[Chia sẻ] Tác dụng của dầu động cơ là gì, có mấy loại & tại sao phải thay nó định kỳ?

Hiểu rõ tác dụng, phân biệt được các loại dầu nhớt, và nhớ thay nó đúng hạn là một điều mà anh em nào đang sở hữu xe cần phải nắm vững, dù là xe máy hay xe ô tô. Với vô vàn các lựa chọn về dầu động cơ hay nhớt máy hiện có trên thị trường hiện nay, đến từ rất nhiều thương hiệu và quốc gia, anh em cần hiểu rõ những điều cơ bản về dầu nhớt để có thể chọn mua và sử dụng chúng một cách hiệu quả nhất. Mời anh em cùng tham khảo & thảo luận về chủ đề này tại đây nhé! 😃



Anh em đều biết rằng bộ phận quan trọng nhất của một chiếc xe chính là động cơ của nó. Nếu xem động cơ như là “trái tim” của chiếc xe thì dầu bôi trơn động cơ, hay còn gọi là nhớt máy, có thể xem là “máu” của cỗ máy đó vậy. Nếu không có dầu động cơ hay nhớt máy thì chiếc xe chắc chắn sẽ không thể hoạt động được, cũng giống như con người chúng ta sống mà không thể không có máu vậy. 😁

Tác dụng của dầu động cơ (nhớt máy)

Về cơ bản thì dầu động cơ có những tác dụng như sau:

• Bôi trơn, giảm ma sát: Lớp dầu động cơ hay nhớt máy ngoài tác dụng bôi trơn thì nó còn giúp ngăn cản các bề mặt kim loại tiếp xúc trực tiếp với nhau. Vì vậy nó sẽ giúp giảm ma sát, bảo vệ bề mặt của các chi tiết bên trong động cơ, chống lại việc mài mòn các chi tiết đó.
• Làm mát động cơ: Nhiệt độ bên trong động cơ là rất cao, và chúng được sinh ra từ 2 nguồn: quá trình đốt cháy và sự ma sát giữa các bộ phận & chi tiết chuyển động. Do đó, dầu động cơ không những giúp giảm nhiệt độ từ việc ma sát mà còn giúp phân tán nhiệt độ rất cao sinh ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu. Nói nôm na thì dầu động cơ chính là lớp tản nhiệt đầu tiên ở bên trong động cơ.
• Làm sạch động cơ: Về cơ bản thì nhiên liệu chính là một loại hợp chất hóa học phức tạp gốc carbon. Quá trình đốt cháy nhiên liệu sẽ sản sinh ra các hợp chất lơ lửng bên trong động cơ. Dầu nhớt có khả năng hút và giữ lại các hợp chất hóa học đó, ngăn chúng không cho đi đến các bộ phận & chi tiết khác của động cơ, từ đó giúp làm sạch và bảo vệ động cơ tốt hơn.
• Bịt kín các khoảng hở: Dầu động cơ sẽ tạo thành một chất làm kín các khoảng hở giữa các piston ring (xéc-măng), piston và thành cylinder, nhờ đó giúp áp suất trong buồng đốt luôn ổn định và ngăn không cho các hợp chất khí cháy lọt xuống khoang động cơ trong quá trình đốt cháy nhiên liệu.
• Làm dung môi: Dầu động cơ cũng là nơi chứa các chất cặn bã, bụi bẩn, mạt kim loại… sinh ra trong quá trình vận hành của xe, giúp cho động cơ không bị ma sát bởi các chất bẩn này và tránh bị trầy xước các bề mặt bên trong.

Tại sao phải thay dầu động cơ định kỳ?

Nếu đã xem qua 5 tác dụng của dầu động cơ bên trên thì anh em đã thấy nó phải “làm việc” nhiều như thế nào. Chính vì vậy, chúng sẽ bị biến chất theo thời gian, vì 3 tác nhân chính: nhiệt độ cao (tạo nên các phản ứng oxy hóa & nhiệt phân), tạp chất (bụi, cặn bẩn, nước, nhiên liệu…) và tiêu hao các hợp chất phụ gia.

Và nếu dầu nhớt đã bị biến chất theo thời gian thì chúng ta phải thay chúng theo một định kỳ cụ thể. Thời gian định kỳ cần phải thay nhớt dài hay ngắn tùy thuộc vào chất lượng nhớt, điều kiện vận hành của xe và điều kiện môi trường xung quanh. Thời gian thay nhớt định kỳ thường được các hãng xe khuyến nghị theo số km vận hành. Tuy nhiên, nếu xe vận hành trong điều kiện khắc nghiệt hơn, ví dụ như xe di chuyển trong thành phố nhiều, bị kẹt xe, dừng đèn đỏ nhiều, v.v… thì cần được thay nhớt sớm hơn, nếu là mình thì mình sẽ thay nhớt vào thời điểm khoảng ⅔ số km được khuyến cáo.

Ngoài ra, sau khoảng 2 lần thay dầu động cơ thì anh em cũng nên thay lọc nhớt 1 lần. Lí do là trong quá trình động cơ hoạt động có tạo ra nhiều cặn bã & tạp chất, chúng sẽ bám vào lọc nhớt và sau một thời gian lọc nhớt sẽ không thể hoạt động tốt được nữa, dễ dẫn đến tình trạng nhớt không được lọc tốt, gây ảnh hưởng đến động cơ và khả năng vận hành của xe.

Phân loại dầu động cơ

Về cơ bản thì chúng ta có 3 loại dầu nhớt chính hiện có trên thị trường hiện nay:

Dầu nhớt thông thường (gốc khoáng)

Đây là loại dầu nhớt có giá thành rẻ nhất, vì thành phần chính của nó là dầu gốc khoáng tự nhiên và chứa rất ít chất phụ gia tổng hợp. Đây là lựa chọn phù hợp cho người phải thay dầu động cơ thường xuyên và động cơ ở giai đoạn chạy rô-đai.



Loại dầu động cơ này chỉ bảo vệ và bôi trơn cơ bản cho động cơ, đặc biệt là các loại động cơ đơn giản thông thường. Bởi vì có giá rẻ, nên nó thường được lựa chọn sử dụng trong quá trình xe chạy rô-đai lúc mới mua về, trước khi chuyển sang dùng các loại dầu nhớt cao cấp hơn. Do cấu tạo đơn giản nên tuổi thọ của nó thấp, tầm 5.000km là anh em phải thay rồi. Ngoài ra, khả năng hoạt động ở môi trường quá lạnh hoặc quá nóng của nó cũng rất kém. Đây là loại dầu nhớt dành cho những ai có phong cách lái xe nhẹ nhàng, bình tĩnh và cho những loại xe có thiết kế động cơ đơn giản.

Dầu nhớt tổng hợp toàn phần

Đây là loại nhớt xịn nhất, và tất nhiên cũng đắt tiền nhất, so với loại dầu nhớt gốc khoáng thông thường thì nó mắc hơn khoảng 3-4 lần. Để biết được chai nhớt đó có phải là loại tổng hợp toàn phần hay không thì anh em cứ tìm trên nhãn chai, nếu có chữ “Fully Synthetic” là nó đó.

Thế thì tại sao loại này lại có giá thành mắc đến vậy? Câu trả lời là do nó được sản xuất hoàn toàn trong phòng thí nghiệm với sự đầu tư nghiên cứu và thử nghiệm nghiêm túc từ nhà sản xuất. Thường thì loại nhớt này sẽ phù hợp cho các loại động cơ hiệu suất cao, trên các loại xe thể thao hay xe đua chẳng hạn. Loại nhớt này trước khi được bán ra thị trường thì nó phải vượt qua rất nhiều những thí nghiệm nghiêm ngặt để đạt được hiệu suất cao, trong thời gian dài, từ chỉ số nhớt cho đến khả năng bảo vệ, chống kết tủa, chống mài mòn, v.v...



Loại nhớt cao cấp này vừa có thể hoạt động tốt ở nhiệt độ lạnh, vừa có thể làm việc ngon lành ở nhiệt độ cao. Nó tinh khiết, ít bị biến chất, bền bĩ và chứa các phân tử có kích thước nhỏ hơn loại thông thường. Vì thế dầu nhớt tổng hợp toàn phần sẽ giúp cho động cơ hoạt động trơn tru hơn vì nó có thể bôi trơn ở những chi tiết máy có khoảng hở nhỏ nhất.



Đến đây thì anh em đã rõ tại sao loại nhớt này lại có giá bán cao hơn loại thường nhiều lần rồi đó. Tuy nhiên, sử dụng loại nhớt tổng hợp toàn phần này sẽ kéo dài thời gian thay nhớt định kỳ hơn, và do đó xét cho cùng thì nó cũng không quá đắt đỏ đâu. Một số anh em sử dụng nhớt full tổng hợp cho mình biết là có khi sử dụng đến 20.000 km thì mới phải thay nhớt. Loại thường thì tầm 5.000 - 10.000 km là phải thay rồi anh em nhé!

Dầu nhớt bán tổng hợp

Loại nhớt này thì anh em sẽ nhận ra khi đọc được chữ “Semi-Synthetic” trên nhãn chai. Loại nhớt này là sự kết hợp giữa dầu động cơ gốc khoáng thông thường và loại tổng hợp toàn phần. Nó sẽ đem lại khả năng bảo vệ & chống mài mòn tốt hơn loại dầu nhớt thông thường. Tất nhiên là nó vẫn không thể bằng dầu nhớt tổng hợp toàn phần được, nó là sự kết hợp giữa tính năng ổn và sự kinh tế.



Đây là loại dầu nhớt phổ biến nhất hiện nay, giá thành vừa phải, nhiều lựa chọn về thương hiệu, tuổi thọ sử dụng cũng tương đối ổn nên được nhiều anh em chọn mua. Loại nhớt này sẽ phát huy tác dụng tốt hơn khi động cơ hoạt động ở vòng tua trung bình trở lên và ở nhiệt độ động cơ cao, tức là khi máy đã “nóng”. Đây là lựa chọn phù hợp cho xe bán tải & SUV, nhưng anh em nhớ đề máy khởi động xe 5-10p trước khi chạy để nhớt được tưới đều lên các chi tiết máy nhé.



Tuy là anh em không thể nào có được tất cả những ưu điểm của dầu nhớt tổng hợp toàn phần, nhưng ưu điểm của nó là giá rẻ hơn nhớt tổng hợp và tuổi thọ lâu hơn so với dầu gốc khoáng. Khi nói đến tần suất thay nhớt thì loại bán tổng hợp này sẽ nằm khoảng giữa loại tổng hợp toàn phần và dầu gốc khoáng.

Kết lại

Tùy vào loại xe, điều kiện vận hành, phong cách chạy xe, khả năng tài chính và mục đích sử dụng xe mà anh em sẽ có lựa chọn loại dầu nhớt phù hợp nhất cho nhu cầu của mình. Không có loại dầu nhớt nào là tốt nhất về mọi mặt, chỉ có loại phù hợp nhất mà thôi.

Anh em nào có kinh nghiệm hay kiến thức thêm về dầu nhớt thì chia sẻ tại topic này nhé! Trong bài sau thì mình sẽ chia sẻ về cách đọc chỉ số trên những chai nhớt, bàn về hạn sử dụng cũng như cách chọn đúng chỉ số nhớt sao cho tối ưu. Anh em đón xem nha! 😃