Tham dự Tech Lounge

Tham dự Tech Lounge


Tứ Đại Album Jazz Cách Tân Năm 1959: Mingus Ah Um

toilaquangsi
4/4/2021 9:13Phản hồi: 7
Tứ Đại Album Jazz Cách Tân Năm 1959: Mingus Ah Um
Năm 1959 là cột mốc rực rỡ trong lịch sử nhạc Jazz với sự ra đời của 4 jazz albums không-thể-bỏ-qua, đưa doanh thu của các albums và đĩa đơn nhạc jazz lên mức cao kỷ lục trong lịch sự đồng thời cách tân dòng nhạc này vĩnh viễn về phương diện thẩm mỹ, kỹ thuật và tinh thần.

Vì sao 1959 là cột mốc đặc biệt?

Trở lại khoảng thời gian trước 1959, có thể nói dòng nhạc Jazz tại Hoa Kỳ đang bế tắc vì bebop - trào lưu jazz (thiên về sự phô diễn kỹ thuật ứng tấu với giai điệu nhanh trên nền cấu trúc hòa âm phức tạp đang thống trị bấy giờ, đang đi vào sự suy thoái và cạn kiệt về ý tưởng.

Miles Davis từng nói về giai đoạn này: bebop đã trở thành một mớ bừa bộn.

Chính vì vậy, việc tìm ra một hướng đi mới cho jazz là một sứ mệnh quan trọng mà nhiều nghệ sỹ jazz bấy giờ trăn trở. Với phong cách của chính mình cũng như sự tác động từ bối cảnh xã hội Mỹ bấy giờ, 4 albums dưới đây đã tìm được cách tiếp cận và từ đó, tác động và chi phối rõ rệt đến sự phát triển của jazz về sau.


Loạt bài viết này mình sẽ nói về 4 album jazz vĩ đại của năm 1959 kia. Đầu tiên trong loạt bài viết này là album:

Mingus Ah Um


“Âm nhạc là cách Charles Mingus thể hiện nỗi sợ, đức tin, sự dịu dàng và cả niềm đam mê.” - Sue Mingus (Vợ của Charles Mingus)

Mingus Ah Um của Charles Mingus là một trong những album jazz thành công , được người nghe đón nhận rộng rãi vì giai điệu và nhịp điệu tương đối dễ tiếp cận nhưng vẫn đặc biệt vì mỗi track của album chứa một sắc thái cảm xúc rất đặc trưng.

Nhìn chung, cái độc đáo của Mingus Ah Um là sự kết hợp giữa phối liệu của jazz (nhịp swing, cách nhấn lệch vào nhịp chẵn, các màn ứng tấu,…) với các dòng nhạc khác bắt nguồn từ cộng đồng người da màu như gospel, blues, soul,…

Tổng quan:

[​IMG]
Bìa cover bản đĩa than của album Mingus Ah Um

Mingus Ah Um là sự giao thoa của nhiều cách tiếp cận cách tân khác nhau và trên hết, album này còn đặc biệt bởi những sự đối lập trong mạch cảm hứng của toàn bộ các track trong album.

Quảng cáo



https://open.spotify.com/album/4Z8nWz3dGybOP7lhMZpcOo?si=7W0eTT0LSpWOTrovRaYiog

Mời anh em nghe album Mingus Ah Um

Charles Mingus, một trong những nghệ sĩ Jazz đặc biệt nhất trong lịch sử của dòng nhạc này. Ông nổi tiếng trong vai trò nghệ sĩ đàn bass và bandleader với nhiều sự cách tân có tính ảnh hưởng trong dòng nhạc và sự nghiệp gần 30 năm với nhiều dấu ấn quan trọng, trong đó nhiều lần Mingus đã chơi chung với các huyền thoại nhạc jazz như Charlie Parker, Louis Armstrong, Duke Ellington, Dizzy Gillespie và Herbie Hancock.

Điểm sáng của “Mingus Ah Um” là khả năng sáng tác và biên soạn thiên tài của Charles Mingus. Xuyên suốt các track của album là các sáng tác với những thái cực cảm xúc khác nhau: tươi sáng, đau thương, trầm mặc, phóng khoáng,... Không một màu sắc nào là trùng lặp trong bức tranh phong phú từ 12 tracks của “Mingus Ah Um”.

Đặc sắc trong âm hưởng, các chất liệu và cách xây dựng của từng sáng tác:

Giai điệu bắt tai của sáng tác mở đầu “Better Git It In Your Soul” với âm hưởng gospel nhà thờ, cùng nhịp điệu sôi nổi và Mingus hét “Oh yeah!” len lỏi vào trong microphone mang lại nguồn năng lượng tươi vui khiến người nghe rất dễ gật gù, nhịp chân và ngân nga theo giai điệu từ lúc nào không hay.

Quảng cáo


https://open.spotify.com/track/0mbJqo6y9E3d57fhvYQKyT?si=88c360008dcb4765


Mingus sinh trưởng trong một gia đình Công giáo nghiêm khắc và theo lời ông, trong suốt những năm tháng tuổi thơ, nhạc gospel là thứ âm nhạc duy nhất mà ông được nghe trong nhà của mình.

Track nối tiếp “Goodbye Pork Pie Hat” là sáng tác Mingus dành cho nghệ sĩ saxophone quá cố Lester Young (nổi tiếng thời kỳ swing era của jazz), qua đời trước thời điểm 1959 không lâu. Sáng tác như một gam màu tối, đau thương nhưng điềm tĩnh với melody chủ đề đậm chất ballad của kèn saxophone.

https://open.spotify.com/track/5eKnpzuUKdgjAKqEpWtbwD?si=93543d15d8794136


“Fauble Faubus” có thể xem là sáng tác đặc biệt nhất của “Mingus Ah Um” với giai điệu bắt tai và sống động nhưng lại có âm hưởng kì quái và trên hết nó rất giàu giai điệu và gợi cảm giác như đây là một bài nhạc có lời.

Mingus nảy ra ý tưởng cho melody của kèn này từ một lời hát ngẫu hứng của mình. (tiếng hát hay hét của Mingus lẫn vào trong quá trình thu âm của các sáng tác là một nét đặc trưng trong các đĩa của Charles Mingus)

https://open.spotify.com/track/7DoBL69h4MBOiq5bRvMBzp?si=18866e7d45944826


Vài nét đặc biệt về cuộc đời Charles Mingus:

Ngoài tài năng âm nhạc xuất chúng xét trong kỹ thuật đàn bass và khả năng sáng tác, ông còn nổi tiếng trong giới nghệ sĩ nhạc jazz bấy giờ là “The Angry Man of Jazz”.

Giai thoại kể lại khi đang diễn trong các hộp đêm, ông sẽ hét toáng lên và sẵn sàng “tỉ thí” với khán giả nếu họ nói chuyện gây ồn trong lúc ban nhạc đang chơi. Người ta từng đồn rằng Charles Mingus đã đập tan cây đàn bass giá $20.000 trên sân khấu vì tiếng ồn ào khó chịu của khán giả tại hộp đêm Five Spot ở New York.

tinhte-tu dai cach tan jazz album-charles mingus.jpg

Tuổi trẻ của ông trải qua nhiều giai đoạn khốn khó, ông không được học nhạc một cách bài bản, bị sa thải hoặc từ chối ở những dàn nhạc không chấp nhận người da màu trước khi thành công và phải sống chung với bệnh trầm cảm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sáng tạo âm nhạc những năm cuối đời.

Mingus cũng rất quan tâm đến việc mỗi nghệ sĩ có cơ hội thể hiện chất riêng của chính mình lúc biểu diễn. Rất nhiều những nghệ sĩ làm việc chung dưới sự dẫn dắt của Mingus có một sự nghiệp thành công sau khi rời band. Khả năng quản lý con người trong một dàn nhạc của Mingus đã từng được Dizzy Gillespie (huyền thoại thời kỳ bebop) ví như sự “thiên tài trong chỉ huy dàn nhạc” của Duke Ellington (huyền thoại nhạc jazz thời kỳ swing era).

tinhte-tu dai cach tan jazz album-charles mingus and duke ellington, max roach.jpg
Ảnh chụp Charles Mingus (bass) với Duke Ellington (piano) và Max Roach (trống, đang đứng giữa khung hình). 3 người này vốn là những gã khổng lồ của nhạc jazz.

Tuy nhiên, sự nghiệp âm nhạc của Mingus được đánh giá rất cao vì tư duy tiến bộ của ông về mặt phát triển sự sáng tạo âm nhạc của cá nhân các nghệ sĩ.

tinhte-tu dai cach tan jazz album-charles mingus ornette coleman charles mingus.jpg
Charles Mingus (bass), Ornette Coleman (sax) và Kenny Dorham (trumpet) tại Newport Rebels - một sự kiện được tổ chức cùng lúc và gần địa điểm của nhạc hội Newport Jazz Festival nhằm phản đối việc nhạc jazz bị thương mại hóa bởi các hãng đĩa ủng hộ nghệ sĩ da trắng (jazz vốn là âm nhạc khởi phát từ cộng đồng da màu)

Trong lúc tuyển dụng và làm việc với các nghệ sĩ của ban nhạc dưới sự quản lý của mình, Mingus luôn chú trọng đến sự tương tác giữa các nhạc cụ với nhau trong sáng tác.

tinhte-tu dai cach tan jazz album-charles mingus ornette coleman charles mingus 1.jpg
Charles Mingus và Sue Mingus - vợ ông. Ban nhạc Mingus Dynasty (các phiên bản khác: Mingus Big Band and Mingus Orchestra) do bà vận hành nhằm lan tỏa các di sản âm nhạc của Mingus từng giành giải Grammy năm 2011, hạng mục Màn Trình Diễn Jazz Trên Dàn Nhạc Lớn Xuất Sắc Nhất.

Charles Mingus mất lúc 56 tuổi vì chứng bệnh (ALS-amyotrophic lateral sclerosis) gây teo cơ và mất khả năng điều khiển cơ thể (giống Stephen Hawking bị). Cuối đời ông mất dần khả năng chơi đàn và chỉ giám sát quá trình thu âm của những album cuối trong sự nghiệp. Ông được hỏa táng và gia đình rải tro xuống dòng sông Hằng, Ấn Độ.

(Tham khảo: Charles Mingus - Wikipedia, Charles Mingus: Mingus Ah Um - SputnikMusic, (phim tài liệu) 1959, The Year That Changed Jazz - BBC Four)
7 bình luận
Chia sẻ

Xu hướng

Metal 3338
ĐẠI BÀNG
3 năm
Ám ảnh ghê, cuối đời còn bị rải tro xuống sông Hằng, giống thực tại ở Ấn.
mrqd
TÍCH CỰC
3 năm
Nếu cạnh tôi có 1 lọ whiskey và điếu cigar thì hẳn không còn gì trên trái đất này.
unknowns
ĐẠI BÀNG
3 năm
Tiếp theo sẽ là:
Time out - Dave Brubeck
Kind of Blue - Miles David
The Shape of Jazz to Come - Ornette Coleman
Re0
CAO CẤP
3 năm
nhạc Gospel là gì nhỉ ?
@Re0 Cùng thắc mắc
mrqd
TÍCH CỰC
3 năm
@komantire Theo những gì tôi được biết gospel là thánh ca, âm nhạc tâm linh của những người theo Thiên chúa giáo
nquangthanh
ĐẠI BÀNG
3 năm
Cảm ơn bác. Nghe rất hợp lỗ tai mình.

Xu hướng

Bài mới









  • Chịu trách nhiệm nội dung: Trần Mạnh Hiệp
  • © 2024 Công ty Cổ phần MXH Tinh Tế
  • Địa chỉ: Số 70 Bà Huyện Thanh Quan, P. Võ Thị Sáu, Quận 3, TPHCM
  • Số điện thoại: 02822460095
  • MST: 0313255119
  • Giấy phép thiết lập MXH số 11/GP-BTTTT, Ký ngày: 08/01/2019