Portal 2 tròn 10 tuổi: Tựa game giải đố gây khó dễ cả trẻ em lẫn người lớn

Ngày 18/4/2011, Portal 2 được Valve phát hành trên PC, Mac, Linux và cả PS3. Đầu tiên cũng phải thừa nhận, lối hài hước phảng phất chút đen tối của hai nhân vật AI trong game, GLaDOS và Wheatley có thể sẽ không phù hợp với nhiều bạn nhỏ tiểu học, bất chấp việc các đơn vị đánh giá game như ESRB và PEGI đều đánh giá Portal 2 phù hợp với gần như mọi lứa tuổi, từ 10 tuổi trở lên. Bù lại, nếu tạm thời bỏ qua cốt truyện oái oăm nơi AI muốn thử nghiệm khả năng của con người đến giới hạn cuối cùng, thì Portal 2 là một tác phẩm game giải đố ở tầm cỡ tuyệt phẩm, không có gì để chê, nếu có thì cũng vì vài màn chơi khó quá, đến người lớn cũng vò đầu bứt tai 30 phút đồng hồ mới giải quyết được.



Trong game, anh em sẽ lại vào vai nhân vật Chell, một trong những người tình nguyện thử nghiệm công nghệ mở cổng không gian lượng tử, kết nối thẳng hai địa điểm có vị trí vật lý cách xa nhau. Trên tay của cô vẫn là khẩu súng Handheld Portal Device, không bắn ra đạn nhưng là thứ quan trọng nhất để giải quyết mọi căn phòng, mọi câu đố trong cả hai tựa game. Cùng với đó là đôi giày hấp thụ mọi chấn động, nhảy từ độ cao bao nhiêu xuống cũng không hề hấn gì.

Và từ nền tảng đồ chơi đó, Chell phải thoát ra khỏi khu hầm mỏ được Aperture Laboratories mua lại để nghiên cứu những công nghệ tiên tiến nhất, nhưng vì một sự cố, gần như chẳng còn người tình nguyện nào, mà còn lại mỗi Chell cùng AI thống trị khu nghiên cứu, GLaDOS.

Vui một chút, anh em có biết cốt truyện của Portal cũng được diễn ra cùng thời điểm và cùng thế giới với Half-Life, nơi ở một chỗ khác, một đơn vị nghiên cứu khác, Black Mesa đã lỡ tay gây ra một thảm họa toàn cầu khiến người ngoài hành tinh đến thống trị trái đất. Nhưng trong cái lúc ấy, mỏ muối của Aperture Science chẳng bị ảnh hưởng, thế là vẫn tiếp tục thử nghiệm công nghệ cổng không gian. Thậm chí, cả Aperture lẫn Black Mesa đều nghiên cứu cùng một công nghệ, nhưng Black Mesa mở ra được con đường đến những chiều không gian khác, còn Aperture thì chỉ nghiên cứu ở phạm vi hẹp hơn rất nhiều.



Giống như nhiều nhà phê bình game khẳng định, Portal 2 mở rộng cả về quy mô, ý tưởng cũng như cách chơi, và nó biến phần một, ra mắt năm 2007 trông giống một bản demo kỹ thuật không hơn không kém, với giá trị khám phá ý tưởng giải những câu đố bằng những cánh cổng không gian kết nối với nhau. Oli Welsh của Eurogamer khẳng định chắc nịch: “Portal là trò chơi hoàn hảo. Portal 2 thì không, nó còn đỉnh hơn cả phần 1.” Việc kết hợp những yếu tố khác nhau trong một màn chơi, ví dụ như những nút kích hoạt cần vật nặng đè lên, đèn laser mở khóa hoặc gây tổn thương cho nhân vật, hay đáng nói nhất là những trụ turret nhí nhố mà cực kỳ nguy hiểm đã tạo ra sự đa dạng trong mỗi màn chơi. Màn sau, anh em sẽ lại phải kết hợp những kiến thức mà game cung cấp từ những màn chơi trước để giải đáp câu đố của game, rất đơn giản là mở cửa để đi đến căn phòng tiếp theo, nhưng làm thế nào lại là thử thách mà Portal 2 đưa ra.



Mọi chuyện trở nên sáng tạo hơn hẳn so với phần 1, hay chí ít là nửa đầu của trò chơi, khi Chell cùng GLaDOS trong hình hài củ khoai bị Wheatley đá khỏi vị trí quản lý cả phòng thí nghiệm của Aperture Laboratories. Khi ấy, Chell được khám phá những phần đã bị lãng quên của Aperture Science Innovation, và được trải nghiệm một khía cạnh mới của tựa game, công nghệ gel được nghiên cứu từ trước đó. Gel màu xanh cho phép bật nhảy rất cao, gel màu cam tăng tốc độ di chuyển, gel màu trắng cho phép đặt cổng portal để di chuyển, và gel trong suốt để rửa hết những loại gel có tác dụng trước đó. Bốn loại gel này tạo ra những màn chơi đa dạng về chiều sâu, và rất khác so với những màn trước đó khi phòng thí nghiệm còn hiện đại sáng sủa sạch sẽ, chứ không phải một góc tối tăm bẩn thỉu bị lãng quên tít dưới sâu trong khu hầm mỏ.

Nói về những thay đổi của Portal 2 so với phần 1, Chris Kohler của Wired mô tả khá cụ thể và hài hước trải nghiệm của những người chơi tựa game này, rằng những câu đố của game “không bao giờ đòi hỏi những giải pháp quá phức tạp," và “hầu hết thời gian ngồi chơi game, bạn sẽ ngồi vỗ trán và nghĩ ôi trời ơi, sao mình ngốc thế nhỉ, có thế mà cũng không nghĩ ra?” Tương tự như vậy, Evan Narcisse của tạp chí Time cho rằng, ban đầu anh sợ việc đưa những chi tiết mới vào game sẽ “hòa tan trải nghiệm chơi, nhưng thay vào đó, mọi thứ trong Portal 2 đều được hoàn thành với sự quyến rũ và phô trương vô cùng, đúng thương hiệu của Valve.”



Ở một khía cạnh khác, chúng ta hoàn toàn có thể nhắc đến giá trị giáo dục của Portal 2. Mấy hôm trước, mình có hỏi một người bạn nước ngoài, hiện tại đang dạy bộ môn công nghệ thông tin cho cấp 1 và cấp 2 tại một trường quốc tế khá nổi tiếng ở trung tâm Hà Nội. Hồi trẻ, anh kể là anh cũng có chơi game, chơi nhiều là đằng khác, hồi đại học hay cấp 3 còn đi raid World of Warcraft thâu đêm, và chơi cả Fallout, Skyrim cùng Doom nữa. Mình mời anh qua nhà tự tay chơi thử Portal 2 để tự xác định xem liệu game có giá trị gì trong việc dạy các bạn nhỏ cách tư duy tự do để giải quyết một vấn đề, dù là một bài toán hay một vấn đề trong cuộc sống. Sau đó anh ngồi nghĩ một lát để rút ra kết luận.

Kết luận của anh bạn đó như thế này: “Bản chất Portal 2 không bắt người chơi phải nghĩ theo kiểu “outside the box”, vì hầu hết mỗi màn chơi cũng chỉ có một cách giải đáp. Nhưng bù lại, Portal 2 bắt người chơi phải quan sát, cùng lúc sử dụng óc sáng tạo và kết hợp luôn cả những bài học kinh nghiệm đã rút ra trong những màn trước đó để kết hợp lại với nhau tìm ra lời giải đáp cho mỗi màn. Sáng tạo là lời khen nên được dành tặng cho những màn chơi của Portal 2, chứ không phải là đức tính người chơi sẽ có được. Bù lại, họ sẽ học được cách quan sát, kết hợp những dữ kiện đã có sẵn để ghép nối giải đáp một bài toán. Đức tính này, bên cạnh sự sáng tạo, trí tưởng tượng, cũng là thứ rất quan trọng không chỉ với bản thân quá trình học tập ở trường, mà còn cả trong cuộc sống nữa.”



Mà mục chơi đơn cũng mới chỉ là 1 trong hai khía cạnh tạo nên thành công của Portal 2. Không thể bỏ qua chế độ chơi hai người co-op, cho anh em vào vai hai chú robot “cột đèn máy nước” ATLAS và P-Body, kết hợp cùng nhau để giải quyết những câu đố mà một người không thể nào hoàn thành được. Oli Welsh của Eurogamer cho rằng, chế độ co-op hay người là “một trong những trải nghiệm game thỏa mãn nhất, và thực sự đề cao khả năng hợp tác xuất sắc nhất mà bạn có thể thưởng thức cùng bạn bè." Trong khi đó, Charles Onyett của IGN viết: “Valve biết cách tạo ra một chế độ co-op tốt, thứ cần có tư duy thiết kế không chỉ thúc đẩy mà còn yêu cầu những người chơi phải làm việc hợp tác cùng nhau. Trong Portal 2, chế độ co-op đề cao khả năng liên lạc giữa hai người, và là yếu tố quyết định đến việc có qua được màn hay không.”



Portal 2 kết hợp lại cả chế độ chơi đơn với hai nửa gần như tách biệt và sáng tạo độc lập, cùng chế độ co-op mà khi ấy thậm chí người dùng Windows còn được chơi chung với bạn bè trên PS3 (với điều kiện người dùng PS3 có tài khoản Steam), thứ được coi là rất lạ vào thời bấy giờ, trước cả cái thời cross platform phổ biến như ngày hôm nay. Cả hai chế độ ấy tổng hợp lại tạo ra được một tác phẩm game giải đố phù hợp với mọi lứa tuổi, không hề dễ dàng nhưng lại rất thỏa mãn mỗi khi cánh cửa của căn phòng thí nghiệm mở ra, và anh em bước chân vào thang máy để đi đến thí nghiệm tiếp theo.

Hiện tại Portal 2 đang bán trên Steam với giá 120 ngàn Đồng: https://store.steampowered.com/app/620/Portal_2/

Portal 2 on Steam

The "Perpetual Testing Initiative" has been expanded to allow you to design co-op puzzles for you and your friends!

store.steampowered.com