Theo khái niệm chung được mọi người nhất trí, metaverse là cụm từ mô tả ý tưởng internet của tương lai, nơi những không gian 3D ảo, những hình khối và những khái niệm chung đều được đặt trong cùng một “thế giới ảo” khổng lồ kết nối hàng tỷ người trên toàn bộ hành tinh. Khái niệm này lần đầu tiên được đưa ra vào năm 1992 trong cuốn tiểu thuyết giả tưởng Snow Crash của tác giả Neal Stephenson, mô tả một cách vô cùng chuẩn xác những gì đang xảy ra ở thời điểm hiện tại: Con người, trong vai những avatar ảo, tương tác với nhau và những phần mềm trong chiều không gian 3D được phát triển dựa trên nguyên mẫu là thế giới thực.
Đối với Facebook, Microsoft, Epic Games hay rất nhiều tập đoàn công nghệ lớn khác trên thế giới, metaverse là bước phát triển tiếp theo của mạng internet, sau sự bùng nổ của những trang web những năm 90, sự bùng nổ của mạng xã hội cuối những năm 2000, và cùng thời điểm đó là sự bùng nổ của những ứng dụng di động. Hiểu một cách đơn giản, với metaverse, mọi hành vi và tương tác của con người sẽ được đưa vào chung một thế giới ảo, mọi nền tảng có thể được kết nối với nhau ở quy mô khổng lồ, ấy vậy nên mới có tiền tố meta trong khái niệm.
Đối với chúng ta, metaverse có thể là giải pháp tiếp theo để con người kết nối với nhau. Còn với các tập đoàn, trong bài viết này xin phép chỉ tập trung vào Facebook, mọi tương tác, mọi cảm xúc và mọi hành vi của con người trên metaverse đều có thể trở thành dữ liệu quý giá để kiếm doanh thu từ quảng cáo.
Khi Facebook bỏ ra 2 tỷ USD mua lại Oculus, nhà sản xuất chiếc kính thực tế ảo Rift đầy tiềm năng vào năm 2014, hiếm có người nhận ra mục đích rõ ràng của Facebook khi ấy. Một công ty làm mạng xã hội đầu tư vào công nghệ thực tế ảo để làm gì? Nhưng nếu để ý kỹ những scandal và những tranh cãi xoay quanh Facebook, tham vọng của họ thực sự rất dễ nhận ra. Giờ đây, với sự ra mắt (hay đúng hơn là đổi tên) của tập đoàn Meta, với định hướng tập trung mạnh hơn vào AR và VR, tầm nhìn của Facebook đã rất rõ ràng. Năm 2021, quy trình thu thập và lưu trữ dữ liệu cá nhân của hàng tỷ người dùng đã giúp Facebook trở thành một gã khổng lồ trên thị trường dịch vụ trực tuyến, nhưng đó chỉ là một phần của tham vọng.
Đối với Facebook, Microsoft, Epic Games hay rất nhiều tập đoàn công nghệ lớn khác trên thế giới, metaverse là bước phát triển tiếp theo của mạng internet, sau sự bùng nổ của những trang web những năm 90, sự bùng nổ của mạng xã hội cuối những năm 2000, và cùng thời điểm đó là sự bùng nổ của những ứng dụng di động. Hiểu một cách đơn giản, với metaverse, mọi hành vi và tương tác của con người sẽ được đưa vào chung một thế giới ảo, mọi nền tảng có thể được kết nối với nhau ở quy mô khổng lồ, ấy vậy nên mới có tiền tố meta trong khái niệm.
Đối với chúng ta, metaverse có thể là giải pháp tiếp theo để con người kết nối với nhau. Còn với các tập đoàn, trong bài viết này xin phép chỉ tập trung vào Facebook, mọi tương tác, mọi cảm xúc và mọi hành vi của con người trên metaverse đều có thể trở thành dữ liệu quý giá để kiếm doanh thu từ quảng cáo.
Khi Facebook bỏ ra 2 tỷ USD mua lại Oculus, nhà sản xuất chiếc kính thực tế ảo Rift đầy tiềm năng vào năm 2014, hiếm có người nhận ra mục đích rõ ràng của Facebook khi ấy. Một công ty làm mạng xã hội đầu tư vào công nghệ thực tế ảo để làm gì? Nhưng nếu để ý kỹ những scandal và những tranh cãi xoay quanh Facebook, tham vọng của họ thực sự rất dễ nhận ra. Giờ đây, với sự ra mắt (hay đúng hơn là đổi tên) của tập đoàn Meta, với định hướng tập trung mạnh hơn vào AR và VR, tầm nhìn của Facebook đã rất rõ ràng. Năm 2021, quy trình thu thập và lưu trữ dữ liệu cá nhân của hàng tỷ người dùng đã giúp Facebook trở thành một gã khổng lồ trên thị trường dịch vụ trực tuyến, nhưng đó chỉ là một phần của tham vọng.
Họ muốn tạo ra một chiều không gian ảo mới hoàn toàn, nơi mọi dữ liệu nhạy cảm nhất của mỗi con người về cách chúng ta tương tác với bạn bè hay thậm chí là những cảm xúc cùng hành vi của mỗi cá nhân đều có thể được lưu giữ lại, để rồi sau đó tận dụng để kiếm lời.
Trong một lần trình diễn tech demo năm 2016, Mark Zuckerberg mô tả VR là “nền tảng điện toán lớn tiếp theo,” một không gian nơi mọi tương tác xã hội hóa của con người được đẩy lên một tầm mới nhờ vào những cặp kính thực tế ảo và tay cầm có cảm biến chuyển động. Khi ấy rất ít người nhận ra rằng, Zuckerberg muốn tạo ra một môi trường ảo nơi mọi hành vi của con người đều sẽ trở thành doanh thu quảng cáo.
Bất chấp những phản ứng dữ dội từ cộng đồng, đặc biệt là thời điểm Facebook tuyên bố những người dùng kính thực tế ảo Oculus sẽ phải đăng nhập bằng tài khoản Facebook, sự ra mắt của Meta chứng minh rằng Zuckerberg sẽ không dừng lại nếu như tham vọng của vị CEO này chưa thành hiện thực. Đầu năm nay, Facebook tuyên bố kế hoạch bán quảng cáo trên nền tảng VR. Điều đáng nói là, tập đoàn Facebook đổi tên thành Meta giữa thời điểm đang có rất nhiều sức ép và tranh cãi nổi lên xung quanh mô hình kinh doanh của MXH lớn nhất thế giới, cơ bản vì vai trò của nó trong việc gây chia rẽ mọi người, phát tán tin ảo cũng như bạo lực trên toàn thế giới.
Với metaverse của Mark Zuckerberg, khá chắc chắn rằng thứ thuật toán độc hại của Facebook sẽ vẫn tiếp tục được ứng dụng. Những dữ liệu hành vi người dùng sẽ được dùng để xây dựng profile của mỗi cá nhân, rồi sau đó ưu tiên những nội dung cá nhân đó có xu hướng tương tác nhiều và lâu hơn trên nền tảng ảo. Thực tế thì hồi năm 2012, Facebook đã thí nghiệm rất thành công trên người dùng, một thí nghiệm bí mật cho thấy việc thay đổi nội dung tích cực hay tiêu cực trên news feed sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới những nội dung mà một người dùng đăng tải lên mạng xã hội. Nói cách khác, thuật toán của Facebook có khả năng kiểm soát cảm xúc của con người, khuếch đại những hỉ nộ ái ố lên theo hướng vô cùng tiêu cực.
Cái thuật toán điều khiển người dùng ấy sau này trở thành mô hình kinh doanh xương sống của Facebook hay rất nhiều những mạng xã hội khác đang tồn tại. Và các nhà nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, việc “điều khiển” người dùng nhờ vào thuật toán cũng hoàn toàn khả thi trong môi trường thực tế ảo, nơi lượng dữ liệu nhạy cảm về cử động cơ thể thậm chí còn giúp tạo ra được những cách mới để điều khiển hành vi của con người trên mạng internet. Những công ty như RealEyes hay Affectiva đã tạo ra được những AI mà họ nói rằng có thể dự đoán cảm xúc con người thông qua việc phân tích hành vi, cử động cơ thể và biểu hiện gương mặt.
Quảng cáo
Nói cách khác, Meta của Mark Zuckerberg đang đầu tư rất mạnh tay vào đúng cái thuật toán điều khiển hành vi người dùng, chính là thứ khiến cho Facebook đang hứng chịu nhiều tranh cãi.
Còn trong khi đó, tập đoàn này vẫn đang trong quá trình PR mạnh tay để thuyết phục người dùng đến với tầm nhìn internet mới, “miền đất hứa ảo” mới mà họ đang phát triển. Nhưng có đổi tên thành cái gì đi chăng nữa, Meta vẫn giống Facebook hơn bao giờ hết. Tập đoàn của Zuckerberg đã mở đầu phong trào thu thập dữ liệu người dùng rồi nhờ vào thuật toán để kiếm lời, bất chấp hậu quả đến với xã hội. “Thực tế ảo" của Meta, suy cho cùng, chắc cũng sẽ chẳng khác gì “thực tế ảo” của Facebook mà nhiều người trong số chúng ta đang sống hàng ngày. Và anh em có còn nhớ tấm hình mà nhiều người từng mô tả là “thảm họa của tương lai” cách đây vài năm (trong hình cover) không? Đó chính xác là tham vọng của Meta đấy.
Theo Vice
