sau đó, cô thổ lộ với chàng trai loài người về tình yêu của mình, là Mizgir thì thiên nhiên bừng lên sức sống, nhưng cô thì tan ra thành nước và Mizgir lao xuống hồ tự vẫn cùng nàng.

Richard Strauss (1864 - 1949)

Dance of the Seven Veils - Salome


Salome là vở opera rất thành công nhưng cũng có nhiều scandal không kém. Điệu múa Dance of the Seven Veils gây rất nhiều tranh cãi vào thời điểm năm 1905. Salome cũng được dựa trên một bản chuyển ngữ tiếng Đức từ bản gốc của Oscar Wilde, vốn được viết bằng tiếng Pháp và cũng là một thất bại tồi tệ ở Paris. Bản chuyển ngữ tiếng Anh cũng bị cấm diễn ở London bởi Lord Chamberlain vì ca từ và nội dung không phù hợp. Trái ngược lại với những scandal đó, vở diễn này mang đến cho Strauss danh tiếng và sự giàu có mà ai cũng mơ ước.

Vở opera này nói về sự quyến rũ chết người của Salome. Theo Tân Ước của Mark và Matthew, Salome là con gái riêng của Herodias, vợ vua Herod. Thánh John là em họ của Chúa Jesus, là người rửa tội cho Chúa, và là người tiên đoán sự giáng thế của Chúa với vai trò Đấng Cứu thế. Hoàng hậu Herodias căm thù thánh John, do ngài phê phán cuộc hôn nhân thứ hai của bà là sai trái khi đã lấy chính em chồng, đồng thời là người giết chồng cũ của mình. Ngày sinh nhật vua Herod, Herodias để con gái là Salome nhảy múa trước mặt nhà vua – chú ruột đồng thời là cha dượng của nàng. Khi Salome nhảy, bảy lớp voan trên người nàng lần lượt tuột xuống rất quyến rũ, nồng nàn, khêu gợi (do đó điệu nhảy có tên "The dance of the seven veils"). Nhà vua tỏ ra rất thích thú và thẳng thừng tuyên bó sẽ ban cho Salome bất cứ thứ gì mà nàng muốn. Herodias bèn xui con gái xin một thứ duy nhất: cái đầu của thánh John. Và người em họ của Chúa Jesus đã chết tức tưởi như vậy.

Piotr Ilyich Tchaikovsky (1840 - 1893)

Hopak - Mazeppa

Bản opera Mazeppa được lấy cảm hứng từ bài thơ Poltava của Pushkin về nhân vật lịch sử Ivan Mazeppa của Ukraine. Trước Tchaikovsky một thập kỷ, nhà soạn nhạc Adam Minhejmer cũng từng soạn vở opera này và lấy cùng tên Mazeppa tuy nhiên không tạo được tiếng vang cho đến mãi những năm 1900. Ấy thế mà bản opera của Tchaikovsky lại đạt được thành công lớn, được diễn gần như song song ở nhà hát Bolshoi (Moscow) và nhà hát Maryinsky (St. Petersburg). Điệu múa Hopak được diễn trong phần mở đầu của vở opera, mang đến cho người xem sự tò mò để thưởng thức cả vở diễn.

Modest Mussorgsky (1839 - 1881)

Dance of the Persian Slaves - Khovanshchina

Những thay đổi của chế độ mới khi Peter the Great lên ngôi vào năm 1682 đã làm chuyển biến khá nhiều trong tư tưởng của Modest Mussorgsky. Lấy cảm hứng từ những giai thoại Rasskolniki, hay còn gọi là The Old Believers, Mussorgdky đã viết vở opera Khovanshchina tuy nhiên ông chưa hoàn thành nó. Vở diễn gồm tổng cộng 6 phần nhưng được cô đọng lại còn 5 phần và hoàn thành bởi Rimsky-Korsakov. Điệu múa Dance of the Persian Slaves miêu tả sự đau khổ của những người nô lệ cũng như lối sống sa đọa của bọn cầm quyền bất nhân.

Henri Rabaud (1873 - 1949)

Điệu múa trong vở Marouf, Cabbler of Cairo

Henri Rabaud là cái tên rất nổi tiếng trong giai đoạn 1908 - 1918 khi ông chỉ huy những dàn nhạc nổi tiếng như Paris Opéra hay Opéra-Comique, và sau đó là Boston Symphony Orchestra. Ông cũng đảm nhiệm chỉ đạo Paris Conservatoire từ năm 1922 - 1941. Henri Rabaud viết rất nhiều vở opera, nổi tiếng nhất (và cũng được biết đến nhiều nhất) với vở Marouf, Cabbler of Cairo (1914). Được dựa trên tác phẩm The Thousand and One Nights (Nghìn lẻ một đêm), Marouf, Cabbler of Cairo sở hữu những điệu múa vui tươi đầy mê hoặc trên nền nhạc réo rắt, mang đến cho người xem cảm giác như đang thưởng thức một bộ phim chứ không phải là một vở opera.

Anton Rubinsteine (1830 - 1894)



Điệu múa ballet trong vở The Demon

Anton Rubinsteine là tác giả của vô số những bản concerto và symphony, và 19 bản opera với một số bản được viết bằng tiếng Đức. Vở opera The Demon được ông viết dựa trên tác phẩm của Lermontov về câu chuyện của công chúa Tamara. Điệu múa nguyên gốc trong The Demon được trình diễn bởi chỉ một nữ nghệ sỹ múa, dàn trải qua nhiều đoạn lặp ngắn.

Antonín Dvorák (1841 - 1904)

Polonaise - Rusalka

Dựa trên truyền thuyết về tộc tinh linh nước Undine, Rusalka được Dvorák viết với phong cách khá nhẹ nhàng và lãng mạn. Vở opera này được lấy một phần cảm hứng từ The Little Mermaid của Christian Andersen. Rusalka được công diễn lần đầu tiên ở Prague vào năm 1901 và cho đến nay đã được diễn lại vô số lần. Không như những biến thể hiện đại với kết thúc có hậu, Rusalka có kết thúc bi kịch lấy đi nhiều nước mắt của người xem. Điệu múa Polonaise trong vở opera cũng được biến thể đôi chút từ điệu múa dân gian Phần Lan.

Camille Saint-Saens (1835 - 1921)

Bacchanel - Samson and Delilah

Samson and Delilah lúc đầu được Camille Saint-Saens viết như một vở kịch theo đề tài tôn giáo, tuy nhiên Ferdinand Lemaire đã đề nghị ông chuyển nó thành một vở opera. Vở opera này lúc đầu không được công chúng đón nhận do mang đề tài quá nhạy cảm, mãi cho đến năm 1890 nó mới được công diễn lần đầu tiên ở Rouen, quê nhà của Camille Saint-Saens. Paris Opéra sau đó diễn lại Samson and Delilah vào năm 1892. Âm nhạc của Samson and Delilah mang đậm phong cách Đông Phương, chủ yếu với âm bộ gõ, tambourine và castanet, càng làm cho điệu múa Bacchanel thêm phần quyến rũ, cũng như thể hiện được cả sự man rợ ẩn chứa bên trong nó.

Về Eiji Oue



Nhạc trưởng Eiji Oue sinh năm 1956 (năm nay 63 tuổi) tại Hiroshima, Nhật Bản. Ông học đàn piano từ năm lên 4 tuổi và sau đó tiếp tục theo học khóa nhạc trưởng chuyên nghiệp với Hideo Saito ở Trường Âm nhạc Toho. Vào năm 1978, Seiji Ozawa mời ông đến học khóa mùa hè tại Trung tâm Âm nhạc Tanglewood. Tại đây Eiji Oue đã gặp và theo học Leonard Bernstein, sau đó tiếp tục theo học tại viện Âm nhạc Giao hưởng Los Angeles. Nhạc trưởng Eiji Oue thắng giải thưởng âm nhạc uy tín Tanglewood Koussevitzky Prize vào năm 1980.

Ông từng đảm nhận vị trí Music Director của dàn nhạc Greater Boston Youth Symphony Orchestra từ năm 1982 - 1989. Trong khoảng thời gian từ 1990 - 1995, Eiji Oue làm việc với dàn nhạc Erie Philharmonic và đồng thời cũng chỉ huy cho dàn nhạc Buffalo Philharmonic Orchestra. Từ năm 1995 - 2002, ông chuyển sang làm việc với dàn nhạc Minnesota Orchestra. Nhạc trưởng Eiji Oue cũng đã thu âm hơn 20 album với Minnesota Orchestra, hầu hết được phát hành bởi Reference Records. Ông cũng từng tham gia chuỗi sự kiện Grand Teton Music Festival ở Wyoming từ năm 1997 - 2003 với vai trò Music Director. Eiji Oue giảng dạy tại trường âm nhạc Musikhochschule Hannover từ năm 2000.

Eiji Oue chỉ huy dàn nhạc NDR Philharmonie Hannover từ năm 1998, sau đó tiếp tục chỉ huy dàn nhạc Osaka Philharmonic Orchestra từ năm 2003. Vào năm 2005, ông chỉ huy tác phẩm Tristan und Isolde ở Bayreuth Festival, và sau đó nhận vị trí Music Director cho Orquestra Simfònica de Barcelona từ tháng 9/2006. Ông thoái chức ở khu vực Barcelona sau Season 2009 - 2010. Hiện nay ông đang làm chủ tịch Osaka Philharmonic tại quê nhà.