Trên chuyến bay quốc tế, bạn chỉ được mang tối đa 1 lít chất lỏng, chứa trong các chai với dung tích của mỗi chai, lọ, bình chứa chất lỏng không quá 100 ml, đồng thời phải được đóng kín hoàn toàn. Quy định này chỉ mới có vào năm 2006 còn trước đó, bạn có thể đem thoải mái. Tại sao vậy?
Vào tháng 8 năm 2006, cảnh sát Anh đã phát hiện ra một âm mưu khủng bố bằng thuốc nổ lỏng nhằm vào một số chuyến bay xuyên Đại Tây Dương. Cảnh sát đã lần theo dấu của 2 người quốc tịch Anh gồm Rashid Rauf và Abdulla Ahmed Ali. Cả 2 được xác định có liên hệ với mạng lưới khủng bố al-Qaeda. Tại Pakistan, Ali và Rauf đã được đào tạo để chế tạo bom bằng chất lỏng bởi một nhà hóa học của al-Qaeda là Assad Sarwar, cũng là một công dân Anh sống tại High Wycombe. Những tên này đã lên kế hoạch dùng hydrogen peroxide (H2O2) - một loại chất lỏng màu xanh nhạt, hơi nhớt hơn nước và nó được dùng như một chất oxy hóa, chất tẩy trắng, khử trùng. Tuy nhiên, sau vụ đánh bom ga tàu điện ngầm London vào ngày 7 tháng 7 năm 2005 bằng hỗn hợp chất nổ lỏng TATP, hydrogen peroxide bị kiểm soát gắt gao hơn và nhóm khủng bố này đã buôn lậu hydrogen peroxide từ Pakistan bằng cách ngụy trang trong những chai nước hoa hồng. Ali và Rauf cũng đã nghiên cứu những chiếc máy soi chiếu an ninh tại sân bay và nhận thấy rất khó để có thể phát hiện chất nổ dạng lỏng.
Rashid Rauf khi bị cảnh sát Pakistan bắt giữ, hắn vượt ngục năm 2007 và bị tiêu diệt trong một vụ tấn công bằng tên lửa dẫn đường chính xác phóng từ drone của Mỹ vào năm 2012.
Sau nhiều lần đến Pakistan và trở lại Anh, cả 3 tên bị tính báo Anh, tình báo Hoa Kỳ và cả tình báo quân đội Pakistan đặt vào vòng nghi vấn và theo dõi sát sao. Ali sau khi trở về từ Pakistan vào tháng 6 năm 2006 thì các điều tra viên đã bí mật mở hành lý của hắn ta và phát hiện một gói bột pha đồ uống nước ngọt (Tang) và một lượng lớn pin. Sawar bị phát hiện mua những món đồ không phù hợp với nhu cầu hàng ngày của hắn ta và nhiều lần vứt bỏ những chai hydrogen peroxide rỗng tại một trung tâm tái chế. Cảnh sát cũng đột nhập vào căn hộ của Ali tại Anh và xác định đây là địa điểm chế tạo bom. Cảnh sát Anh cùng với Pakistan đã phối hợp bắt giữ các nghi phạm, có đến 24 người trong đó nhiều người được tuyển mộ làm chiến binh đánh bom liều chết. Rauf khai rằng al-Qaeda tin nửa kg chất nổ lỏng chắc chắn có thể phá hủy một chiếc máy bay, điều này dựa trên "kinh nghiệm" từ vụ đánh bom chiếc máy bay của Pan Am (chuyến bay 103, thảm kịch Lockerbie, Scotland năm 1988) bằng chất nổ dẻo.
Vào tháng 8 năm 2006, cảnh sát Anh đã phát hiện ra một âm mưu khủng bố bằng thuốc nổ lỏng nhằm vào một số chuyến bay xuyên Đại Tây Dương. Cảnh sát đã lần theo dấu của 2 người quốc tịch Anh gồm Rashid Rauf và Abdulla Ahmed Ali. Cả 2 được xác định có liên hệ với mạng lưới khủng bố al-Qaeda. Tại Pakistan, Ali và Rauf đã được đào tạo để chế tạo bom bằng chất lỏng bởi một nhà hóa học của al-Qaeda là Assad Sarwar, cũng là một công dân Anh sống tại High Wycombe. Những tên này đã lên kế hoạch dùng hydrogen peroxide (H2O2) - một loại chất lỏng màu xanh nhạt, hơi nhớt hơn nước và nó được dùng như một chất oxy hóa, chất tẩy trắng, khử trùng. Tuy nhiên, sau vụ đánh bom ga tàu điện ngầm London vào ngày 7 tháng 7 năm 2005 bằng hỗn hợp chất nổ lỏng TATP, hydrogen peroxide bị kiểm soát gắt gao hơn và nhóm khủng bố này đã buôn lậu hydrogen peroxide từ Pakistan bằng cách ngụy trang trong những chai nước hoa hồng. Ali và Rauf cũng đã nghiên cứu những chiếc máy soi chiếu an ninh tại sân bay và nhận thấy rất khó để có thể phát hiện chất nổ dạng lỏng.
Rashid Rauf khi bị cảnh sát Pakistan bắt giữ, hắn vượt ngục năm 2007 và bị tiêu diệt trong một vụ tấn công bằng tên lửa dẫn đường chính xác phóng từ drone của Mỹ vào năm 2012.
Sau nhiều lần đến Pakistan và trở lại Anh, cả 3 tên bị tính báo Anh, tình báo Hoa Kỳ và cả tình báo quân đội Pakistan đặt vào vòng nghi vấn và theo dõi sát sao. Ali sau khi trở về từ Pakistan vào tháng 6 năm 2006 thì các điều tra viên đã bí mật mở hành lý của hắn ta và phát hiện một gói bột pha đồ uống nước ngọt (Tang) và một lượng lớn pin. Sawar bị phát hiện mua những món đồ không phù hợp với nhu cầu hàng ngày của hắn ta và nhiều lần vứt bỏ những chai hydrogen peroxide rỗng tại một trung tâm tái chế. Cảnh sát cũng đột nhập vào căn hộ của Ali tại Anh và xác định đây là địa điểm chế tạo bom. Cảnh sát Anh cùng với Pakistan đã phối hợp bắt giữ các nghi phạm, có đến 24 người trong đó nhiều người được tuyển mộ làm chiến binh đánh bom liều chết. Rauf khai rằng al-Qaeda tin nửa kg chất nổ lỏng chắc chắn có thể phá hủy một chiếc máy bay, điều này dựa trên "kinh nghiệm" từ vụ đánh bom chiếc máy bay của Pan Am (chuyến bay 103, thảm kịch Lockerbie, Scotland năm 1988) bằng chất nổ dẻo.
Theo kế hoạch thì Ali được yêu cầu nhắm vào các chuyến bay hướng đến Hoa Kỳ, các chuyến bay sẽ bị đánh bom cùng lúc, ngay trên không. Hắn ta cũng đã dành nhiều thời gian ngồi ngoài quán cafe để tìm hiểu về lịch trình của các chuyến bay này. Chúng bao gồm tất cả các chuyến bay từ sân bay London Heathrow đến Mỹ và Canada của 3 hãng hàng không United Airlines, American Airlines và Air Canada.
Những kẻ đánh bom sẽ lên máy bay với các thành phần và thiết bị cần thiết để chế tạo quả bom ngay trên cabin. Hydrogen peroxide sẽ được bơm vào các chai nước ngọt Oasis và Lucozade, dung tích 500 ml. Bột Tang sẽ được trộn với hydrogen peroxide để tạo ra màu sắc tương tự như nước ngọt thông thường. Hỗn hợp chất nổ lỏng sẽ được tiêm vào chai nhựa bằng ống tiêm, nắp của chai nhựa được giữ nguyên không mở, chỉ có một lỗ nhỏ dưới đáy chai dành cho đầu kim tiêm và được bít lại từ đó khiến chai nước trông bình thường để có thể lọt qua cổng an ninh. Tiếp theo là một loại chất nổ mạnh, được giấu trong vỏ pin AA và lượng nổ nhỏ này sẽ kích nổ quả bom chính. Cơ chế kích nổ là dùng đèn flash tích hợp trên máy ảnh dùng một lần, dòng điện tích cho đèn flash khi chụp sẽ đủ cao để kích nổ khối nổ mạnh ngụy trang thành cục pin AA.
Sau âm mưu khủng bố không thành này, các quy định mới nhằm hạn chế chất lỏng trên máy bay được đưa ra ngay lặp tức. Sáng ngày 18 tháng 8 năm 2006, hành khách từ Anh và Mỹ chỉ được phép mang vài vật dụng cá nhân nhỏ lên máy bay, không được đem cả hành lý xách tay, tất cả đều phải ký gởi. Chất lỏng bị cấm, không cần biết thể tích bao nhiêu nhưng vẫn có ngoại lệ là các bà mẹ đang nuôi con nhỏ có thể mang bình sữa cho con. Quy định mới này đã ảnh hưởng không nhỏ đến toàn ngành hàng không. Hệ thống phân loại và bốc dỡ hành lý tại các sân bay bị đặt dưới áp lực lớn do hành lý chỉ có thể gởi, không thể mang lên cabin. Nhiều hành khách cảm thấy không thoải mái đã chuyển sang loại hình vận tải khác, rất nhiều chuyến bay bị hủy do không có khách. Theo một báo cáo của The Independent thì chỉ 1 tuần sau khi quy định mới được áp dụng, British Airways - hãng hàng không lớn nhất của Anh đã hủy hơn 1500 chuyến và hành không Anh quốc lỗ hơn 50 triệu bảng.
Nhưng cũng từ đây, các quy trình, hiểu biết cũng như công nghệ sàng lọc và rà quét đã được cải thiện để phát hiện và kiểm tra chất lỏng. Giờ đây với những chiếc máy soi dùng công nghệ chụp cắt lớp vi tính (CT), chất lỏng và thể tích chất lỏng có thể dễ dàng được phát hiện và xác định bên cạnh những thứ khác bị cấm đem lên máy bay.
Cũng nói về quy trình kiểm tra an ninh và máy rà soát an ninh, trước năm 2006 đã từng có một vụ tai nạn máy bay liên quan đến chất lỏng. Dù không phải là thuốc nổ lỏng nhưng chất lỏng này dễ cháy và đã bị để lọt lên cabin do sơ suất của bộ phận an ninh. Đó là vào năm 1999, tại sân bay Hoa Liên, Đài Loan, một chiếc McDonnell Douglas MD-90 của Uni Air chở 90 hành khách đã bốc cháy ngùn ngụt sau khi hạ cánh.
Quảng cáo
Chuyến bay 873 của Uni Air cất cánh từ sân bay Tùng Sơn, Đài Bắc đến Hoa Liên với 90 hành khách và 6 thành viên phi hành đoàn. Chiếc MD-90 cũng chỉ mới vài năm tuổi. Trưa ngày 24 tháng 8 năm 1999, chiếc máy bay hạ cánh tại sân bay Hoa Liên sau chuyến bay dài chưa đầy 30 phút. Cú tiếp đất hơi mạnh nhưng không có gì nguy hiểm, chiếc máy bay lăn trên đường băng, giảm dần tốc độ thì bất ngờ một vụ nổ xảy ra trong cabin. Phi công phanh khẩn cấp và hoạt động sơ tán được triển khai ngay sau đó. Lực lượng cứu hỏa tại sân bay Hoa Liên và cứu hỏa thuộc không quân Đài Loan nhanh chóng tiếp cận chiếc máy bay dập tắt ngon lửa sau hơn 1 giờ. Chiếc máy bay cháy rụi phần trên nóc, tất cả 96 người đều được sơ tán an toàn, 14 người bị thương nặng, hầu hết bị bỏng. 1 người chết tại bệnh viện 47 ngày sau khi được chữa trị, 1 người phụ nữ bị sẩy thai 26 tuần tuổi.
Hội đồng an toàn hàng không Đài Loan (ASC) đã tiến hành điều tra vụ tai nạn. Dựa trên lời kể của các nhân chứng, họ cho biết nghe thấy một tiếng nổ lớn phát ra từ một ngăn hành lý phía trên, bên trái. Sau đó là ngọn lửa bùng lên dữ dội khiến ai nấy hoảng hốt dồn về phía cửa thoát hiểm dù chiếc máy bay chưa dừng hẳn. Diễn biến này khiến các nhà điều tra ban đầu nghi ngờ về một quả bom được đặt trên khoang hành lý. Thế nhưng giả thuyết về bom nhanh chóng bị loại bỏ bởi họ không tìm thấy dấu vết của thuốc nổ. Thay vào đó, tại hàng ghế số 8, họ phát hiện ra những gì còn lại của 2 chai thuốc tẩy và điều đáng chú ý là thứ mùi mà họ ngửi được từ chai thuốc tẩy này lại là xăng. Xăng bị cấm đem lên máy bay dưới mọi hình thức. Kết quả kiểm tra hóa chất cũng xác định các chai này chứa xăng thay vì thuốc tẩy.
Rà soát lại băng ghi hình tại cổng kiểm soát an ninh sân bay Tùng Sơn, các nhà điều tra xác định được một người đã mang theo nhiều chai lọ lên máy bay. Số này bao gồm các bình xịt sơn, bình xịt chống rỉ và 2 chai thuốc tẩy quần áo. Những bình nén kia không được mang lên máy bay theo luật nhưng riêng 2 chai thuốc tẩy được phép. Khi đó vẫn chưa có quy định cấm chất lỏng trên 100 ml. Vấn đề là nhân viên an ninh đã không thực hiện đúng quy trình kiểm tra đó khi đó, đó là với bất kỳ chai lọ chứa chất lỏng nào có nắp và có thể mở được thì nhân viên an ninh phải mở ra và ngửi để xác định loại chất lỏng bên trong. Điều này đã khiến an ninh tại sân bay Tùng Sơn để lọt 2 chai xăng. Xăng dù được đựng trong 2 chai thuốc tẩy nhưng vẫn bị rò rỉ ra ngoài và hơi xăng đã bốc lên bên trong các ngăn đựng hành lý.
Thế nhưng chỉ xăng không thì chưa đủ để tạo thành một vụ nổ, các nhà điều tra cần phải tìm ra thứ kích nổ hay một mồi lửa. Trớ trêu thay hay trùng hợp thay, trong một ngăn đựng hành lý kế cạnh ngăn chứa 2 chai xăng, một vị hành khách khác đã mang theo một bình ắc-quy xe máy và trên bình ắc-quy này, 2 cực có đấu sẵn 2 dây điện với mối nối lòi ra ngoài.
Khi chiếc máy bay hạ cánh, cú tiếp đất khá mạnh và quán tính của máy bay khi phi công bắt đầu đạp phanh có thể đã khiến 2 đầu dây điện nối 2 cực chạm vào nhau, từ đó tạo ra tia lửa điện và kích nổ hơi xăng. Các nhà điều tra của ASC cũng đã mô phỏng điều kiện tương tự với chai xăng rò rỉ và một ắc-quy bên trong khoang hành lý. Kết quả là một vụ nổ tương tự xảy ra, điều này chứng minh lập luận của họ là có cơ sở. Người đã đem 2 chai thuốc tẩy chứa xăng lên máy bay là Ku Chin-shui - một vận động viên thể dục 10 môn phối hợp nổi tiếng của Đài Loan. Ku Chin-sui khai đã nhờ người cháu của mình đem xăng lên máy bay, ông bị kết án 10 năm tù nhưng sau đó được thả tự do.
Quảng cáo
Sau vụ tai nạn này thì các quy định về ắc-quy cũng được thắt chặt. Bạn không được phép mang ắc-quy ướt (wet, spillable battery) lên máy bay bất kể là trong hành lý xách tay hay ký gởi, trừ trường hợp là ắc-quy ướt được gắn cho xe lăn, chỉ được ký gởi và chỉ được vận chuyển nếu phi công thực hiện chuyến bay đồng ý. Ắc-quy phải được gắn trên xe, ngắt điện và giữ ở trạng thái đứng nếu có thể. Nếu không, nhân viên sân bay sẽ tháo ắc-quy ra để bảo quản riêng. Với ắc-quy khô (non-spillable battery), bạn được phép mang theo không quá 2 ắc-quy (dưới 100 Wh, không quá 12 V) trong hành lý xách tay hoặc ký gởi. Ắc-quy sẽ phải đáp ứng các yêu cầu như hộp (vỏ) ắc-quy không hư hỏng, 2 cực ắc-quy được đóng kín bằng vật liệu cách điện. Anh em có thể đọc thêm về các quy định về pin, ắc-quy được và không được phép đem lên máy bay tại đây.
*Quy định về mang chất lỏng trong hành lý xách tay các hãng hàng không Việt Nam:
Vietnam Airlines:
- Trên chuyến bay quốc tế: tối đa 1 lít mỗi người, chia vào các chai, lọ đựng chất lỏng có dung tích không quá 100 ml.
- Trên chuyến bay nội địa: hành khách không bị hạn chế dung tích về chất lỏng (trừ các chất lỏng có mùi như nước mắm). Xem thêm tại đây.
Vietjet Air:
- Trên chuyến bay quốc tế: tối đa 1 lít mỗi người, chia vào các chai, lọ đựng chất lỏng có dung tích không quá 100 ml.
- Trên chuyến bay nội địa: Các loại chất lỏng sẽ không giới hạn số lượng hay dung tích, chỉ cần đảm bảo kích thước và trọng lượng hành lý yêu cầu. Xem thêm tại đây.
Bamboo Airways:
- Trên chuyến bay quốc tế: tối đa 1 lít mỗi người, chia vào các chai, lọ đựng chất lỏng có dung tích không quá 100 ml.
- Trên chuyến bay nội địa: Không giới hạn việc vận chuyển chất lỏng, chất đặc sánh, dung dịch xịt (chất lỏng) trong hành lý xách tay trên các chuyến bay nội địa cho mỗi hành khách, nhưng mỗi chai/lọ chứa chất lỏng phải có dung tích không lớn hơn 1000ml, hoặc tương đương trong các phép đo thể tích khác. Chất lỏng mang trong các chai/lọ chứa lớn hơn 1000ml sẽ không được chấp nhận, ngay cả khi chai/lọ chứa chỉ được đổ đầy một phần. Xem thêm tại đây.
Tham khảo: CNN; BBC; The Guardian; Airsafe; FAA; TSA
