Amazon là một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất thế giới, nhưng nếu không có Amazon thì bạn vẫn có thể mua hàng được ở một dịch vụ khác. Nhưng Amazon còn có một quyền lực mạnh hơn nữa: dịch vụ đám mây Amazon Web Services (AWS) đóng vai trò cực kì quan trọng trong thế giới Internet hiện đại, nhiều công ty đặt hạ tầng trên AWS để vận hành các dịch vụ online. Thế nên khi AWS bị sập thì rất nhiều công ty cũng lao đao theo. Trong bài này mình giải thích cho các bạn biết cách mà các công ty đang sử dụng AWS và điều này ảnh hưởng đến bạn - những người dùng Internet - ra sao.
Những sự cố của AWS kéo sập một phần thế giới Internet
Trước khi bắt đầu, vào khuya ngày 25/11/2020 theo giờ Việt Nam, hàng loạt dịch vụ đã bị ảnh hưởng, nhẹ thì bị chậm, nặng thì không hoạt động được, ví dụ như 1Passwords, Adobe Spark, Autodeks, Coinbase, DataCamp, Flickr, Roku, The Washington Post… Đây toàn là những dịch vụ lớn, nổi tiếng, có cả triệu người dùng. Lý do là một dịch vụ của AWS tên là Kinesis Data Streams gặp lỗi, và sự cố kéo dài trong nhiều giờ. Chính AWS cũng bị ảnh hưởng bởi Kinesis Data Streams khi họ không thể cập nhật được trang tình trạng lỗi, họ chỉ có thể thêm 1 dòng thông báo nhỏ mà thôi. Có tất cả 23 vùng địa lý bị ảnh hưởng, chủ yếu nằm ở Châu Mỹ.
4 năm trước, 1 câu lệnh sai cũng đã khiến nhiều server của AWS ở bờ đông nước Mỹ gặp sự cố, kéo theo hàng loạt dịch vụ online cũng sập theo như Netflix, Dropbox, Adobe… Công ty có quy trình để xử lý những khủng hoảng như thế này, nhưng vấn đề hôm qua phức tạp tới mức ngay cả Amazon cũng không thể phục hồi hệ thống trong thời gian ngắn. Phải mất vài giờ sau Amazon mới khắc phục xong.
Nhìn vào đây bạn sẽ thấy được tầm quan trọng của AWS với các công ty có sản phẩm online. Ngay chính tại Việt Nam cũng có rất nhiều công ty sử dụng AWS chứ không chỉ những công ty ở Mỹ. Một phần quan trọng của Internet giờ đang phụ thuộc vào AWS.
Amazon Web Services (AWS) là gì?
Gần như mọi dịch vụ online khi hoạt động đều cần server, những server đó sẽ xử lý yêu cầu của trình duyệt nếu bạn dùng web hoặc của các app nếu bạn dùng ứng dụng trên máy tính, trên điện thoại. Rồi người ta cũng dùng cơ sở dữ liệu (database) để lưu trữ dữ liệu nữa. Những hệ thống hiện đại còn phải có cơ chế cache để giảm tải cho server và giảm thời gian load dữ liệu, rồi có những luồng xử lý phục vụ cho việc phân tích, cho machine learning và các ứng dụng AI. Mỗi một thành phần trong hệ thống được gọi là 1 dịch vụ (service), và những công ty lớn có cả chục hay hàng trăm service là chuyện bình thường.
Ngày xưa, các công ty phải tự mua server về, cài đặt hệ điều hành lên, rồi cài những công cụ cần thiết để vận hành các dịch vụ của mình. Nhưng điều này khá cực, vì bạn phải tự quản lý server, bạn phải tự quản lý chỗ đặt server, rồi khi có sự cố bạn phải xử lý nó, chưa kể đến việc bạn phải duy trì nhiều server để lỡ 1 máy hỏng thì còn có cái khác thay vào. Những thứ này sẽ phát sinh chi phí quản lý, nhân sự rất nhiều. Chưa kể việc bạn mua hẳn 1 server vật lý mà chưa dùng hết khả năng của nó cũng là rất phí tiền.
Thế nên các dịch vụ cloud như AWS, Google Cloud hay Microsoft Azure mới ra đời. Những dịch vụ này sẽ cung cấp hạ tầng cho các công ty sử dụng, bạn không cần quản lý server vật lý, bạn không cần thuê chỗ đặt server cũng như vận hành các phòng làm mát, thậm chí có những việc bạn không cần phải cài đặt gì cũng có thể xài ngay. Nó giảm đi các chi phí không cần thiết, trong khi độ ổn định sẽ cao hơn rất nhiều lần so với việc bạn tự quản những hạ tầng này.
AWS có cung cấp server ảo, có cung cấp cả dịch vụ database mà không cần cài đặt gì, cứ cắm vào xài thôi. Họ cũng cung cấp dịch vụ cache mà bạn cũng chẳng cần cài đặt gì, rồi những dịch vụ di chuyển dữ liệu giữa nhiều service trong hệ thống, chỗ lưu trữ file, data warehouse phục vụ cho nhu cầu phân tích, dịch vụ tự động phân loại ảnh và video… Số lượng sản phẩm mà AWS cung cấp hiện nay lên tới hàng trăm rồi.
Những dịch vụ của AWS không chỉ hoạt động ở 1 nơi cố định, nó có nhiều vùng cho bạn chọn. Ví dụ, ở Mỹ có vùng bờ đông, bờ tây, trung mỹ, ở Châu Á thì có vùng Nhật, vùng Singapore… Tùy theo nhu cầu và yêu cầu tốc độ phản hồi mà các công ty sẽ chọn vùng gần với người dùng của mình nhất. Ví dụ, một số dịch vụ của Tinh tế nằm ở AWS vùng Singapore để thời gian truy xuất dữ liệu từ Việt Nam nhanh hơn, chứ chọn ở Mỹ thì mất nhiều thời gian để dữ liệu đi qua đi lại.
Vì sao các công ty lại chấp nhận phụ thuộc vào AWS như thế?
Quảng cáo
Như Netflix chẳng hạn, đây là dịch vụ rất lớn, kiếm rất nhiều tiền, và hạ tầng của họ gần như chạy hết trên AWS 100%. Amazon từ nói Netflix là khách hàng lớn nhất của họ trên toàn cầu, và cũng nhờ Netflix yêu cầu mà một số dịch vụ mới của Amazon đã ra đời. Trước đây Apple cũng từng sử dụng AWS, không biết bây giờ còn xài hay không. Dropbox cũng từng vận hành 100% trên AWS trước khi tự xây một data center của riêng mình. Hạ tầng phân tích data và một số thứ liên quan đến tính năng an toàn của Toyota cũng vận hành trên AWS.
Nói cách khác, các công ty sống chết với AWS.
Vậy tại sao các công ty lại phụ thuộc vô AWS đến vậy? Cơ bản là vì nhiều năm trước AWS làm rất tốt ở mạng hạ tầng cloud, các công ty như Google Cloud hay Microsoft Azure đi sau nên chậm chân hơn, không kịp thu hút được nhiều công ty lớn. Ngày nay thì có những bên đã chuyển sang Google Cloud, ví dụ như Twitter hay Lyft, nhưng cơ bản thì AWS vẫn là cái nổi tiếng nhất khi nói tới cloud.
Ngoài việc là người đi đầu, AWS còn có độ ổn định rất cao. Có những dịch vụ mà họ cam kết thời gian uptime (chạy tốt không bị lỗi) lên đến 99,9999%. Mức này cao hơn rất nhiều so với việc các công ty tự duy trì hạ tầng của mình, khi đó uptime có thể chỉ 90%, 95% mà thôi. Hiếm khi AWS gặp lỗi lắm, còn nếu bạn dùng các công ty khác thì tỉ lệ lỗi cao hơn, thứ mà các doanh nghiệp tỉ đô khó có thể chấp nhận. Đây cũng là một trong các yếu tố quan trọng để cân nhắc khi các công ty chọn giải pháp cloud.
Đặc biệt, khi cần mở rộng để đáp ứng cho nhiều người dùng hơn, xử lý dữ liệu nặng hơn, thì các dịch vụ cloud có thể làm với chỉ vài cái click chuột. Server ảo của bạn có thể tăng từ 1GB RAM lên 100GB RAM chỉ trong vài phút. Còn nếu bạn tự quản lý hạ tầng, khi bạn phát hiện hết RAM thì bạn phải chạy đi mua RAM về gắn vào server vật lý, có thể mất tới vài ngày trong khi hệ thống của bị thì “nghẻo" vì không đáp ứng được lưu lượng truy cập đang tăng cao nhanh chóng.
Quảng cáo
Rồi AWS thậm chí còn có những tính năng như tự động mở thêm server mới khi thấy lưu lượng sử dụng tăng lên, sau khi lưu lượng giảm xuống thì tự tắt server để tiết kiệm tiền. AWS sẽ tính phí các công ty theo số phút / số giờ sử dụng mà thôi, bạn xài bao nhiêu trả bấy nhiêu. Nhiều công ty rất thích mô hình này vì nó có thể tiết kiệm cho họ cả chục nghìn, trăm nghìn đô mỗi tháng.
Chưa hết, có những dịch vụ mà AWS làm rất tốt, tốt tới mức các công ty chấp nhận phụ thuộc vào chúng để có thể đạt được mục tiêu kinh doanh của mình. Kiểu như nó tốt quá bạn không có đường nào khác. Và chắc chắn nếu tự làm, bạn không thể tạo ra những dịch vụ tốt như vậy để sử dụng cho hạ tầng của mình, hoặc bạn phải tốn rất rất nhiều tiền để làm được cái tương tự. Thôi thì dùng cái của AWS cho sướng.
Tất nhiên, không có gì hoàn hảo 100%, máy móc cũng có lúc hỏng, con người cũng có lúc làm sai. Tuy nhiên rủi ro đó xảy ra ở AWS thấp hơn nhiều so với những giải pháp truyền thống. Nhưng cũng vì có quá nhiều công ty nằm trên AWS mà khi nó sập thì nhiều thằng cũng ngủm theo. Tuy nhiên, sau sự cố này, các công ty cũng ít có khả năng rời bỏ AWS, vì những lý do mà mình đã nói ở trên. Đúng là khi bạn đẹp trai thì mọi lỗi lầm sẽ được tha thứ mà.
