Những bài viết của mình về đại dịch trong hơn 1 năm nay hầu như phải đến quá 2/3 bài có anh em hỏi tại sao không gọi nó là virus cúm tàu hay wuhanvirus này nọ. Tuy nhiên đó là cách gọi cảm tính mà thôi, trên thực tế việc đặt tên 1 dạng virus hoặc đặt tên 1 dịch bệnh đã được WHO đưa ra từ hồi 2015 rồi, chứ không chỉ đến khi có covid-19 mới đưa ra để lấp liếm cho quốc gia nào.
Lý do WHO đưa ra hồi đó là để các nhà khoa học, các quốc gia và cả giới truyền thông có thể đặt tên 1 căn bệnh truyền nhiễm trên người 1 cách tốt nhất, giảm thiểu những tác dụng tiêu cực không mong muốn có thể có tác động đến con người, nền công nghiệp hay 1 quốc gia nào đó.
Kinh nghiệm của WHO có là từ việc những tên gọi bệnh lây nhiễm được đặt như kiểu "cúm lợn", swine flu, hay "hội chứng hô hấp Trung Đông" (MERS trong cụm MERS-CoV, CoV thì anh em giờ ai cũng biết là gì rồi). Việc này làm cho thịt lợn bị giảm giá thê thảm, dù không phải con lợn nào cũng bị nhiễm cúm lợn, hay việc đặt tên MERS làm cho người đến từ Trung Đông bị kì thị hay các tour du lịch đến khu vực này bị hủy liên tục do những nỗi lo lây nhiễm bệnh tật không đáng có. Phía WHO hồi đó cũng chỉ ra rõ việc đặt tên thường gọi hầu hết là từ những người nằm ngoài cộng đồng khoa học, và 1 khi thông tin này được chia sẻ rộng ra ngoài, nhất là qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông qua internet thì rất khó để thay đổi cách gọi tên căn bệnh đó. Đây cũng chính là lý do khi phát hiện bệnh mới người ta cần phải chọn 1 cái tên vừa phải có ý nghĩa về mặt khoa học vừa dễ hiểu để xã hội chấp nhận được.
Cách gọi tốt nhất về 1 căn bệnh, 1 triệu chứng mà chưa bao giờ xuất hiện trước đó là phải có 1 thuật ngữ có tính mô tả chung phù hợp, dựa vào các triệu chứng của bệnh (ví dụ như: bệnh đường hô hấp, triệu chứng về thần kinh...) rồi tiếp theo là 1 thuật ngữ mô tả chi tiết (ví dụ như: tiến triển, thiếu niên, nghiêm trọng, mùa đông...). Nếu đã phát hiện được mầm bệnh thì cũng nên cho vào (ví dụ như: virus corona, virus cúm, virus salmonella).
![[IMG]](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2021/03/5375217_covidnaming.jpg)
Ví dụ điển hình nhất chính là bệnh SARS, Severe acute respiratory syndrome, Hội chứng hô hấp cấp tính nặng. Đây là 1 cái tên hoàn hảo theo cách đặt tên của WHO đưa ra ở trên.
Những căn bệnh trước đó được đặt gán với địa lý như MERS mình đã nói ở trên, hay cúm Tây Ban Nha, Spanish flu, hoặc theo tên người như bệnh Chagas, hoặc nữa là theo chủng loại động vật như swine flu, bird flu (cúm lợn, cúm gia cầm)... đều dễ gây hiểu nhầm tới những người đọc thông tin về dịch bệnh.
Để ra được tiêu chuẩn về cách đặt tên bệnh này thì WHO đã phối hợp cùng với OIE, tổ chức sức khỏe động vật quốc tế; FAO, tổ chức nông nghiệp của liên hợp quốc và dựa vào tư vấn của các chuyên gia về phân loại dịch bệnh quốc tế ICD. Đến giờ cách gọi tên những biến thể mới được phát hiện ở Anh hay ở Nam Phi, Brazil cũng đang được nhắc nhở là nên gọi theo phân loại của biến thể virus đó chứ đừng đem địa điểm phát hiện biến thể đó ra để gọi. Vậy nên nếu anh em nghĩ tại sao không gọi nó là cúm Tàu, virus Vũ Hán thì thực ra đó là do sự không ưa thích của bản thân đối với Trung Quốc chứ không phải dựa vào 1 cái gì có tính khoa học cả.
Tham khảo WHO
Lý do WHO đưa ra hồi đó là để các nhà khoa học, các quốc gia và cả giới truyền thông có thể đặt tên 1 căn bệnh truyền nhiễm trên người 1 cách tốt nhất, giảm thiểu những tác dụng tiêu cực không mong muốn có thể có tác động đến con người, nền công nghiệp hay 1 quốc gia nào đó.
Kinh nghiệm của WHO có là từ việc những tên gọi bệnh lây nhiễm được đặt như kiểu "cúm lợn", swine flu, hay "hội chứng hô hấp Trung Đông" (MERS trong cụm MERS-CoV, CoV thì anh em giờ ai cũng biết là gì rồi). Việc này làm cho thịt lợn bị giảm giá thê thảm, dù không phải con lợn nào cũng bị nhiễm cúm lợn, hay việc đặt tên MERS làm cho người đến từ Trung Đông bị kì thị hay các tour du lịch đến khu vực này bị hủy liên tục do những nỗi lo lây nhiễm bệnh tật không đáng có. Phía WHO hồi đó cũng chỉ ra rõ việc đặt tên thường gọi hầu hết là từ những người nằm ngoài cộng đồng khoa học, và 1 khi thông tin này được chia sẻ rộng ra ngoài, nhất là qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông qua internet thì rất khó để thay đổi cách gọi tên căn bệnh đó. Đây cũng chính là lý do khi phát hiện bệnh mới người ta cần phải chọn 1 cái tên vừa phải có ý nghĩa về mặt khoa học vừa dễ hiểu để xã hội chấp nhận được.
Cách gọi tốt nhất về 1 căn bệnh, 1 triệu chứng mà chưa bao giờ xuất hiện trước đó là phải có 1 thuật ngữ có tính mô tả chung phù hợp, dựa vào các triệu chứng của bệnh (ví dụ như: bệnh đường hô hấp, triệu chứng về thần kinh...) rồi tiếp theo là 1 thuật ngữ mô tả chi tiết (ví dụ như: tiến triển, thiếu niên, nghiêm trọng, mùa đông...). Nếu đã phát hiện được mầm bệnh thì cũng nên cho vào (ví dụ như: virus corona, virus cúm, virus salmonella).
Ví dụ điển hình nhất chính là bệnh SARS, Severe acute respiratory syndrome, Hội chứng hô hấp cấp tính nặng. Đây là 1 cái tên hoàn hảo theo cách đặt tên của WHO đưa ra ở trên.
Những căn bệnh trước đó được đặt gán với địa lý như MERS mình đã nói ở trên, hay cúm Tây Ban Nha, Spanish flu, hoặc theo tên người như bệnh Chagas, hoặc nữa là theo chủng loại động vật như swine flu, bird flu (cúm lợn, cúm gia cầm)... đều dễ gây hiểu nhầm tới những người đọc thông tin về dịch bệnh.
Để ra được tiêu chuẩn về cách đặt tên bệnh này thì WHO đã phối hợp cùng với OIE, tổ chức sức khỏe động vật quốc tế; FAO, tổ chức nông nghiệp của liên hợp quốc và dựa vào tư vấn của các chuyên gia về phân loại dịch bệnh quốc tế ICD. Đến giờ cách gọi tên những biến thể mới được phát hiện ở Anh hay ở Nam Phi, Brazil cũng đang được nhắc nhở là nên gọi theo phân loại của biến thể virus đó chứ đừng đem địa điểm phát hiện biến thể đó ra để gọi. Vậy nên nếu anh em nghĩ tại sao không gọi nó là cúm Tàu, virus Vũ Hán thì thực ra đó là do sự không ưa thích của bản thân đối với Trung Quốc chứ không phải dựa vào 1 cái gì có tính khoa học cả.
Tham khảo WHO
