Hai tuần với Zenbook 14X OLED: Có phải chỉ là chiếc máy để Asus "bình dân hóa" màn hình xịn?

Rất dễ coi màn hình của Zenbook 14X UM5401 là trung tâm của chiếc máy, vì Asus cố tình làm như vậy. Cái tấm nền với khả năng hiển thị 100% dải màu DCI-P3, đạt luôn cả chuẩn Display HDR Trueblack 500 chắc chắn là thứ đủ để khiến anh em quên đi những khía cạnh khác của chiếc laptop. Cá nhân mình cũng bị rơi vào cái bẫy ấy, khi nhiều lúc bỏ cả tiếng đồng hồ kiếm những video clip trên YouTube định dạng HDR để xem, rồi đem đối chiếu với chất lượng màu sắc với chiếc máy của ông anh trai, MacBook Pro 14 inch M1 Pro, màn hình mini LED.



Nhưng điều đó không thực tiễn cho lắm. Hãy tạm bỏ qua những thông số kỹ thuật khác ấn tượng chẳng kém của chiếc màn hình này: Độ phân giải 2880x1800 tỷ lệ 16:10, và tần số quét có thể điều chỉnh giữa 60 và 90 Hz, vì cái này mình sẽ nói ngay sau đây thôi. Lời khuyên của mình là, trừ phi anh em muốn vẽ vời viết lách trên màn hình chiếc laptop, ví dụ như content creator chẳng hạn, thì xin đừng chọn phiên bản màn hình cảm ứng, mà hãy chỉ chọn bản màn hình thông thường mà thôi.

Lý do có thể vì chính bề mặt nhận diện thao tác cảm ứng, mà khi nhìn vào màn OLED của máy tính, đặc biệt là trong những trường hợp những mảng màu trắng lớn, sẽ thấy màn hình bị sạn kiểu bàn cờ. Vết sạn đều chằn chặn và li ti, kể cả nhìn lâu hay liếc qua cũng đều thấy hơi khó chịu, vì nó rất rõ. Đầu tiên mình nghi ngờ “công nghệ OLED nó thế”, nhưng thật ra không phải. Mình ra tiệm máy tính có người quen làm ở đó, mượn một chiếc UM5401 bản không có màn cảm ứng, thì tình trạng này tuyệt nhiên không xảy ra. Đó là một khía cạnh cần cân nhắc nếu anh em muốn chọn chiếc máy này về phục vụ công việc và cuộc sống.



Ở một khía cạnh khác, phải gửi lời khen tới Asus, khi độ sáng màn hình ở mức cao, tần số quét cũng ở mức 90Hz, mà thời lượng pin không bị ảnh hưởng quá nghiêm trọng, bất chấp việc mặt bằng chung công nghệ OLED thường có xu hướng tốn điện hơn so với LED LCD. Một mánh hay mà Asus ứng dụng là vô hiệu hóa hoàn toàn khả năng hiển thị nội dung HDR khi máy chạy bằng pin, không cắm sạc. Cái này anh em cũng không chỉnh được trong Windows, phải cắm sạc mới kích hoạt được.

Và khi cắm sạc, thì những hình ảnh với nền đen sâu thăm thẳm, tuyệt đối không xảy ra hiện tượng bloom khiến những chi tiết sáng màu ảnh hưởng đến độ sáng tối của những pixel kế cận. Mình bỏ cả kính ra, dí sát mắt vào màn để nhìn thử rồi, vì đeo kính bị xước, hoặc bị bẩn cũng khiến bản thân lầm tưởng màn hình bị bloom. Display HDR True Black đúng là cũng khác biệt. Nó không sáng hết cỡ như Display HDR 1000 hay 600, nhưng màu đen là màu đen, không thể phàn nàn.

Dù vậy với một cấu hình có vẻ nghiêng nhiều hơn về tác vụ văn phòng như mẫu UM5401, với APU Ryzen 5 5600H, trang bị 6 nhân CPU và 7 CU Radeon Graphics, màn hình này đối với mình chỉ dừng lại ở việc xem clip đẹp hơn, chỉnh ảnh bằng Lightroom Classic với màu sắc chân thực hơn. Còn đối với anh em làm color grading những đoạn video clip hoặc phim ảnh bằng Premiere, làm trên chiếc này sẽ hơi cực.

Đối với mình, như đã nói, nếu chọn mình sẽ chọn bản màn hình 4K vì một vấn đề gần như chỉ có mình mắc phải. Số là mình có thói quen chia đôi desktop thành hai nửa, một để đọc tin và liên lạc với đồng nghiệp, nửa còn lại là cửa sổ viết bài. Độ phân giải 2880x1800 hơi lỡ cỡ. Zoom 150% thì chi tiết của trang web bị zoom to quá, còn để 125%, ngồi cách xa màn hình 80cm thì mọi thứ nhỏ xíu. Xin phép nhắc lại, đó là vấn đề chỉ riêng mình bị. Và một vấn đề nữa, dựa theo thông tin của trang chủ Asus, màn hình 4K chỉ dành cho phiên bản trang bị chip Intel thế hệ 12.

Chất lượng build/bàn phím/touchpad

Nói về chất lượng build, điểm đáng khen đầu tiên là Asus đã giải quyết được lỗi thiết kế nghiêm trọng nhất trên chiếc 13 OLED UX325, ra mắt tháng 7/2020: Vent tản nhiệt thổi khí nóng ra ngoài chĩa thẳng vào panel màn hình OLED, dùng lâu dài sẽ khiến màn hình bị ảnh hưởng. Cả hai phiên bản UM5400 với màn hình cảm ứng phụ trên touchpad, lẫn UM5401 có numpad trên touchpad đều đã có những đường vent để thay đổi vị trí thổi gió nóng của chip xử lý, thổi sang hai bên một cách truyền thống thay vì thổi thẳng lên màn hình. Cùng với đó, so với thế hệ Zenbook 2020, khe hút khí tươi dưới đáy cũng lớn hơn. Vậy là cũng không thể đặt lap lên bụng coi giải CS:GO trước khi đi ngủ được, vì sẽ bịt kín đường hút khí.



Cũng là so với thế hệ cũ, Zenbook 14X OLED UM5401 build rất ổn. Vị trí duy nhất chassis có thể biến dạng là chính giữa bàn phím, chỗ phím H và J khi ấn xuống, với lực lớn hơn lực trung bình khi anh em gõ phím. Còn lại thì không có gì để chê, nhất là trên một chiếc máy với thiết kế rất gọn gàng. Kê lòng bàn tay và cổ tay lên vị trí hai bên touchpad, máy không biến dạng, cũng không có tiếng kẽo kẹt của nhựa bị chèn ép.

Và bản thân tính năng công thái học của Zenbook vẫn rất ổn. Hai ngón tay nhón vào nắp gập màn hình, nhấc lên rất nhẹ và đã.

Còn về chuột phím, mình thấy thích touchpad của Zenbook 14X OLED hơn là bàn phím. Lý do không phải vì bàn phím tồi, mà là vì mình không có kỳ vọng quá lớn đối với những bàn phím chiclet trên laptop chạy Windows. Hành trình phím ở mức vừa đủ, nhấn xuống có lực, có phản hồi tactile là ổn, không đòi hỏi nhiều như bàn phím trên desktop.

Touchpad mới là thứ mình quan tâm hơn. Thứ mình sợ nhất trên touchpad laptop là độ trễ, và độ trơn của bề mặt di. Đối với chiếc UM5401, nói “mượt” là một tính từ quá mơ hồ, không có giá trị phân tích. Thực tế nó như thế này: Độ trễ khi miết ngón tay qua lại, tương ứng với vị trí của con trỏ Windows trên màn hình là thứ mình không nhận ra. Cùng với đó, trong mọi trường hợp, ngón trỏ khô, sạch, hay dính mồ hôi dầu, thì bề mặt thủy tinh nhám vẫn không thay đổi nhiều về độ trơn khi di chuột.



Và bản thân numpad cảm ứng tích hợp ngay trên touchpad là một món trang trí đầy tiện dụng, và mãi 5 ngày sau khi bắt đầu dùng mình mới phát hiện ra, anh em có thể bật numpad lên và vẫn di chuột được như bình thường, không ảnh hưởng gì trong quá trình sử dụng cả.

Một chi tiết nhỏ nữa mình thích ở cái máy này là nút nguồn giờ đã được Asus bỏ đèn, một chi tiết phải nói là hơi thừa thãi, vì máy bật thì màn hình cũng bật, đâu cần thêm cái đèn cho nút nguồn? Thay vào đó, cảm ứng vân tay trên nút nguồn đối với mình là đủ nhanh, kể cả khi máy ở chế độ shut down, ấn nút nguồn là vào thẳng đến Windows 11, không cần chạm thêm lần nữa để xác thực chủ tài khoản.

Hiệu năng/thời lượng pin/tản nhiệt

May mắn cho mình, đó là mình không phải “nhiệt thủ”, máy cứ chạy ổn, không bị quá tải nhiệt dẫn đến throttle hạ xung hoặc gây ảnh hưởng tới độ bền phần cứng là OK, không vấn đề gì cả. Và thứ hai, thà rằng khí nóng thổi vào tay mình nếu như dùng chuột rời đặt ở bên phải, còn hơn là khí tản nhiệt thổi thẳng lên màn hình như thế hệ Zenbook 2020.

Với nhu cầu viết bài và đọc tin, coi YouTube và xem Facebook, thì 6 nhân của Ryzen 5 5600H hơi quá thừa. Cũng may có hôm chụp hình cho con, phải mở Lightroom Classic lên chỉnh ảnh và xuất hình jpeg từ nguồn hình RAW, thì mình mới bắt được chiếc máy này vận hành ở khả năng tối đa của nó, thậm chí còn có phần hụt hơi. Còn lúc đem hình jpg full size sang chỉnh tiếp bên Photoshop thì lại không có vấn đề gì.



Vấn đề cố hữu: Với độ dày của Zenbook, Asus chọn giải pháp giống Apple, đó là hàn chết chip DRAM vào bo mạch chủ, nghĩa là anh em chỉ có lựa chọn RAM ngay lúc mua máy, về sau khỏi nâng cấp. Và 8GB RAM chạy Windows 11 với mình là không đủ. Mình tin nhiều anh em cũng sẽ có trải nghiệm tương tự. Để tận dụng hết sức mạnh của Ryzen 5 5600H, một con chip thừa sức chơi được Valorant ở tốc độ khung hình trên 100 FPS, 16GB là điều kiện cần.

Dĩ nhiên vẫn có những phiên bản 14X OLED trang bị chip 5800H và 5900HX, nhưng đó là lựa chọn cho anh em làm đồ họa, còn chiếc máy ở tầm giá 25 triệu Đồng này dành cho chính những người như mình, làm việc gõ phím là chủ yếu, thay vì phải sáng tạo nhiều.



Cũng chính vì việc chỉ cần lướt web và gõ phím viết bài, mà thời lượng pin của Zenbook 14X OLED với mình là hoàn hảo. Ở độ sáng màn hình 50% trong tiệm cafe, ngồi làm việc 4 tiếng đồng hồ vẫn còn khoảng 20% pin, đảo qua đảo lại những tab Edge và chuyển sang chỉnh hình bằng Photoshop. Còn lúc coi video, cũng với độ sáng màn hình như vậy, mình đếm được khoảng 8 tập phim trên Netflix, tức là cỡ trên dưới 10 giờ đồng hồ. Còn có lần tính xem giải CS:GO để đo thời lượng pin thì thất bại, vì xem từ 6h chiều đến khoảng 1 rưỡi sáng buồn ngủ quá gập máy lại. Lúc đó màn hình vẫn sáng, clip vẫn chạy và pin thì vẫn còn.

Những ai nên mua chiếc này?

Những khách hàng tiềm năng nhất lựa chọn UM5401 cấu hình cơ bản chính là những người như mình, cần một chiếc laptop Windows phục vụ việc văn phòng cơ bản, gõ word làm excel hoặc chỉnh sửa Photoshop ở mức độ vừa phải. Phần cứng đủ dùng, nếu anh em chọn bản 16GB RAM, và màn hình, như đã nói, là tâm điểm của cả chiếc máy. Thỉnh thoảng bật phim hoặc nội dung HDR lên, cắm sạc vào và tận hưởng những khung hình ấn tượng cũng là thứ hiếm có chiếc laptop nào trong tầm giá dưới 30 triệu làm được như Zenbook X14 OLED.

Nhưng nếu chọn, mình sẽ chịu khó thêm chút tiền để lên 16GB RAM, và đổi phiên bản từ màn hình cảm ứng sang màn hình thông thường, vẫn là 90Hz nhưng không bị sạn. Hoặc nếu đã chờ thì mình sẽ xem tháng 9 tới, thời điểm thế hệ Zenbook mới ra mắt có điểm gì mới mẻ hay không.



Thực tế sử dụng thì Zenbook 14X OLED đúng là đáp ứng được tốt nhu cầu công việc và giải trí của mình, nhưng tất cả những khía cạnh hiệu năng của UM5401 đều là những tiêu chuẩn đã được thiết lập trên thị trường ultrabook, không có quá nhiều đột phá từ hiệu năng tới thời lượng pin. Phải thừa nhận là nếu không có màn hình OLED Asus lấy làm tiêu điểm để tập trung quảng bá, người dùng rất dễ bị xao nhãng sang những lựa chọn khác.

Trải nghiệm sử dụng ổn, không xuất sắc đến mức nổi bật, may mắn thay là thứ đã giúp cho công cuộc phổ biến công nghệ màn hình OLED tới mọi người của Asus trở nên suôn sẻ hơn.