Trong tuần qua, ngành công nghiệp giải trí của Trung Quốc đã trở thành mảng mới nhất bị chính phủ xăm soi, sau sự đàn áp trước đó với những vấn đề khác của xã hội như giải quyết những kẻ bất đồng chính kiến, các nhà hoạt động xã hội, xu hướng chủ nghĩa tự do tư tưởng và các doanh nghiệp tư nhân. Nổi bật trong đó, có thể kể đến sự kiện Triệu Vy - đại hoa đán của ngành công nghiệp giải trí Trung Quốc - phủ sóng trên hầu hết các trang mạng xã hội chỉ sau một đêm. Nhanh chóng sau đó, dường như mọi thứ về sự nghiệp của nữ diễn viên này xoá đi hoàn toàn, cứ như chưa từng tồn tại. Theo đó, trang cá nhân trên Weibo của Triệu Vi đã bị khoá, những bộ phim làm nên tên tuổi của Triệu Vy cũng bị xoá khỏi hoàn toàn trên các nền tảng, người người nhà nhà thay nhau rũ bỏ mối quan hệ.
Vụ việc khai ngòi nổ “một năm sóng gió cho ngành giải trí” có thể phải nhắc đến vụ bê bối mang thai hộ của Trịnh Sảng. Thế nhưng đến thứ 6 tuần trước, chính phủ lại bất ngờ phạt nữ diễn viên này 46 triệu USD vì tội danh “trốn thuế”? Theo đó vào đầu năm 2021, Trịnh Sảng bị bạn trai cũ tố cô bỏ rơi 2 đứa con của họ ở Mỹ và tìm cách để 2 đứa bé này không được pháp luật thừa nhận, nhằm không để chúng quay trở về Trung Quốc ảnh hưởng đến cô. Tuy nhiên, sự việc sau đó lại càng khiến người hâm mộ bàng hoàng hơn khi phát hiện 2 đứa bé đó là do mang thai hộ mà có, một hành vi được xem là vi phạm pháp luật ở Trung Quốc. Sau đó, cô chỉ đơn thuần là bị phong sát trên sự nghiệp chứ vẫn chưa có động thái bị truy tố.
Các biện pháp xoá sạch, phong sát ngày càng được chính phủ đẩy mạnh sau khi cho rằng ngành công nghiệp ngày càng xuất hiện “nhiều người nổi tiếng có hành vi sai trái”. Hiện nay, trong danh sách đó đang có 3 cái tên nổi bật gồm: Trịnh Sảng, Triệu Vy cũng như Ngô Diệc Phàm - ngôi sao nhạc Pop người Canada gốc hoa, người đang bị tạm giam vì những cáo buộc liên quan đến tình dục.
Thẳng tay dẹp loạn văn hoá tôn sùng
Vụ việc khai ngòi nổ “một năm sóng gió cho ngành giải trí” có thể phải nhắc đến vụ bê bối mang thai hộ của Trịnh Sảng. Thế nhưng đến thứ 6 tuần trước, chính phủ lại bất ngờ phạt nữ diễn viên này 46 triệu USD vì tội danh “trốn thuế”? Theo đó vào đầu năm 2021, Trịnh Sảng bị bạn trai cũ tố cô bỏ rơi 2 đứa con của họ ở Mỹ và tìm cách để 2 đứa bé này không được pháp luật thừa nhận, nhằm không để chúng quay trở về Trung Quốc ảnh hưởng đến cô. Tuy nhiên, sự việc sau đó lại càng khiến người hâm mộ bàng hoàng hơn khi phát hiện 2 đứa bé đó là do mang thai hộ mà có, một hành vi được xem là vi phạm pháp luật ở Trung Quốc. Sau đó, cô chỉ đơn thuần là bị phong sát trên sự nghiệp chứ vẫn chưa có động thái bị truy tố.
Các biện pháp xoá sạch, phong sát ngày càng được chính phủ đẩy mạnh sau khi cho rằng ngành công nghiệp ngày càng xuất hiện “nhiều người nổi tiếng có hành vi sai trái”. Hiện nay, trong danh sách đó đang có 3 cái tên nổi bật gồm: Trịnh Sảng, Triệu Vy cũng như Ngô Diệc Phàm - ngôi sao nhạc Pop người Canada gốc hoa, người đang bị tạm giam vì những cáo buộc liên quan đến tình dục.
Mặc dù việc những người nổi tiếng bị chính phủ Trung Quốc nhăm nhe, soi xét không quá lạ. Nhưng cuộc đàn áp mới nhất lại có phạm vi rộng hơn và mức độ nghiêm trọng hơn rất nhiều, lần này chính phủ thẳng tay xoá sạch mọi dấu vết các tác phẩm khỏi mạng internet của đất nước.
Cũng vẻ như chính quyền xứ tỷ dân này đang nhắm vào văn hoá hâm mộ người nổi tiếng đang rất phổ biến trong giới trẻ Trung Quốc. Bởi thế mà hôm thứ 6 vừa qua, Cơ quan Quản lý không gian mạng Trung Quốc (CAC) đã công bố 10 biện pháp để “dọn sạch” thứ mà họ đang cho là “sự hỗn loạn” do các cộng động người hâm mộ gây nên. Trong đó bao gồm cả việc cấm xếp hạng người nổi tiếng dựa trên mức độ nổi tiếng, tăng cường quản lý các cơ quan đại diện và người hâm mộ,… Cách đó một ngày, nền tảng video nổi tiếng iQiyi đã xoá bỏ tất cả các chương trình biểu diễn của các “thần tượng và tài năng” vì cho rằng chúng “không lành mạnh”.
Văn hoá tư tưởng bị đe doạ
Trên các trang mạng xã hội Trung Quốc, một số bình luận thì lại cho rằng cuộc đàn áp văn hoá hiện nay đã gợi nhớ đến Cách mạng Văn Hoá, một thập kỷ hỗn loạn trong chính trị và xã hội kể từ năm 1966 đến 1976. Khi đó, nghệ thuật và văn hoá bị hạn chế để nhường vị trí cho các quảng bá tuyên truyền của Đảng.
Đã từ lâu, chính quyền Trung Quốc coi văn hoá đại chúng là phương tiện để quảng bá, tuyên truyền ý thức hệ then chốt. Do đó, lĩnh vực giải trí luôn chịu sự ràng buộc, kiểm duyệt nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nước này cũng khuyến khích sự phát triển của các tác phẩm quê nhà, hỗ trợ các bộ phim và chương trình trong nước để người dân xa dần với thị trường Hollywood và các tác phẩm nước ngoài.
Thế nhưng dưới thời Tập Cận Bình, Đảng dường như ngày càng bị ám ảnh bởi sự kiểm soát về hệ tư tưởng và văn hoá. Sự hâm mộ quá khích vào thần tượng và sự điên cuồng của người hâm mộ ngày càng làm văn hoá này trở thành một vấn đề tiềm ẩn có thể gây nguy hiểm, ảnh hưởng xấu đến lợi ích của chính phủ cũng như là với sự phát triển của đất nước.
Vấn đề về thu nhập cao của thần tượng
Quảng cáo
Không chỉ vậy, khi nền kinh tế Trung Quốc đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại bởi đại dịch, Tập Cận Bình đã viện lý do “thịnh vượng chung cho mọi người dân” và cam kết phân phối lại của cải. Tất nhiên đối tượng nhắm đến đầu tiên phải là những người nổi tiếng có thu nhập cao và các doanh nhân trong tầng lợp thượng lưu.
Trên thực tế, thu nhập cao ngất trời của một số người nổi tiếng hạng A là lời nhắc nhở cho khoảng cách giàu nghèo đang gia tăng tại Trung Quốc. Theo đó, mức thù lao của Trịnh Sảng cho 2,5 tháng quay một bộ phim tình cảm là khoảng 24 triệu USD, tức trung bình hàng ngày cô có thể kiếm hơn 300.000 USD. Để so sánh rõ hơn về sự chênh lệch, năm ngoái thủ tướng Trung Quốc - Lý Khắc Cường đã cho biết có hơn 600 triệu người dân chỉ kiếm được 140 USD/tháng. Vì thế, từ góc độ ý thức hệ, Đảng càng muốn những người nổi tiếng phải trở thành hình mẫu làm gương để thúc đẩy các giá trị như lòng yêu nước và cả tình yêu với chính phủ.
Sự khống chế của chính quyền
Cũng vì thế mà trên các phương tiện truyền thông xã hội, các diễn viên, ca sĩ, những người có ảnh hưởng khác thường xuyên phải đóng vai trò là người tuyên truyền cho chính phủ Trung Quốc. Dù cho họ có tư tưởng, lập luận riêng thế nào đi chăng nữa, cuối cùng những người này phải lên tiếng ủng hộ cho các quyết định của chính phủ nếu muốn được yên ổn sống tiếp. Theo đó mà nhiều ngôi sao đã hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng bằng cách phản bác cáo buộc lao động cưỡng bức ở Tân Cương, hay phải tham gia các chương trình truyền hình yêu nước. Thậm chí những người nổi tiếng còn bị ép buộc phải quyên góp hàng triệu USD mỗi khi đất nước xảy ra một thảm hoạ gì lớn.
Thế nhưng dường như đối với chính phủ Trung Quốc, điều đó vẫn chưa đủ. Giới cầm quyền coi lối sống xa hoa của một số người nổi tiếng là dấu hiệu của sự suy đồi đạo đức. Và việc các cộng đồng người hâm mộ “khẩu chiến” quyết liệt với nhau trên mạng để bảo vệ người nổi tiếng cũng khiến Đảng phải lo lắng.
Quảng cáo
Hôm thứ 7, Cơ quan giám sát chống tham những của Đảng đã đả kích thứ gọi là “văn hoá người nổi tiếng” độc hại, cáo buộc rằng chính những thứ này đang “ủng hộ các giá trị sai trái” trong giới trẻ Trung Quốc. “Nếu không được hướng dẫn và thay đổi, điều này sẽ huỷ hoại rất lớn đến cuộc sống tương lai của những người trẻ tuổi và đạo đức xã hội” - một tuyên bố cho biết.
Nỗi lo ngại lớn nhất - sự trung thành
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn nằm ở sự trung thành, yêu thương tuyệt đối của những người hâm mộ dành cho những thần tượng của mình. Lấy ví dụ, sau khi Ngô Diệc Phạm bị giam giữ, một số người hâm mộ đã công khai phát động một “chiến dịch giải cứu”, để cứu thoát nam ca sĩ ra khỏi tù giam. Điều này đã thu hút sự chỉ trích của các phương tiện truyền thông Đảng và nhà nước.
Mặc dù có thể đây chỉ là một ý tưởng chưa chắc thực hiện được, nhưng đối với Đảng cầm quyền vốn bị ám ảnh bởi việc duy trì sự ổn định và kiểm soát thì đây là dấu hiệu về một nguy cơ rất lớn. Đồng thời điều này cũng cho thấy một bộ phận giới trẻ sẵn sàng thách thức quyền lực của nhà nước chỉ vì một thần tượng, và đó là điều không thể bỏ qua. Do đó, trong tuyên bố của mình, CAC đã kêu gọi các cơ quan chức năng phải nhanh chóng tiến hành cuộc đàn áp để “bảo vệ an ninh chính trị trực tuyến và an ninh hệ tư tưởng”.
Tham khảo CNN
