Ngày 9/12/2020, chiếc máy bay màu vàng sáng chóe của DHL, trên đó chứa đầy những liều vaccine COVID-19 của Pfizer hạ cánh xuống sân bay Ben Gurion của Israel, và được chính thủ tướng Benjamin Netanyahu đón. Chỉ vài ngày sau, người dân Israel đầu tiên được tiêm vaccine COVID-19 và được truyền hình trực tiếp. Kể từ đó, hơn một nửa dân số Israel đã được tiêm ít nhất 1 liều vaccine của Pfizer. Để tiện so sánh thì, ở Mỹ hiện tại mới chỉ tiêm vaccine được cho khoảng 10% dân số.
Cùng thời điểm Israel chạy đua để tiêm phòng COVID-19 cho người dân nước họ, thì số ca dương tính với SARS-CoV-2 ở đây cũng tăng vọt. Cứ 100 nghìn người Israel thì gần 74 người xét nghiệm dương tính. Tỷ lệ này ở Mỹ là khoảng 40 ca dương tính trên 100 nghìn người dân. Hôm thứ 5 vừa rồi, số ca tử vong vì COVID-19 ở Israel cán ngưỡng 5.000 người.
Khi được hỏi về hai thông tin tưởng chừng vô cùng trái ngược nhau như vậy, Galia Rahav, trưởng bộ phận bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Sheba, thủ đô Tel Aviv, thở dài rồi cười: “Israel mà, cái gì chả phải đứng nhất?”
Là một đất nước nhỏ nhưng thịnh vượng, với lịch sử hệ thống dịch vụ y tế công cộng từ lâu, Israel đã tiêm hơn 5 triệu liều vaccine của Pfizer cho dân nước họ chỉ trong vòng 6 tuần. Khi những liều vaccine cập bến, trách nhiệm vận chuyển và bảo quản chúng được giao cho 4 tổ chức quản lý y tế giàu kinh nghiệm. Rahav cho biết “không có quốc gia nào phân phối vaccine hiệu quả như Israel.” Thủ tướng Netanyahu thì đang cố gắng thúc đẩy tốc độ của chiến dịch này để đến giữa tháng 2, 90% người Israel 50 tuổi trở lên sẽ được tiêm vaccine. Hiện giờ gần 60% người dân nước này đã được tiêm ít nhất 1 liều vaccine, như đã đề cập. Trong số những người đã được tiêm vaccine, số người vẫn mắc COVID-19 vì vaccine không hiệu quả với họ, và số ca phải nhập viện đã giảm vô cùng mạnh, theo Bộ Y Tế Israel.
Cùng thời điểm Israel chạy đua để tiêm phòng COVID-19 cho người dân nước họ, thì số ca dương tính với SARS-CoV-2 ở đây cũng tăng vọt. Cứ 100 nghìn người Israel thì gần 74 người xét nghiệm dương tính. Tỷ lệ này ở Mỹ là khoảng 40 ca dương tính trên 100 nghìn người dân. Hôm thứ 5 vừa rồi, số ca tử vong vì COVID-19 ở Israel cán ngưỡng 5.000 người.
Khi được hỏi về hai thông tin tưởng chừng vô cùng trái ngược nhau như vậy, Galia Rahav, trưởng bộ phận bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Sheba, thủ đô Tel Aviv, thở dài rồi cười: “Israel mà, cái gì chả phải đứng nhất?”
Là một đất nước nhỏ nhưng thịnh vượng, với lịch sử hệ thống dịch vụ y tế công cộng từ lâu, Israel đã tiêm hơn 5 triệu liều vaccine của Pfizer cho dân nước họ chỉ trong vòng 6 tuần. Khi những liều vaccine cập bến, trách nhiệm vận chuyển và bảo quản chúng được giao cho 4 tổ chức quản lý y tế giàu kinh nghiệm. Rahav cho biết “không có quốc gia nào phân phối vaccine hiệu quả như Israel.” Thủ tướng Netanyahu thì đang cố gắng thúc đẩy tốc độ của chiến dịch này để đến giữa tháng 2, 90% người Israel 50 tuổi trở lên sẽ được tiêm vaccine. Hiện giờ gần 60% người dân nước này đã được tiêm ít nhất 1 liều vaccine, như đã đề cập. Trong số những người đã được tiêm vaccine, số người vẫn mắc COVID-19 vì vaccine không hiệu quả với họ, và số ca phải nhập viện đã giảm vô cùng mạnh, theo Bộ Y Tế Israel.
Nhưng, giải thích cho tình trạng số ca COVID-19 ở Israel vẫn tăng đột biến, Rahav liên hệ với việc mọi người đã quá mệt mỏi sau những lần giãn cách xã hội theo lệnh của nhà chức trách. Nhiều người đã phải ở yên trong nhà đến lần thứ 3 hoặc thứ 4, phải trông con 24/24, chỉ được đi trong phạm vi gần 1km từ nhà mình, và thậm chí có cả sự “chính trị hóa” những luật lệ giãn cách xã hội.
Giống nhiều quốc gia khác, Israel bắt đầu chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 cho hai đối tượng bị đe dọa nhiều nhất từ căn bệnh này, đó là những y sĩ tuyến đầu, và những người cao tuổi trên 65. Trong tháng 1, khi những ông già bà cả cùng những người lái xe cứu thương nhận những liều vaccine đầu tiên, thì giới trẻ và những người không quá cẩn trọng bắt đầu trở nên chủ quan, và tự biến họ trở thành những nguồn lây nhiễm thứ virus chết người, đúng cái lúc chủng virus Anh Quốc đột biến tràn qua đất nước này, như nhiều nơi khác.
Ông thủ tướng Israel đã thành công trong việc đưa đất nước của mình vượt qua làn sóng đại dịch lần đầu tiên, khi đó trường học, công xưởng, nhà máy, thậm chí biên giới đều phải đóng cửa. Mọi người phải tuân theo quy định không được đi quá 30 mét từ nhà mình. Đến ngày 26/05/2020, khi Netanyahu công bố dịch đã được kiểm soát, chỉ có 281 ca tử vong ở đất nước này. Sau đó mọi thứ được mở cửa trở lại. Tất cả diễn ra trong khi chính bản thân ông Netanyahu đã phải cố gắng lắp ráp một chính phủ đầy đủ để tiếp tục nắm quyền, và phải ra trước tòa án vì những cáo buộc tham nhũng và đút lót.
Gần như ngay lập tức, khi mọi thứ mở cửa trở lại, số ca COVID-19 lại tăng vọt. Một quan chức chính phủ Israel làm việc trong chiến dịch giãn cách xã hội lần đầu tiên nói với NY Mag: “Netanyahu làm hỏng hết. Từ tháng 4 đến tháng 7, chẳng có tiến triển nào cả. Không có chiến lược nào được ứng dụng, không có nền tảng xét nghiệm, không có hệ thống truy vết người nghi nhiễm bệnh, cứ như thảm họa đã dừng lại hoàn toàn vậy.”
Và thế là, Israel nhanh nhanh chóng chóng chấm dứt quá trình giãn cách xã hội, mà chẳng có kế hoạch cụ thể gì để đưa đất nước vượt qua làn sóng đại dịch kế tiếp. Trường Gymnasia Rehavia phải đóng cửa rất nhanh sau khi mở cửa trở lại, khi hàng loạt giáo viên và học sinh dương tính với SARS-CoV-2. Thậm chí, vì những lý do không một ai hiểu nổi, sân bay Ben Gurion ở Tel Aviv không bao giờ xét nghiệm những người khách đáp máy bay tới đây để xem họ có dương tính hay không. Cả một mùa hè toàn đám cưới, party cho dân quẩy và kỳ học hè khi học sinh phải đến trường,… tất cả đã khiến số ca bệnh tăng đột biến. Điều đó dẫn tới kỳ giãn cách xã hội thứ hai vào tháng 9, đúng dịp Rosh Hashanah, dịp năm mới của người Do Thái.
Quảng cáo
Cùng khoảng thời gian đó, thủ tướng Israel nhận trách nhiệm cá nhân để đàm phán mua vaccine của Pfizer. Ông đàm phán với CEO Pfizer, Albert Bourla 17 lần, và có một giao kèo mà Pfizer không thể từ chối, khi sẵn sàng mua vaccine với giá trên trời, khoảng 31 USD một liều, và làm điều không ai tin nổi, đó là giao dữ liệu cá nhân của người dân, được thu thập bởi hệ thống dịch vụ y tế công, cho Pfizer khai thác.
Naftali Bennett, cựu bộ trưởng quốc phòng Israel, người đang tranh cử để giành ghế của ông Netanyahu mô tả chiến lược phòng chống COVID-19 của Israel giống như bỏ hết trứng vào một giỏ, chỉ phụ thuộc hoàn toàn vào vaccine: “Toàn bộ chiến lược của Israel phụ thuộc hoàn toàn vào niềm hy vọng rằng không chủng virus đột biến nào thoát khỏi khả năng của vaccine. Nếu một chủng đột biến qua mặt được vaccine xuất hiện ngày mai, thì toàn bộ chúng tôi đều gặp rắc rối to.”
Những chuyên gia y tế luôn phản đối việc gỡ bỏ chiến lược giãn cách xã hội. Nachman Ash, một trong những quan chức đầu ngành trong việc phòng chống dịch ở nước này cho rằng: “Nếu chúng ta dỡ bỏ lệnh giãn cách trong thời điểm hiện tại, chỉ cần 2 tuần nữa thôi chúng ta sẽ lại phải giãn cách tiếp.”
Và chủng virus từ Anh Quốc đã khiến mọi thứ thay đổi. Chiến lược tiêm chủng thành công rực rỡ, nhưng không thể đủ để ngăn chặn tốc độ lây lan của chủng virus đã bị đột biến.
Quảng cáo
Trong khi vaccine hiện giờ vẫn đang dành cho những người cao tuổi và những người làm việc ở tuyến đầu trong công cuộc phòng chống COVID-19, dữ liệu của chính phủ Israel cho thấy 44% số ca dương tính với SARS-CoV-2 vào thứ 5 và thứ 6 vừa rồi đều là những người trẻ dưới 19 tuổi, và chỉ có 6,2% số ca bệnh trong thời điểm đó là trên 60 tuổi. Vậy là hệ thống y tế vẫn quá tải, chỉ đổi từ những người trên 60 tuổi sang những người bệnh dưới 50 tuổi mà thôi.
Bài học rút ra là, vaccine là thứ rất quan trọng để chấm dứt cơn ác mộng COVID-19, nhưng nó không bao giờ là giải pháp duy nhất.
Theo NYMag
