Khi nhắc đến “Neon”, chúng ta thường sẽ nghĩ tới vẻ xa hoa, lộng lẫy của những thành phố như New York, Tokyo, hay Las Vegas thời điểm những năm 1980, với đầy những biển hiệu đèn neon nhấp nháy đầy màu sắc và đa dạng các thể loại, kiểu dáng. Dù là yêu hay ghét sự "hào nhoáng" ấy, chúng ta đều không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng toàn cầu của "Neon" đối với nghệ thuật, khoa học và các phương pháp quảng cáo, đặc biệt vào khoảng thế kỷ 20.
Việc phát hiện những nguyên tố hóa học mới dường như "diễn ra khá định kỳ", tuy nhiên cho đến thế kỷ 19, mọi người hầu như đều nghĩ rằng các nguyên tố đều đã được phát hiện hết. Thế nhưng, năm 1898, khí Neon được phát hiện lần đầu tiên bởi William Ramsden và William Morris Travers tại UCL ở London. Nó được chiết xuất từ khí Argon (được làm lạnh bằng không khí lỏng). Phát hiện này đã mở đường cho quá trình nghiên cứu Neon cũng như khám phá thêm các nguyên tố khác.
Nguyên tố Argon (ở thể lỏng) - là nguyên tố dùng để chiết xuất Neon
Cậu con trai 13 tuổi của Ramsden đã gợi ý với bố về việc đặt tên cho nguyên tố mới này là "novum", nhưng cuối cùng, Ramsden đã lấy cái tên "Neon", dựa trên chữ "neos" trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là "mới". Ngay khi "tìm ra" Neon, cả Ramsden và Travers đều nhận ra khả năng phát quang của nó, và Travers đã đặc biệt nhận xét rằng "ánh sáng đỏ thẫm phát ra từ ống chứa Neon cũng chính là cách nó tự thuật lại câu chuyện về chính nó, về cách nó tồn tại và để lại ấn tượng khó quên... trong một thời khắc nhất định; quang phổ của nó chính là yếu tố đặc biệt nhất, vì không thứ gì trên thế giới có thể phát sáng như vậy".
Khí Neon được phát hiện như thế nào?
Việc phát hiện những nguyên tố hóa học mới dường như "diễn ra khá định kỳ", tuy nhiên cho đến thế kỷ 19, mọi người hầu như đều nghĩ rằng các nguyên tố đều đã được phát hiện hết. Thế nhưng, năm 1898, khí Neon được phát hiện lần đầu tiên bởi William Ramsden và William Morris Travers tại UCL ở London. Nó được chiết xuất từ khí Argon (được làm lạnh bằng không khí lỏng). Phát hiện này đã mở đường cho quá trình nghiên cứu Neon cũng như khám phá thêm các nguyên tố khác.
Nguyên tố Argon (ở thể lỏng) - là nguyên tố dùng để chiết xuất Neon
Cậu con trai 13 tuổi của Ramsden đã gợi ý với bố về việc đặt tên cho nguyên tố mới này là "novum", nhưng cuối cùng, Ramsden đã lấy cái tên "Neon", dựa trên chữ "neos" trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là "mới". Ngay khi "tìm ra" Neon, cả Ramsden và Travers đều nhận ra khả năng phát quang của nó, và Travers đã đặc biệt nhận xét rằng "ánh sáng đỏ thẫm phát ra từ ống chứa Neon cũng chính là cách nó tự thuật lại câu chuyện về chính nó, về cách nó tồn tại và để lại ấn tượng khó quên... trong một thời khắc nhất định; quang phổ của nó chính là yếu tố đặc biệt nhất, vì không thứ gì trên thế giới có thể phát sáng như vậy".
Ánh sáng được "sử dụng" như thế này trước khi có Neon
Việc khám phá ra nguyên tố Neon đã dẫn đến ý tưởng sử dụng "khí phát sáng", trong suốt quãng thời gian mà việc sử dụng đèn điện phổ biến dần cho đến giữa thế kỷ 19. Năm 1857, nhà vật lý học và tạo hình thủy tinh Heinrich Geissler đã nãy ra ý tưởng "làm đầy một phần ống thủy tinh bằng khí ga"; tùy vào loại khí được sử dụng mà khi được kết nối với nguồn điện cao áp, mỗi loại khí sẽ phát sáng với những màu sắc khác nhau. Những thiết bị này được gọi là ống Geissler, và chúng nhanh chóng trở nên phổ biến, tạo thành xu hướng trong việc lựa chọn sử dụng thiết bị phát sáng của khắp các cửa hiệu và khán phòng trên toàn thế giới từ những năm 1880 trở đi. Nhằm mở rộng nghệ thuật "thổi thủy tinh", ống Geissler được làm ra với đủ loại hình dạng và thường được gắn trên một mô-tơ quay để làm tăng hiệu ứng thị giác. Điều thú vị là một số ống Geissler cuối cùng và cũng là những loại tốn kha khá công sức mới làm ra được đã bắt đầu có những ký tự chữ viết trông khá giống như phiên bản mini của đèn neon sau này.
Bảng hiệu Neon
Ảnh hưởng lớn nhất của ống Geissler chính là việc góp phần giúp khám phá ra electron, nhưng bên cạnh đó, vào năm 1902, nguồn cảm hứng để "sử dụng Neon" cũng đến từ kỹ sư và là nhà khoa học người Pháp Georges Claude, bằng cách tạo ra bóng đèn từ một ống thủy tinh kín. Thật ra thì vào thời gian đó, Claude cũng không phải là người duy nhất tạo ra "đèn phóng điện", nhưng lại là người đầu tiên khám phá ra khả năng ứng dụng của Neon.
Georges Claude (1870 - 1960)
Claude đã ra mắt các "ống phát sáng" mới của mình tại Paris Motor Show vào tháng 12 năm 1910, nơi mà phát minh này trở thành một cú hit lớn; bạn của Claude, đồng thời cũng là đối tác kinh doanh sớm nhất của ông - Jacques Fonseque, đã kịp thời nhận ra tiềm năng của thị trường kinh doanh sản phẩm này. Năm 1911, để kỷ niệm 1000 năm lịch sử của vùng Normandy, Claude đã cho trang hoàng bên ngoài nhà thờ St. Ouen ở Rouen bằng những dải đèn neon và vào năm 1912, ông đã giảm đường kính của ống thủy tinh để giúp chúng dễ uốn và tạo hình theo dáng chữ viết hơn. Khi Neon dần trở nên phổ biến, vấn đề mọi người quan ngại chính là khí Neon chỉ có thể phát ra ánh sáng cam-đỏ, và những màu sắc khác được sử dụng trong đèn neon lại được tạo ra bằng việc sử dụng các nguyên tố khác. Cũng vào năm này, công ty của Claude (Claude Neon Company) đã bán tấm bảng hiệu neon đầu tiên cho cửa hàng cắt tóc Palais Coiffure. Mọi người đều tỏ ra rất thích thú với sản phẩm này và các đơn đặt hàng nhanh chóng gia tăng lũ lượt. Năm 1913, họ dựng lên một biển hiệu quảng cáo "Cinzano" đầu tiên trên tầng thượng, và vào cuối năm đó, họ đã tẩu tán hết 160 biển hiệu Neon trên khắp thủ đô nước Pháp. Đến trước năm 1967, con số đã lên tới hơn 6000 sản phẩm được bán ra.
Quảng cáo
"Cuộc vui nào cũng có lúc tàn"
