Kiến trúc sư trưởng của Bkav Nguyễn Tử Quảng đã có cuộc trò chuyện với phóng viên báo Doanh nhân...

Phần mềm diệt virus Bkav được ra đời và phát triển một cách miễn phí. Năm 1997, mạng Internet chính thức vào Việt Nam, Bkav lúc đó chỉ có 3 người. Mỗi ngày chúng tôi nhận tới 100 cuộc gọi và 50 email nhờ hỗ trợ diệt virus máy tính. Chúng tôi lúc đó vừa lên lớp giảng dạy, vừa nghiên cứu, phát triển phần mềm, vừa trả lời mọi người khắp cả nước, công việc thực sự quá tải. Tôi trăn trở rất nhiều: Làm thế nào để công việc hỗ trợ mọi người được hiệu quả? Chỉ có cách phải tăng thêm nhân lực, phải có cơ sở hạ tầng và có chi phí vận hành. Tuy nhiên, công việc từ trước tới thời điểm này hoàn toàn là phi lợi nhuận, việc tăng nhân lực, đầu tư cơ sở hạ tầng và kinh phí vận hành là bài toán nan giải. Đúng lúc đó (năm 2000) Luật Doanh nghiệp ra đời, toàn xã hội quan tâm nhiều hơn tới lĩnh vực thương mại. Tôi cũng nhờ đó mà thay đổi tư duy. Lời giải đã được tìm ra: Phải thương mại hóa Bkav! Tôi nghĩ nếu Luật Doanh nghiệp có sớm hơn hoặc tôi thương mại hóa Bkav sớm hơn thì sẽ tốt hơn nhiều.

Kỹ thuật là tự đặt ra đầu bài và tìm lời giải, còn kinh doanh là bài toán do thị trường đặt ra, khó hơn và toàn diện hơn nhiều. Với Bkav, khó khăn ban đầu là những lời chỉ trích từ chính những người đã ủng hộ phần mềm miễn phí trước đây. Họ coi việc thương mại hóa như một sự "phản bội". Lúc đó, tôi thấy tủi thân vì không ai hiểu được mục đích của mình. Chúng tôi tìm các chuyên gia kinh tế để được hỗ trợ, nhưng tất cả đều từ chối vì không mấy ai tin rằng ở Việt Nam lúc đó lại bán được phần mềm có bản quyền. Cuối cùng, tôi ngẫm ra rằng: "Mình là người hiểu nhất, mình không làm thì ai làm? Mình phải làm thôi!". Thế rồi, chúng tôi bắt đầu tự kinh doanh sản phẩm, lấy ngắn nuôi dài. Trung tâm từ 3 người, 5 người, 10 người rồi lên đến hàng trăm người như hiện nay…

Xuất phát điểm của Bkav là phiên bản Home miễn phí, là niềm đam mê. Đến bây giờ, nếu làm kiểu chụp giật thì chúng tôi đã thu phí bản Home để có thêm doanh thu. Nói điều đó để bạn thấy rằng chúng tôi chưa bao giờ đặt tiền là mục tiêu ưu tiên. Tiền có ý nghĩa đối với tôi đó là khi bố mẹ thế chấp tài sản để mua một căn nhà nhỏ ở ngoại ô Hà Nội, chắt bóp mua máy tính cho tôi theo học đại học ở Hà Nội. Tôi thấm thía ý nghĩa những đồng tiền đó. Tôi cũng thấm thía câu chuyện tỉ phú Bill Gates chỉ để lại cho những đứa con của mình một khoản tiền đủ sống nếu chẳng may không lao động được. Ông hiểu rằng lao động mới chính là động lực để tạo nên giá trị con người.

Bkav phát triển giúp tôi và các cộng sự có thêm nhiều tiện ích của cuộc sống để phục vụ cho đam mê của mình, có phương tiện để phát triển, quảng bá sản phẩm. Giá trị tôi hướng tới là "những điều tốt đẹp" cho chính mình, cho xã hội, mà muốn có những điều tốt đẹp thì phải "lao động hết mình". Tôi nghĩ làm doanh nhân giúp tôi hiểu giá trị này theo một góc nhìn khác, không logic như khoa học, mà có sự từng trải của cuộc sống muôn màu.

Từng có công ty trả hàng chục triệu USD để mua lại Bkav. Số tiền lớn thật nhưng tôi lại có phép tính đơn giản hơn: Khi Bkav có hơn 10 triệu người sử dụng, mỗi người chỉ cần trả 20 USD cho một năm sử dụng thì chúng tôi có bao nhiêu tiền? Tôi không bán đâu, vì đó còn là niềm tự hào dân tộc và là cuộc sống của chúng tôi.

Tôi trân trọng bất kỳ ai làm giàu chính đáng. Nhưng tôi không đánh giá con người qua số tài sản, mà qua ảnh hưởng tích cực của anh ta đối với những người khác, với xã hội. Ở Bkis, chúng tôi có khẩu hiệu: "Hãy làm việc hết mình, những điều tốt đẹp sẽ đến với bạn". Một doanh nhân thành đạt thì lợi nhuận thu về từ công việc của họ không chỉ dành cho mình anh ta mà còn đem đến sự thành đạt, công ăn việc làm và những điều tốt đẹp cho hàng trăm, hàng nghìn người khác… Cùng với đó, những sản phẩm, dịch vụ mà họ làm ra sẽ giúp đất nước giàu có, văn minh và hiện đại hơn.

Tôi nhìn nhận virus là một mối nguy cho xã hội nhưng là một tất yếu khách quan. Và chúng tôi tự đặt lên vai mình trọng trách tìm ra phương thuốc giúp mọi người phòng tránh virus. Virus giống như cuộc sống, luôn có cái tốt và cái xấu, cái thiện và cái ác, luôn tồn tại song song và luôn phải đấu tranh. Ai cũng có thể bị tin tặc, hay bị kẻ xấu tấn công. Ai cũng có thể bị những cái xấu lây nhiễm. Chỉ khác nhau là biết cách đề phòng. Anh phải luôn tự đề phòng, luôn tự răn mình, với những giới hạn và rào cản do mình tự thiết lập. Kỹ thuật hay những luân lý đạo đức xã hội chỉ là phạm vi và giới hạn để tham chiếu.

Tôi không thích sự giả dối, thiếu trung thực và những gì mang tính hời hợt, nửa vời. Tuy nhiên, tôi không bao giờ tuyệt đối hóa các vấn đề nên không thấy cái gì là ghét nhất. Bởi lẽ, những điều mình ghét, tôi thường nhìn nhận đó là tất yếu khách quan, cuộc sống là như vậy mà. Hơn nữa, tôi thường tìm đến bản chất vấn đề để giải thích các sự việc, hiện tượng vì cái gì cũng có logic của nó, từ đó có phương pháp hạn chế những điều xấu, nâng lên những điều tốt.

Tôi cảm phục Bill Gates. Con người, sự nghiệp, cuộc sống của Bill Gates là những câu chuyện đầy tính nhân bản. Xuất phát điểm của ông bắt đầu từ một niềm đam mê công nghệ mãnh liệt và một tấm lòng vị nhân sinh. Dù là con người của công nghệ, của kinh doanh hay là một tỷ phú giàu nhất thế giới, mọi việc Bill Gates làm đều không rời xa những tư tưởng đó. Tôi tin là như vậy. Bạn thấy đấy, người ta biết đến Bill Gates - nhà từ thiện cũng nhiều như Bill Gates - cha đẻ của Windows.

Tôi cũng tin rằng, Bill Gates thành công là bởi vì ông ấy đã không đặt lợi nhuận là mục tiêu của kinh doanh, lợi nhuận chỉ là hệ quả của sự đam mê.

PV: Cảm ơn anh và chúc sớm đến ngày chúng ta có được một sản phẩm công nghệ tốt "Make in Việt Nam" trên thị trường thế giới!

(Theo Doanh nhân Sài Gòn năm 2008)