Trong thời gian diễn ra dịch COVID-19, chúng ta đã quen với khái niệm làm việc ở nhà (Work From Home - WFH). Khi chương trình tiêm chủng được mở rộng ở nhiều quốc gia, thế giới đang dần hồi phục lại trạng thái trước dịch, người ta bắt đầu đi làm nhiều hơn, ra đường nhiều hơn. Nhưng qua thời gian Work From Home, người ta cũng dần nhận thấy những lợi ích của việc làm ở nhà, cũng như nhận biết được các hạn chế của mô hình làm việc này. Thế nên một khái niệm mới ra đời: làm việc hybrid.
Làm ở nhà có lợi ích là giảm thời gian di chuyển ngoài đường. Ở các quốc gia chạy xe máy, kẹt xe và nắng nóng như Việt Nam thì lợi ích này càng rõ ràng hơn. Với một số người, mô hình WFH còn cho họ sự tập trung và năng suất cao hơn do họ được ngồi ở trong môi trường mà họ thích, quen thuộc và được cá nhân hóa cho chính người lao động đó, chứ không phải cho cả một tập thể. Tất nhiên, WFH cũng giúp giản cách xã hội, giảm khả năng lây truyền bệnh COVID-19 trong thời gian dịch bệnh bùng phát. Một số người có mối quan hệ tốt với những người khác trong gia đình thì cảm thấy gắn kết hơn, được gần gũi hơn với vật nuôi, với con của mình. Nhóm người này cho biết họ đạt năng suất làm việc cao hơn khi ngồi ở nhà.
Dù còn phụ thuộc vào ngành nghề, quốc gia, và bản chất công việc nhưng theo Microsoft, có đến 73% số người được khảo sát nói rằng họ thích sự linh hoạt của WFH và muốn điều đó tiếp diễn ngay cả khi dịch COVID-19 chấm dứt.
Nhưng không phải ai cũng có thể WFH một cách hiệu quả. Nghiên cứu của Microsoft và nhiều nghiên cứu ở quy mô nhỏ hơn đã chỉ ra rằng việc làm ở nhà có thể khiến nhân viên buồn chán, mất cảm giác kết nối với công ty, đồng nghiệp. Một số người cảm thấy làm ở nhà thường bị quấy rầy bởi con cái, hoặc các nhân tố khác có thể làm họ phân tâm. Ngoài ra, việc di chuyển ra đường có thể gặp kẹt xe, có thể gặp khói bụi đấy, nhưng nó cũng tạo ra một sự ngăn cách vô hình giữa “làm việc” và “về nhà”, thứ mà không có công cụ họp hành nào có thể giúp được.
Lợi và hại của làm việc tại nhà
Làm ở nhà có lợi ích là giảm thời gian di chuyển ngoài đường. Ở các quốc gia chạy xe máy, kẹt xe và nắng nóng như Việt Nam thì lợi ích này càng rõ ràng hơn. Với một số người, mô hình WFH còn cho họ sự tập trung và năng suất cao hơn do họ được ngồi ở trong môi trường mà họ thích, quen thuộc và được cá nhân hóa cho chính người lao động đó, chứ không phải cho cả một tập thể. Tất nhiên, WFH cũng giúp giản cách xã hội, giảm khả năng lây truyền bệnh COVID-19 trong thời gian dịch bệnh bùng phát. Một số người có mối quan hệ tốt với những người khác trong gia đình thì cảm thấy gắn kết hơn, được gần gũi hơn với vật nuôi, với con của mình. Nhóm người này cho biết họ đạt năng suất làm việc cao hơn khi ngồi ở nhà.
Dù còn phụ thuộc vào ngành nghề, quốc gia, và bản chất công việc nhưng theo Microsoft, có đến 73% số người được khảo sát nói rằng họ thích sự linh hoạt của WFH và muốn điều đó tiếp diễn ngay cả khi dịch COVID-19 chấm dứt.
Nhưng không phải ai cũng có thể WFH một cách hiệu quả. Nghiên cứu của Microsoft và nhiều nghiên cứu ở quy mô nhỏ hơn đã chỉ ra rằng việc làm ở nhà có thể khiến nhân viên buồn chán, mất cảm giác kết nối với công ty, đồng nghiệp. Một số người cảm thấy làm ở nhà thường bị quấy rầy bởi con cái, hoặc các nhân tố khác có thể làm họ phân tâm. Ngoài ra, việc di chuyển ra đường có thể gặp kẹt xe, có thể gặp khói bụi đấy, nhưng nó cũng tạo ra một sự ngăn cách vô hình giữa “làm việc” và “về nhà”, thứ mà không có công cụ họp hành nào có thể giúp được.
Ngoài ra, Microsoft nói rằng các cuộc họp diễn ra trên công cụ Teams của họ kéo dài hơn: trung bình 45 phút so với chỉ 35 phút của năm ngoái, tổng thời gian họp thì kéo dài thêm 2,5 lần. Người ta cũng chat nhiều hơn 45%, và 66% người được khảo sát nói rằng họ đang phải ngồi viết một số tài liệu mà trước đây chỉ cần chạy qua nói chuyện với đồng nghiệp là đã xong rồi.
Việc họp online cũng có thể khiến nhân viên cảm thấy xa cách, nhất là các nhân viên trẻ thuộc thế hệ GenZ, những người chỉ mới tốt nghiệp và chưa có nhiều thời gian làm việc, cũng như không có đủ điều kiện tài chính để thiết lập một không gian làm việc đủ tốt tại nhà riêng. Điều này cũng góp phần vào tỉ lệ muốn nhảy việc cao trong số những người được hỏi.
Mô hình hybrid
Chữ hybrid có nghĩa là lai, và mô hình làm việc hybrid có nghĩa là nhân viên sẽ dành thời gian làm việc cả ở văn phòng, lẫn tại nhà. Không phải là tăng tổng thời gian làm việc lên, mà điều này có nghĩa là sự linh hoạt trong việc chọn chỗ để ngồi làm sẽ khác ngày xưa. Nếu như ngày xưa bạn phải dành 100% thời gian ngồi ở văn phòng thì bây giờ có thể là 70-30, 50-50, hoặc linh hoạt tùy theo từng vai trò, từng công ty. Ví dụ, nếu ngày hôm đó bạn không phải họp hành gì, bạn có thể ngồi nhà làm, còn ngày mai thì lên công ty để vừa làm, vừa họp, vừa có cơ hội tụ tập với đám đồng nghiệp vui tính của mình.
Thực ra mô hình này đã được áp dụng ở một số nơi nhiều năm trước đại dịch, ví dụ như tại Mỹ nơi bạn có thể phải lái xe cả tiếng đồng hồ mới tới được chỗ làm. Nó kết hợp được lợi ích của việc WFH với cảm giác kết nối của một môi trường công sở. Như lời nhà nghiên cứu Nancy Baym của Microsoft, “việc gặp gỡ người này người kia hoặc đi ăn trưa cùng nhau có vẻ như không liên quan gì tới sự thành công của một tổ chức, nhưng thực ra đó là các khoảnh khắc quan trọng nơi người ta kết nối với nhau. Đó là khoảnh khắc người ta xây dựng sự tin tưởng, phát hiện các điểm chung của nhau, và đó cũng là nơi nảy sinh ra ý tưởng mới”.
Microsoft dự báo rằng kiểu làm việc hybrid sẽ được nhiều công ty áp dụng trong thời gian tới, và nó vừa có lợi cho nhân viên, vừa giúp các công ty giảm được chi phí hoạt động (ví dụ, chi phí trả cho nhân viên đi lại hoặc chi phí thuê văn phòng). Có 67% người được hỏi trong khảo sát trả lời họ vừa muốn dành thêm thời gian với đồng nghiệp, vừa muốn làm việc từ xa.
Mô hình hybrid cũng mang trở lại các buổi họp toàn công ty, các buổi tiệc định kỳ mỗi tháng, những thứ mà dịch COVID-19 đã tước đoạt của chúng ta. Đây là khoảng thời gian mà các lãnh đạo cấp cao có thể kết nối với những nhân viên cách mình nhiều cấp, cũng như để nhân viên cảm nhận được “sức sống” của tổ chức.
Quảng cáo
Áp dụng ở Việt Nam được không?
Mô hình hybrid cũng đã được một số công ty áp dụng ở Việt Nam rồi, chủ yếu là các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, doanh nghiệp công nghệ và startup nói chung. Và theo mình thì mô hình này cực kì phù hợp với nước ta vì nó giảm được chi phí thuê văn phòng vốn không rẻ, giảm được thời gian di chuyển khi không cần thiết. Cách tốt nhất để triển khai làm việc hybrid đó là cho nhân viên chọn cách họ sẽ làm, vì không phải ai cũng thích ngồi nhà làm việc.
Ngoài ra, sự hỗ trợ từ dàn lãnh đạo và cả công ty cũng là một yếu tố quan trọng để mô hình làm việc hybrid có thể chạy tốt. Từ cấp tổ chức, cần khuyến khích các hoạt động kết nối của nhân viên, dành thời gian để nghỉ ngơi, chơi bời sau giờ làm việc, và hiểu được những gì nhân viên đang cần về cả mặt công cụ làm việc lẫn tinh thần. Rồi tất cả những thứ này lại quay về các nguyên tắc cơ bản của quản lý nhân sự mà thôi.
Như Microsoft kết lại: “Chúng ta là con người, chúng ta luôn cần phải gặp nhau - chúng ta sẽ làm việc này một cách cố tình hơn và với độ linh hoạt cao hơn”.