Ngày nay ngôi vương trên thị trường OS di động là sự thống trị hoàn toàn của Android, và sự lựa chọn còn lại là iOS. Vì iOS là OS độc quyền của riêng Apple, nên nếu bất kỳ hãng sản xuất nào muốn sản xuất smartphone, thì Android là sự lựa chọn duy nhất, không thể nào khác.
Tuy nhiên kể từ thời kỳ đầu của smartphone, Android không phải là OS di động duy nhất, vẫn có rất nhiều OS khác nổi lên cạnh tranh với Android và iOS, nổi lên nhưng rồi thất bại dẫn đến sự thống trị của Android như ngày nay. Vậy đó là những kẻ thách thức nào? Chúng ta hãy cùng nhìn lại một chút.
Blackberry 10
Blackberry 10 (BB10) ra mắt vào năm 2012, là người kế thừa của Blackberry OS (BBOS) cũ. Xuất hiện trên các thiết bị như Blackberry Z10 và Q10. BB10 có một vài tính năng tiên tiến so với Android lúc đó như thao tác điều hướng cử chỉ trực quan và Blackberry Hub hữu ích, đây là ứng dụng độc quyền chứa tất cả các thông báo, cuộc gọi và tin nhắn trong cùng một ứng dụng.
Tuy nhiên kể từ thời kỳ đầu của smartphone, Android không phải là OS di động duy nhất, vẫn có rất nhiều OS khác nổi lên cạnh tranh với Android và iOS, nổi lên nhưng rồi thất bại dẫn đến sự thống trị của Android như ngày nay. Vậy đó là những kẻ thách thức nào? Chúng ta hãy cùng nhìn lại một chút.
Blackberry 10
Blackberry 10 (BB10) ra mắt vào năm 2012, là người kế thừa của Blackberry OS (BBOS) cũ. Xuất hiện trên các thiết bị như Blackberry Z10 và Q10. BB10 có một vài tính năng tiên tiến so với Android lúc đó như thao tác điều hướng cử chỉ trực quan và Blackberry Hub hữu ích, đây là ứng dụng độc quyền chứa tất cả các thông báo, cuộc gọi và tin nhắn trong cùng một ứng dụng.
Blackberry đã phát hành thêm một vài thiết bị chạy BB10 nhưng không đạt được bất kỳ sự tăng trưởng nào có thể đe doạ đến Android và iOS để có thể trở thành sự thay thế cho một trong hai cái tên kia. Nguyên nhân có lẽ đến từ việc họ vẫn khăng khăng với bàn phím vật lý trong khi thời đại màn hình cảm ứng đã lên ngôi, sự tự mãn về thành công của chính mình bên cạnh việc thiếu hụt ứng dụng dù đã hỗ trợ chạy app Android ngay trên BB10 nhưng không thu hút được các lập trình viên. Thiết bị cuối cùng chạy BB10 là Balckberry Leap vào năm 2015. Đến năm 2017, Blackberry chính thức thông báo ngừng phát triển BB10 và giao quyền sử dụng thương hiệu Blackberry cho TCL Communication.
Sau này TCL đã hồi sinh thương hiệu Blackberry, nhưng là với Android với những sản phẩm như Blackberry Priv, KeyOne, Key2 nhưng không đạt được thành công nào đáng kể. Tuy BB10 và BBOS đã chết, nhưng di sản của Blackberry vẫn được duy trì trong các thiết bị Android mà TCL sản xuất với các phần mềm Blackberry được tích hợp sẵn, bao gồm cả Blackberry Hub.
BB10 là không phải là một OS tệ, nhưng nó không đủ tốt để đánh bại Android và iOS. Mặc dù chỉ là một nỗ lực trổi dậy ngắn ngủi, nhưng những người dùng đam mê trên khắp thế giới đã có những kỷ niệm đẹp về BB10 và Blackberry.
Firefox OS
Firefox OS có thể gọi là kẻ thách thức “dưới cơ” nhất trong danh sách này. Ra mắt vào năm 2013 và chỉ tồn tại trên thị trường trong khoảng 2 hoặc 3 năm. Mozilla đầu tiên gọi OS của mình là Boot to Gecko, lấy tên theo engine của trình duyệt Firefox là Gecko, nhằm nhấn mạnh sự tập trung vào các ứng dụng web. Sau đó đổi tên thành Firefox OS và các thiết bị đầu tiên được ra mắt tại Brazil, Ba lan, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Venezuela.
Cho đến năm 2014, các thiết bị chạy Firefox OS lần lượt xuất hiện và đến cuối năm đó, Mozilla đã thông báo rằng có 14 smartphone chạy OS này ở gần 30 quốc gia. Nhưng chỉ một năm sau, Mozilla tuyên bố sẽ không phát triển cũng như bán các thiết bị chạy Firefox OS nữa để tập trung vào mảng IoT, những cũng không thành công.
Quảng cáo
Mozilla không có ý định cho OS của mình cạnh tranh trong thị trường thiết bị cao cấp. Họ nhận thấy tiềm năng ở thị trường phổ thông và hy vọng Firefox OS có thể lấp đầy khoảng trống đó. Tương tự như Chrome OS, Firefox OS tập trung vào các ứng dụng web và các nhà phát triển có thể dễ dàng tạo các ứng dụng bằng JavaScript, HTML5 và CSS.
Tuy vậy, OS này khá đơn giản, không ổn định và các thiết bị chạy OS này cũng hoàn toàn không có gì nổi bật. Và vì Mozilla nhắm vào các thị trường đang phát triển nên họ cũng không kiếm được nhiều tiền từ OS này, chưa kể người tiêu dùng ở đây vẫn chuộng Android hơn. Firefox OS cuối cùng cũng đã chết, nhưng cũng đúng thôi. Thành thực mà nói, chẳng có hy vọng gì đối với một tổ chứ phi lợi nhuận, chưa từng có kinh nghiêm phát triển hệ điều hành di động trước đây có thể thành công cả.
Tuy nhiên Firefox OS vẫn còn người kế thừa đến ngày nay. Do là hệ điều hành mã nguồn mở, nên sau đó nó được phân nhánh để tạo ra KaiOS ngày nay.
Tizen
Tổ chức Linux Foundation phát triển Tizen lần đầu vào năm 2011 với tư cách là kẻ kế nhiệm MeeGo, OS có sự chung sức của Intel và Nokia. Tizen sau đó được phát triển bởi Samsung và Intel, không chỉ nhắm vào smartphone mà cả các nền tảng embed khác như netbook, tablet, smart TV và cả hệ thống giải trí ô tô.
Quảng cáo
Sau hai năm phát triển, Samsung tuyên bố sẽ phát hành nhiều điện thoại Tizen hơn vào năm 2013 và thay thế Bada OS của riêng mình bằng Tizen. Kể từ đó, Samsung đã đưa Tizen hiện diện trên các smartwatch, một vài thiết bị smartphone và các thiết bị IoT khác.
Tizen đã phần nào thành công trên smartwatch và smart TV, nhưng chưa bao giờ tạo được điểm nhấn với smartphone, hoặc có thể là chưa. Không giống như các OS khác trong danh sách này, Tizen vẫn đang được phát triển chứ chưa bị khai tử. Điện thoại gần đây nhất chạy Tizen là Samsung Z4 ra mắt ở Ấn Độ vào giữa năm 2017 và vẫn chưa biết Samsung sẽ quyết định làm gì tiếp theo với OS này. Nhưng có lẽ họ sẽ không khai tử Tizen mà vẫn giữ lại như một phương án dự phòng, trong trường hợp lâm vào tình cảnh như Huawei hiện tại.
Samsung đã cố gắng thúc đẩy Tizen như một sự thay thế cho Android nhưng cũng không thành công. Nhưng nó vẫn chưa chết, và biết đâu được vào những năm sau này chúng ta sẽ thấy nó trong một bài viết về "hệ điều hành đã dẫn đến sự sụp đổ của Android và iOS" thì sao, cũng có thể lắm chứ 😁
webOS
Nỗ lực đầu tiên của Palm để bước vào thị trường di động trong năm 2007 là sự ra đời của Palm OS. Hai năm sau, Palm công bố webOS là hệ điều hành di động mới của mình và ra mắt nó trên chiếc Palm Pre. Điểm nhấn nổi bật nhất của webOS chính là thao tác điều hướng cử chỉ rất mạnh mẽ mà các thế hệ smartphone hiện đại ngày nay như iPhone X tiếp nối.
Palm đã phát hành thêm một vài điện thoại chạy webOS nữa trước khi bị HP mua lại vào năm 2010. Thay chủ, nhưng webOS vẫn không thể đổi vận. HP muốn phát triển webOS không chỉ cho các thiết bị di động vì họ tin rằng hệ điều hành này có thể thành công trên máy tính bảng và các thiết bị IoT khác như một giải pháp thay thế tốt cho Android, nhưng không đạt được bước tiến nào đáng kể. Cuối cùng, HP đã loại bỏ thương hiệu Palm trên điện thoại thông minh của mình trước khi phát hành HP Veer và HP Pre 3. Công ty cũng đã phát hành một máy tính bảng có tên HP TouchPad vào năm 2011. Những thiết bị chạy webOS hiếm hoi này nhận được bản cập nhật cuối cùng vào tháng 1 năm 2012, và sau đó kết quả thế nào thì ai cũng đã biết.
Trước khi HP phát hành bản cập nhật cuối cùng, họ đã mở mã nguồn của webOS để cộng đồng có thể phát triển nó hơn nữa. Vào năm 2013, LG đã mua lại webOS từ HP để sử dụng trong smart TV của mình và mở rộng sang các thiết bị IoT khác. TCL cũng thử vận may với một thiết bị chạy webOS là Palm Cam, nhưng ngày nay không còn thiết bị di động nào chính thức chạy webOS nữa.
Nếu nhìn tích cực một chút, thì webOS trên di động vẫn còn hiện hữu ngày nay, nhưng trên một phiên bản nhánh là LuneOS. Tất nhiên cũng mờ nhạt và không ai biết tới.
Windows 10 Mobile
Đây là kẻ thách thức ngang cơ và tiệm cận nhất với iOS và Android. Khởi đầu vào năm 2010 với bản phát hành đầu tiên tên là Windows Phone. Sau đó nửa thập kỷ, Windows 10 Mobile xuất hiện và thay thế Windows Phone.
Windows 10 Mobile với giao diện và cách thức hoạt động tương tự như người tiền nhiệm của nó, nhưng tích hợp sâu hơn với desktop. Điểm nhấn của Windows 10 Mobile là tính đồng nhất. Microsoft tin rằng một chiếc smartphone với khả năng biến thành một chiếc desktop chính là tương lai của điện toán di động.
Nhưng thật không may, phần còn lại của thế giới không có cùng tầm nhìn với Microsoft. Cộng thêm việc thiếu hụt ứng dụng trầm trọng đã khiến Windows 10 Mobile bị ngừng phát triển chỉ sau 2 năm ra đời, và đã chính thức bị khai tử trong tháng cuối cùng của năm 2019.
Mặc dù vậy, Microsoft không hoàn toàn từ bỏ cuộc chơi di động. Mới đây, công ty đã công bố Surface Duo, “một chiếc điện thoại Android” có màn hình kép có thể gập lại được, mang trong mình bộ phần cứng và những ứng dụng tốt nhất của Microsoft. Microsoft vẫn chưa công bố giá chính thức hoặc thông tin ngày phát hành về thiết bị này. Nhưng khi xuất hiện, Surface Duo sẽ mang hy vọng mở ra một kỷ nguyên mới cho các sản phẩm di động của Microsoft.
Windows 10 Mobile có lẽ là hệ điều hành tiệm cận nhất để phá vỡ sự thống trị của Android và iOS, nhưng cuối cùng nó cũng thất bại, như những cái tên khác trong bài viết này.
Thế giới di động hiện giờ đã định hình với Android và iOS. Và vì iOS là hệ điều hành độc quyền của Apple, nên sự lựa chọn còn lại cho thế giới chỉ có thể là Android. Nhưng vì bản chất là mã nguồn mở, nên biết đâu một ngày nào đó, một bản "Android phẩy" dưới một cái tên nào đó có thể lật đổ sự thống trị của "Android original" thì sao? Đặc biệt với sự xuất hiện của Liên minh Dịch vụ Nhà phát triển Toàn cầu (GDSA) được chống lưng bởi Xiaomi, Oppo, Vivo và OS di động riêng của Huawei là Harmony OS, thì có thể bản "Android phẩy" đó hoặc OS di động thứ 3 cho người dùng sắp xuất hiện rồi, anh em thấy có khả năng không?
Tham khảo: Androidauthority