Ống kính T-stop là gì? Tại sao ống kính chụp ảnh vẫn dùng F-stop

Tiếp nối chủ đề về khẩu độ, ở bài fact trước mình đã nói về ký hiệu f-stop (f/2, f/4, f/5.6 …) mà anh em thường thấy, anh em có thể xem lại tại bài viết F-Stop là gì? Trong fact này mình sẽ nói về T-stop, và nó mang lại lợi ích gì cho ngành sản xuất video và điện ảnh.

Tại sao ống kính Cine sử dụng T-stop thay vì F-stop như máy ảnh?

Một chiếc ống kính cine của Fujifilm - Fujinon Premista 28-100mm.

Lý do lớn nhất khiến ống kính cine sử dụng T-stop thay vì F-stop như ống kính máy ảnh là vì:

• Lượng ánh sáng đi qua các ống kính T-stop là bằng nhau, và có thể dễ dàng đồng bộ thông số.
• T-stop là một thông số được tính toán chính xác trên từng ống kính cụ thể, còn F-stop chỉ là một phương trình toán học mang tính lý thuyết.

Bên trên là set lens cine prime (1 tiêu cự) khẩu T1.5 và T1.3 thuộc dòng Sumire Prime của nhà Canon. Tại một giá trị khẩu T nào đó thì lượng ánh sáng đi qua các ống kính trên là như nhau. (Ảnh Canon).


Khi ánh sáng đi qua ống kính sẽ có sự hao hút, lượng ánh sáng hao hụt này của mỗi ống kính là khác nhau.

Cụ thể, vì F-stop chỉ là một phương tình toán học mang tính lý thuyết, lượng ánh sáng đi qua tại một F-stop giữa các ống kính không giống nhau. Còn ống kính T-stop sẽ được tính toán, xác định rõ ràng và đưa ra thông số chính xác, nhầm đảm bảo tại mỗi giá trị khẩu độ T, lượng ánh sáng đi qua giữa các ống kính là bằng nhau.


Một số trang thông tin, đánh giá ống kính cũng thường sẽ tính ra T-Stop của ống kính ở mục thông số Transmission. Nhà sản xuất ống kính máy ảnh thường không nhắc đến và không đảm bảo sự chính xác của thông số này. (Ảnh DXOmark).

Cho nên nếu không sử dụng ống kính T-stop thì khi quay video và thay đổi ống kính, dẫn tới lượng ánh sáng đi qua không giống nhau, thông số thay đổi, set-up phải thay đổi.


Một shot quay profile nhẹ nhàng của mình, để anh em dễ hiểu.

Bạn có thể hình dung các nhà làm phim thường phải làm việc với nhiều môi trường và bối cảnh khác nhau, mỗi bối cảnh là một set-up ánh sáng khác nhau, rất phức tạp, bên cạnh đó họ cũng phải liên tục thay đổi nhiều ống kính.

Cho nên việc đồng bộ giữa các ống kính là điều cực kì cần thiết, sử dụng các ống kính có cùng lượng ánh sáng đi qua giúp họ kiểm soát thông số được tốt hơn.

Một set lens cine khác của nhà Leica, có ngoại hình và cân nặng đồng bộ (ảnh Leica).

Chưa kể đến là ngoại hình, kích thước và cân nặng cũng phải đồng bộ, để khi thay lens một set máy nặng sẽ không phải thay đổi trọng tâm, không cần cân máy lại. Điều này tạo ra cái gọi là set lens cine, để hiểu rõ hơn về lens cine và khác lens chụp ảnh như thể nào, mời xem thêm tại đây.


Một set máy nặng nề mà cứ mỗi lần thay lens thì lại phải cân lại, và set lại ánh sáng thì sẽ như một cực hình. (Ảnh Canon)

Tóm lại, các ống kính sử dụng hệ T-stop nhằm mục đích chính là khi cùng một giá trị T-stop thì lượng ánh sáng đi vào cảm biến ở mọi lens T-stop là như nhau.

Định nghĩa T-stop là gì?

T-stop với T là viết tắt của ‘Transmission’ (tạm dịch là: truyền qua), T-stop là khái niệm thể hiện chính xác một lượng ánh sáng đi qua ống kính vào tới cảm biến.

Dẫn tới việc cùng một T-stop trên ống kính A sẽ cho lượng ánh sáng đi qua và tới cảm biến BẰNG với lượng ánh sáng đi qua và tới cảm biến của ống kính B.

Ví dụ thông số khẩu độ T4 trên ống kính 50mm T1.5 cũng sẽ cho lượng ánh sáng đi qua bằng với T4 trên ống kính 85mm T1.5.

Để làm ra một chiếc ống kính sử dụng T-stop, sẽ khó hơn, tính toán nhiều hơn và giá chắc chắn sẽ cao hơn ống kính sử dụng F-stop.

Vì sao máy ảnh vẫn dùng ống kính F-stop

Có hai lý do chính cho việc máy ảnh vẫn dùng f-stop:

• Khi chụp ảnh, người ta không quan trọng việc thay đổi thông số hay lượng ánh sáng nhiều hay ít hơn giữa tấm ảnh trước và sau. Dù có thay đổi một ít, thì chúng ta cũng dễ dàng khắc phục ở phần hậu kì, từ ngày xưa ảnh phim cũng đã bù trừ dễ dàng rồi.
• Thứ 2 là ống kính F-stop rẻ hơn T-stop rất nhiều, các hãng máy ảnh cũng không muốn tăng giá ống kính cho một tính năng mà người dùng không cần tới.

Kết

Lý thuyết là như vậy, nhưng hiện tại các ống kính F-stop dành cho máy ảnh đang dần lấn sân và có khả năng quay video cực kì tuyệt vời. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy một ống kính máy ảnh có giá vài nghìn USD, cho khả năng chụp và cả quay video cực kì chất lượng, cho nên các khái niệm trên chỉ có người trong ngành và một số anh em thích tìm tòi quan tâm mà thôi.