Trên Windows có 3 hệ thống tập tin (file system) gồm FAT32, NTFS và exFAT. 3 hệ thống file này được dùng để cho mọi thiết bị lưu trữ từ ổ SSD/HDD gắn trong cho đến ổ gắn ngoài, USB drive hay thẻ nhớ SD. Vậy chúng có đặc điểm gì, khi nào thì nên xài FAT32, khi nào nên xài NTFS và khi nào xài exFAT?
File system - hệ thống tập tin (gọi tắt là FS) là một phương pháp tổ chức và truy xuất tập tin từ một thiết bị lưu trữ. Hệ thống tập tin luôn bao gồm các file và được gom nhóm vào các thư mục tạo thành đường dẫn. Trong các đường dẫn có thể bao gồm những file khác và đường dẫn nhánh. Nếu không có hệ thống quản lý file này thì tất cả các file sẽ không được tổ chức, sắp xếp, dữ liệu sẽ như một khối lộn xộn và 2 file cùng tên sẽ không thể cùng tồn tại được. Thử hình dung bạn có 2 file cùng 1 tên, nếu không có đường dẫn thì bạn không thể lưu cả 2 file này trên một phân vùng ổ lưu trữ.
Hệ thống file được dùng phổ biến nhất trên Windows là NTFS hay New Technology File System được Microsoft tạo ra vào năm 1993. Đây là một hệ thống tập tin được Windows sử dụng mặc định. Khi bạn cài đặt Windows thì trình cài đặt sẽ tự động định dạng ổ hệ thống với NTFS. NTFS cũng có giới hạn về kích thước file và kích thước phân vùng nhưng trên lý thuyết nó rất lớn thành ra anh em không cần phải lo lắng về giới hạn này. Còn nếu tò mò thì đây là con số nhé:
Phân vùng hệ thống của Windows phải là NTFS và nếu bạn có những ổ đĩa khác trên máy thì bạn cũng nên chọn NTFS. Tuy nhiên, NTFS lại có một nhược điểm lớn đó là nó thiếu tính tương thích. NFTS tương thích với mọi phiên bản Windows từ XP đến mới hơn nhưng lại thiếu tương thích với các OS khác như macOS hay Linux. Mặc định macOS chỉ có thể đọc được các ổ định dạng NTFS nhưng không thể ghi dữ liệu lên được. Một số bản phân phối Linux cho phép ghi trên phân vùng NTFS nhưng một số chỉ có thể đọc tương tự như macOS. Nếu bạn dùng ổ cứng ngoài cho những chiếc máy chơi game console như PS4 hay Xbox thì nếu dùng NTFS, PS4 sẽ không đọc được và bản thân chiếc Xbox 360 của Microsoft cũng không đọc được, trừ phiên bản Xbox One sau này. Rất nhiều thiết bị khác không hỗ trợ NTFS, chẳng hạn như các hệ điều hành trên smartphone.
File system - hệ thống tập tin (gọi tắt là FS) là một phương pháp tổ chức và truy xuất tập tin từ một thiết bị lưu trữ. Hệ thống tập tin luôn bao gồm các file và được gom nhóm vào các thư mục tạo thành đường dẫn. Trong các đường dẫn có thể bao gồm những file khác và đường dẫn nhánh. Nếu không có hệ thống quản lý file này thì tất cả các file sẽ không được tổ chức, sắp xếp, dữ liệu sẽ như một khối lộn xộn và 2 file cùng tên sẽ không thể cùng tồn tại được. Thử hình dung bạn có 2 file cùng 1 tên, nếu không có đường dẫn thì bạn không thể lưu cả 2 file này trên một phân vùng ổ lưu trữ.
NTFS
Hệ thống file được dùng phổ biến nhất trên Windows là NTFS hay New Technology File System được Microsoft tạo ra vào năm 1993. Đây là một hệ thống tập tin được Windows sử dụng mặc định. Khi bạn cài đặt Windows thì trình cài đặt sẽ tự động định dạng ổ hệ thống với NTFS. NTFS cũng có giới hạn về kích thước file và kích thước phân vùng nhưng trên lý thuyết nó rất lớn thành ra anh em không cần phải lo lắng về giới hạn này. Còn nếu tò mò thì đây là con số nhé:
- Kích thước ổ đĩa đơn giới hạn ở 256 TB
- Kích thước file đơn giới hạn 256 TB
- Số lượng file giới hạn trên ổ đĩa đơn là 4.294.967.295
- Số lượng file giới hạn trong một thư mục đơn là 4.294.967.295
- Tự động sửa lỗi các file/thư mục trong tình huống bị mất điện đột ngột hay máy bị BOSD;
- Bảo mật nhờ các quyền đặc biệt: NTFS cho phép bạn thiết lập các đặc quyền trên từng file, thư mục lưu trữ;
- Nén, mã hóa file, thư mục, …
Phân vùng hệ thống của Windows phải là NTFS và nếu bạn có những ổ đĩa khác trên máy thì bạn cũng nên chọn NTFS. Tuy nhiên, NTFS lại có một nhược điểm lớn đó là nó thiếu tính tương thích. NFTS tương thích với mọi phiên bản Windows từ XP đến mới hơn nhưng lại thiếu tương thích với các OS khác như macOS hay Linux. Mặc định macOS chỉ có thể đọc được các ổ định dạng NTFS nhưng không thể ghi dữ liệu lên được. Một số bản phân phối Linux cho phép ghi trên phân vùng NTFS nhưng một số chỉ có thể đọc tương tự như macOS. Nếu bạn dùng ổ cứng ngoài cho những chiếc máy chơi game console như PS4 hay Xbox thì nếu dùng NTFS, PS4 sẽ không đọc được và bản thân chiếc Xbox 360 của Microsoft cũng không đọc được, trừ phiên bản Xbox One sau này. Rất nhiều thiết bị khác không hỗ trợ NTFS, chẳng hạn như các hệ điều hành trên smartphone.
Vậy nên, NTFS nên sử dụng cho các ổ hệ thống và ổ lưu trữ gắn trong máy với hệ điều hành Windows.
FAT32
FAT32 là hệ thống file cũ nhất trong số 3 hệ thống file nói trên. Nó được giới thiệu lần đầu trên Windows 95 với mục tiêu thay thế cho FAT16 sử dụng trên MS-DOS và Windows 3.0. FAT - File Allocation Table được Microsoft tạo ra vào năm 1977 - rất cổ rồi và nó có một ưu điểm rất hiển nhiên đó là tính tương thích cực cao. Những chiếc USB drive mà anh em mua về thường được định dạng sẵn với FAT32 nhằm đảm bảo có thể hoạt động với mọi thiết bị chủ, không chỉ là máy tính mà còn là máy chơi game console hay những thứ có cổng USB. Và dĩ nhiên, FAT32 có thể hoạt động với nhiều hệ điều hành khác nhau từ macOS cho đến Linux.
Hạn chế của FAT32 đó là nó có kích thước file không quá 4 GB, anh em hẳn đã từng gặp phải tình huống copy một file có dung lượng trên 4 GB vào USB drive và nhận được thông báo tập tin quá lớn. Ngoài ra phân vùng FAT32 trên ổ đĩa hay thiết bị lưu trữ cũng bị hạn chế tối đa 8 TB không thể lớn hơn.
FAT32 dù xài ổn đối với USB drive nhưng với sự bùng nổ về dữ liệu hiện tại thì hạn chế 4 GB kích thước file của nó không còn phù hợp cho các thiết bị lưu trữ gắn ngoài nữa. Và dĩ nhiên, bạn cũng không nên dùng FAT32 cho ổ cứng gắn trong bởi nó thiếu các tính năng về đặc quyền, bảo mật như NTFS. NTFS được sinh ra để thay thế cho FAT32 mà 😁.
FAT32 vẫn còn đất diễn nhờ tính tương thích cao nhưng chỉ dành để trao đổi những tập tin có dung lượng dưới 4 GB mà thôi, còn nếu muốn lớn hơn 4 GB mà vẫn đảm bảo tương thích tốt thì exFAT là giải pháp:
exFAT
exFAT viết tắt của Extended File Allocation Table là hệ thống file được giới thiệu vào năm 2006 tức mới nhất và nó được thiết kế tối ưu cho các thiết bị dùng bộ nhớ flash như USB drive, thẻ nhớ. Mục đích vẫn đảm bảo tính tương thích cao như FAT32, không nhiều tính năng cao cấp và phức tạp như NTFS và đặc biệt là không còn bị hạn chế về dung lượng file đơn cũng như độ lớn phân vùng như FAT32. Giới hạn về dung lượng file đơn lên đến 16 EB (1 EB = 1000 PB) và dung lượng ổ đĩa cũng lên đến 128 PB cùng với số lượng file trong một ổ đĩa đơn gần như vô hạn thì exFAT cực kỳ lý tưởng để sử dụng cho các thiết bị lưu trữ ngoài.
Quảng cáo
Mặc dù không đạt được tính tương thích cao như FAT32 nhưng vẫn vượt trội hơn so với NTFS. Mình thường định dạng USB drive hay ổ cứng gắn ngoài exFAT bởi mình dùng Windows và thường có nhu cầu trao đổi dữ liệu với những chiếc máy macOS trên công ty. macOS hỗ trợ đọc ghi hoàn toàn với exFAT và Linux tương tự. PS4 và Xbox One cũng hỗ trợ exFAT. Tuy vậy, những hệ thống cũ sẽ không tương thích với exFAT bởi chuẩn này chỉ mới ra mắt năm 2006.
Chốt lại, nếu anh em dùng USB drive, thẻ nhớ hay ổ cứng gắn ngoài và có nhu cầu trao đổi dữ liệu dung lượng lớn như ảnh RAW, footage phim … và muốn đảm bảo macOS lẫn Windows đều đọc được thì exFAT là sự lựa chọn cho anh em.
