Thiết nghĩ, người mong muốn nhất việc đạo luật thị trường ứng dụng mở trở thành một bộ luật của Mỹ chính là Tim Sweeney, nhà sáng lập kiêm CEO của Epic Games. Nếu đạo luật này được thông qua trước tháng 1 tới, nó sẽ buộc Apple và Google cho phép các nhà phát triển ứng dụng phân phối phần mềm họ làm ra bên ngoài hai chợ ứng dụng App Store và Play Store, cùng lúc cho phép ứng dụng giải pháp thanh toán bên ngoài để không phải trả phí chia sẻ doanh thu. Còn bản thân Sweeney thì cho rằng, App Store ngày hôm nay đang “bóp nghẹt nền kinh tế số.”
Kể từ khi Epic Games khởi kiện Apple vì độc quyền thị trường ứng dụng vào tháng 8/2020, CEO Epic Games đã liên tục lên tiếng trên Twitter về vấn đề này. Gần đây, ông có cuộc phỏng vấn với The Verge, qua đó CEO của nhà phát triển game nổi tiếng mô tả quyền lực của Apple là thứ “mọi chính trị gia đều phải sợ," và cho biết thêm, rằng “rất nguy hiểm khi cho phép tập đoàn quyền lực nhất hành tinh được phép ra quyết định ai được nói gì,” khi nói đến lời đe dọa gỡ Twitter khỏi App Store của Apple, sau khi Elon Musk mua lại MXH này và để tình hình tin tức giả mạo tràn lan trên nền tảng.
Đương nhiên, cuộc trò chuyện của Tim Sweeney với Alex Heath không chỉ đề cập đến những hệ sinh thái thiết bị di động và các chợ ứng dụng, mà còn có cả những chi tiết rất giá trị khác xoay quanh việc là một nhà phát triển game di động phải phụ thuộc vào những nền tảng như App Store và Play Store. Mình xin phép nhặt nhạnh những chi tiết đáng chú ý nhất trong cuộc phỏng vấn.
Nói về khả năng đạo luật thị trường ứng dụng mở trở thành hiện thực, được nghị viện Mỹ thông qua, Sweeney cho rằng:
Kể từ khi Epic Games khởi kiện Apple vì độc quyền thị trường ứng dụng vào tháng 8/2020, CEO Epic Games đã liên tục lên tiếng trên Twitter về vấn đề này. Gần đây, ông có cuộc phỏng vấn với The Verge, qua đó CEO của nhà phát triển game nổi tiếng mô tả quyền lực của Apple là thứ “mọi chính trị gia đều phải sợ," và cho biết thêm, rằng “rất nguy hiểm khi cho phép tập đoàn quyền lực nhất hành tinh được phép ra quyết định ai được nói gì,” khi nói đến lời đe dọa gỡ Twitter khỏi App Store của Apple, sau khi Elon Musk mua lại MXH này và để tình hình tin tức giả mạo tràn lan trên nền tảng.
Đương nhiên, cuộc trò chuyện của Tim Sweeney với Alex Heath không chỉ đề cập đến những hệ sinh thái thiết bị di động và các chợ ứng dụng, mà còn có cả những chi tiết rất giá trị khác xoay quanh việc là một nhà phát triển game di động phải phụ thuộc vào những nền tảng như App Store và Play Store. Mình xin phép nhặt nhạnh những chi tiết đáng chú ý nhất trong cuộc phỏng vấn.
Nói về khả năng đạo luật thị trường ứng dụng mở trở thành hiện thực, được nghị viện Mỹ thông qua, Sweeney cho rằng:
“Tôi nghĩ chúng ta sẽ chỉ biết khi hạ viện bỏ phiếu, hoặc không bỏ phiếu thông qua dự thảo luật. Apple chắc chắn đã đem nguồn lực khổng lồ để tìm cách giải quyết vấn đề, thông qua những người vận động hành lang liên tục đưa ra những tuyên bố sai lệch về hậu quả và những gì phải đánh đổi trên nền tảng số để đánh lạc hướng dư luận.”
Nói về sự kỳ lạ khi iOS liên tục được Apple bảo vệ quyết định biến nó thành một nền tảng đóng, trong khi macOS lại là một nền tảng mở:
"Chính xác là như thế. Chúng ta biết, ai cũng biết, và mọi lập trình viên ở Apple cũng biết rằng nhân kernel của hệ điều hành là thứ cung cấp tính bảo mật cho nền tảng. Nó chặn không cho ứng dụng thu thập dữ liệu và những dịch vụ nó không được phép. Đó là lý do vì sao macOS và iOS là hai HĐH cực kỳ bảo mật.
Nhưng chèn thêm App Store lên nữa, nó chẳng cung cấp thêm lợi ích gì về mặt bảo mật cả. Chúng ta đều biết trong vụ kiện giữa Epic và Apple rằng những người đánh giá ứng dụng bỏ trung bình 6 phút đồng hồ nhìn vào mỗi ứng dụng, và họ đều không phải kỹ sư hoặc chuyên gia bảo mật. Vì thế, rất rõ ràng là quy trình xét duyệt ứng dụng và App Store vận hành theo kiểu độc quyền hoàn toàn không tạo ra lợi ích về mặt bảo mật cho người dùng."
Logic của Apple thật ra rất được lòng cộng đồng người dùng iOS. Đấy là họ đã bỏ ra hàng tỷ USD để xây dựng hệ thống, và họ nên được nhận lại một khoản lợi nhuận từ các đơn vị phân phối ứng dụng trên App Store, một dạng doanh thu từ việc đầu tư xây dựng nền tảng. Sweeney cho rằng:
"Để phản bác lại logic này chúng ta phải nhìn vào những luận điểm của những cái tên độc quyền khác từng bị luật lệ cạnh tranh công bằng chặn đứng, ví dụ như đường sắt ngày xưa chẳng hạn. Đúng, Apple tạo ra phần cứng iPhone và thiết kế iOS, và họ xứng đáng nhận được khoản lợi nhuận khổng lồ nhờ việc bán thiết bị đi kèm với HĐH. Cái đó giống hệt như các công ty đường sắt xứng đáng nhận doanh thu khủng nhờ việc bán vé tàu và dịch vụ vận chuyển.
Quảng cáo
Nhưng họ, dưới sự bảo hộ của pháp luật hay bất kỳ nguyên tắc cạnh tranh công bằng nào, đó là kiểm soát cả phần cứng và phần mềm để kiểm soát việc kinh doanh trên thị trường số có liên quan tới thiết bị của họ. Apple đã ngăn chặn các công ty khác gây dựng những cửa hàng ứng dụng cạnh tranh với App Store trên iOS. Cái đó không khác gì đường sắt chặn các công ty dầu mỏ vận chuyển hàng của họ để lấy tiền cạnh tranh trên chính thị trường vận tải đường sắt.
Luật chống độc quyền gọi những trường hợp đó là những mối liên hệ, nơi một công ty dùng vị thế độc quyền một sản phẩm hoặc dịch vụ để ép bạn phải dùng chúng, và để chống những công ty khác cạnh tranh thông qua việc đưa ra một sản phẩm hoặc dịch vụ tốt hơn. Đó là vấn đề cơ bản, chứ không phải việc Apple thu lời từ việc bán phần cứng. Họ hoàn toàn xứng đáng với từng đồng doanh số iPhone hay các thiết bị khác."
Gần đây, Sweney đăng trên Twitter rằng “kiểm soát thị trường kinh tế số và diễn đàn trực tuyến là vi phạm quyền của mọi công dân Mỹ.” Ông giải thích rõ hơn về đoạn tweet ngắn:
"Họ vi phạm hai quyền. Bạn phải nhìn vào Thời Khai Sáng, nơi hai nền tảng cơ bản của một nền dân chủ được xác lập. Thế kỷ XVI là thời điểm các triết gia châu Âu và Mỹ đặt bút viết ra những nền tảng cơ bản của quyền con người. Một trong số đó là quyền được chia sẻ những ý tưởng với người khác, và được nghe ý kiến của mọi người. Và nếu một công ty quyết định việc con người có được chia sẻ ý tưởng với nhau hay không, thì chắc chắn họ sẽ không dùng quyền lực đó vào mục đích nhân từ.
Bất kỳ lúc nào chúng ta để một tập đoàn được nắm giữ quyền lực ấy, chắc chắn họ sẽ nhanh chóng biến nó trở thành giải pháp để tối đa lợi nhuận.
Quảng cáo
Ở quy mô doanh nghiệp, Apple hoàn toàn có đủ sức mạnh chính trị để xác định nhà lập pháp hay hành pháp nào được lên tiếng thông qua kênh phân phối ứng dụng của họ. Còn ở quy mô kinh doanh, họ có thể kiểm soát việc thông tin quảng bá nào được xuất hiện trên kênh. Điều đó thực ra đã có rồi, khi các lập trình viên không được phép nói với những khách hàng xài ứng dụng của họ rằng người dùng có thể tiết kiệm tiền nếu dùng giải pháp thanh toán trên trang web của họ, thay vì qua App Store.
Nói đi cũng phải nói lại, Apple cho biết họ không cho phép những ứng dụng phân phối trên App Store rêu rao thông tin sai lệch. Chưa đề cập đến chuyện ý kiến đó của ai và thông tin ấy ra sao. Nhưng ở đây rõ ràng Apple đã chặn những tuyên bố chính xác mà các lập trình viên cố gắng đem tới cho khách hàng của họ. Đó rõ ràng là thứ người tiêu dùng có quyền được biết. Tòa án bang đã nói đó là hành vi sai trái, và điều này đang được tòa án thượng tố đưa ra quyết định."
Liệu người dùng có được lên tiếng bày tỏ quyền của họ với đồng tiền họ bỏ ra mua sản phẩm và dịch vụ?
"Người tiêu dùng không có vị thế ấy, vì hiện giờ thị trường đang hiện diện dưới dạng nhị quyền bán. 100% những chiếc smartphone bán ra thị trường khác Trung Quốc đều chỉ được hai tập đoàn kiểm soát: Google, dựa trên điều khoản sử dụng Android, và Apple, dựa trên điều khoản sử dụng iOS. Hai tập đoàn ấy thống trị 100% thị trường smartphone, và họ vận hành giống hệt như nhau. Cũng có những điều khoản khác biệt, nhưng về cơ bản họ đều thực hiện những hành vi được tòa án kết luận là trái luật chống độc quyền giống hệt nhau.
Nếu bạn bỏ iOS sang Android, bạn sẽ vẫn phải đối mặt với một hệ sinh thái kín hệt như của Apple. Dần dần hai đế chế này trở nên gần nhau hơn bao giờ hết. Có thuyết âm mưu là họ bí mật gặp nhau để xác định những giải pháp ngăn chặn cạnh tranh và củng cố quyền lực của thế nhị quyền. Nhưng dù có hay không, những gì họ đang làm cần phải bị ngăn chặn từ phía các nhà lập pháp."
Phải đề cập, Tim Sweeney sẵn sàng kiện lên tới tận tòa án tối cao của nước Mỹ:
“Nếu Epic có dự định đem vụ kiện này lên tới tối cao pháp viện, làm mọi thứ cần thiết để giành chiến thắng về mặt pháp lý, thì tôi tin Apple cũng sẵn sàng làm vậy. Và chúng tôi cũng đã xác định tinh thần chuyện đó sẽ xảy ra. Bất kỳ phán quyết nào của tòa thượng tố đưa ra chắc chắn sẽ bị kháng cáo, và kết cục kiểu gì cũng sẽ lên tòa án tối cao.”
Cuối cùng, Sweeney đưa ra lý do ông phải “chiến đấu đến cùng” để giành chiến thắng trước Apple và Google trên mặt trận pháp lý, thay vì chờ đợi một nền tảng mới xuất hiện, đủ sức mạnh phá vỡ thế nhị quyền bán. Ông nói rằng, cuộc chiến pháp lý này là thứ ông tự hào nhất trong suốt 31 năm làm việc trong ngành game, vì ông đang chiến đấu cho những nguyên tắc nền tảng mở có ích cho cả ngành. Ông nói rằng nó rất khó và mệt mỏi, nhưng là điều cần thiết:
"Tôi nghĩ nếu bạn muốn xây dựng một nền tảng di động cạnh tranh, bạn không thể nghĩ tới chuyện cạnh tranh với những chiếc smartphone ra mắt từ hồi 2006 khi chúng mới manh nha xuất hiện trên thị trường. Bạn sẽ phải cạnh tranh với những chiếc smartphone của năm 2022 và sau này. Bạn phải xác định tiêu ít nhất cỡ 20 tỷ USD phát triển phần cứng mới và nền tảng phần mềm, và tốn cỡ 10 năm để làm điều đó. Khoảng thời gian ấy qua đi, và cho tới khi bạn hoàn thành công việc phát triển, có khi thế giới đã chuyển sang một hệ sinh thái khác như AR hay những nền tảng khác. Điều này khiến mọi khoản tiền và thời gian bạn bỏ ra coi như vứt sọt rác.
Ngay cả khi phát triển xong, thì đến năm 2032, 100% người dùng ngoài Trung Quốc vẫn sống chung với Apple hoặc Google. Có khi họ thậm chí còn phụ thuộc vào hai hệ sinh thái này hơn, vì trong 10 năm, số tiền hàng tỷ người bỏ ra để mua ứng dụng, thiết bị và dịch vụ trên hai hệ sinh thái này đã giúp vị thế của Apple và Google vững chắc hơn cả bây giờ. Mà nếu không có sẵn 100 tỷ USD để quảng bá nền tảng và thiết bị mới của bạn trong vòng 10 năm, kể cả khi thiết bị lẫn phần mềm tốt hơn hẳn, thì cũng hãy quên cái ý tưởng cạnh tranh trong ngành này đi.
Khoản tiền khổng lồ ấy coi như phung phí, nếu bạn thất bại."
Theo The Verge
