Bộ phim truyền hình hậu tận thế The Last of Us đã gây nên cơn sốt chưa từng có. Suốt mấy tháng qua, trên các trang mạng xã hội luôn bàn tán không ngớt về bản chuyển thể được mong chờ này. Song, không chỉ mọt phim và game thủ bị thế giới hậu tận thế hấp dẫn, ngay cả giới tài chính cũng dõi theo nó sát sao. Nhà phân tích kì cựu David Gibson đã nhiều năm quan sát Sony cho rằng - đây là minh chứng rõ nhất cho cú chuyển mình ngoạn mục kéo dài cả thập kỷ.
Sony từng là thương hiệu điện tử tiêu dùng nổi tiếng nhất xứ sở hoa anh đào. Song, giờ họ đang biến đổi thành 1 mô hình ít được biết đến, 1 công ty có 2 hoạt động hòa trộn vào nhau. Đó là vừa sản xuất những phần cứng có tính đặc thù cao, vừa làm ông trùm truyền thông giải trí đa quốc gia.
“Họ tập trung mài dũa 1 số lĩnh vực trở nên thật xuất chúng, thay vì đầu tư dàn trải nhiều ngành nghề nhưng chẳng cái nào thực sự nổi trội” - Gibson nói.
Theo nhiều nhà phân tích, tập đoàn đang đầu tư rất mạnh vào kinh doanh truyền thông giải trí, biến thành 1 Sony hoàn toàn mới khác với hình dung trước đây của mọi người. Năm năm qua, ngân sách rót vào dịch vụ DTC và tài sản trí tuệ (IP) ngót nghét 10 tỷ USD. Công ty đã xây dựng vị thế vững chắc bằng dải sản phẩm giải trí toàn diện - video game, âm nhạc, phim ảnh, anime.
Sony từng là thương hiệu điện tử tiêu dùng nổi tiếng nhất xứ sở hoa anh đào. Song, giờ họ đang biến đổi thành 1 mô hình ít được biết đến, 1 công ty có 2 hoạt động hòa trộn vào nhau. Đó là vừa sản xuất những phần cứng có tính đặc thù cao, vừa làm ông trùm truyền thông giải trí đa quốc gia.
“Họ tập trung mài dũa 1 số lĩnh vực trở nên thật xuất chúng, thay vì đầu tư dàn trải nhiều ngành nghề nhưng chẳng cái nào thực sự nổi trội” - Gibson nói.
Dải sản phẩm giải trí toàn diện
Theo nhiều nhà phân tích, tập đoàn đang đầu tư rất mạnh vào kinh doanh truyền thông giải trí, biến thành 1 Sony hoàn toàn mới khác với hình dung trước đây của mọi người. Năm năm qua, ngân sách rót vào dịch vụ DTC và tài sản trí tuệ (IP) ngót nghét 10 tỷ USD. Công ty đã xây dựng vị thế vững chắc bằng dải sản phẩm giải trí toàn diện - video game, âm nhạc, phim ảnh, anime.
Trước 1 doanh nghiệp đang thay đổi mạnh mẽ như vậy, bất kì ai vẫn còn ám ảnh với những mặt hàng truyền thống như TV, điện thoại,... sẽ trở nên lạc lõng, trật nhịp với hoạt động kinh doanh của ông lớn Nhật Bản. Chẳng riêng gì người dùng phổ thông, ngay cả những chuyên gia phân tích lão làng nhất cũng gặp khó khi phải nắm bắt hàng loạt sản phẩm giải trí có Sony đứng sau.
Ví dụ, bộ phim Spider-Man sắp chiếu ngoài rạp; trailer 1 phim truyền hình chuyển thể từ game PlayStation; bài hát All I Want for Christmas Is You của diva Mariah Carey lập thêm thành tích kỷ lục; doanh số album 25 của Adele; hay lượng tiêu thụ các game God of War, The Last of Us…
“Mỏ vàng” anime
Ít ai biết bên trong Sony đang tồn tại 1 “mỏ vàng.” Nhiều người không hề hay biết, ông lớn Nhật Bản lại có vị thế thống trị trong ngành công nghiệp anime toàn cầu, đặc biệt ở khâu phân phối chứ không chỉ tham gia vào việc sản xuất. Tập đoàn nắm trong tay dịch vụ streaming Crunchyroll sở hữu kho anime bản quyền đồ sộ nhất hành tinh. Aniplex, công ty con thuộc Sony Music Japan, là 1 trong các nhà phân phối bản quyền anime lớn nhất hiện nay.
Crunchyroll và Sony Pictures đã mua bản quyền chiếu rạp tại Bắc Mỹ và 1 số thị trường bên ngoài Nhật Bản của nhiều movie như “Dragon Ball Super: Super Hero;” “One Piece Film: Red;” “Suzume;” “That Time I Got Reincarnated as a Slime The Movie: Scarlet Bond;” “Jujutsu Kaisen 0: The Movie,” cả 5 anime này đều do bên khác sản xuất
Một mặt, Crunchyroll và đôi khi là cả hãng phim Hollywood Sony Pictures, tham gia thâu tóm bản quyền phân phối các đầu phim anime của hãng khác sản xuất ở nhiều thị trường quốc tế. Mặt khác, Aniplex đầu tư thực hiện nhiều dự án theo mô hình Ủy ban Sản xuất (Production Committee), khiến số anime bản quyền trong tay Sony tăng dần qua từng năm. Chưa hết, họ còn sở hữu 2 studio A-1 Pictures và CloverWorks có thể tham gia trực tiếp vào những dự án do Aniplex lập kế hoạch.
Giống như chiến lược "tay buôn vũ khí" đang áp dụng ở thị trường phim ảnh và âm nhạc, trong lĩnh vực anime cũng tập trung cấp phép cho nhiều nền tảng streaming nhất có thể. Từ đó, tối đa hóa lợi nhuận và mở rộng khán giả. Họ sẵn sàng cấp phép cho cả dịch vụ bên ngoài Crunchyroll, miễn sản phẩm càng được nhiều người biết tới càng tốt.
Có thể bạn chưa biết, Sony giữ bản quyền các anime sau: 86; Bocchi the Rock!; Erased; Sword Art Online; My Dress-Up Darling; Kaguya-sama: Love is War; Demon Slayer; Lycoris Recoil; Ranking of Kings; Your Lie in April; Fullmetal Alchemist: Brotherhood; Rascal Does Not Dream of Bunny Girl Senpai; Darling in the FranXX; Anohana: The Flower We Saw That Day; Tomo-chan Is a Girl!; Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend; I Want To Eat Your Pancreas; Nier: Automata Ver1.1a; Fate/Zero; Fate/stay night: Unlimited Blade Works; trilogy Fate/stay night: Heaven's Feel…
Quảng cáo
Các dự án anime do Aniplex đầu tư và phân phối: “Lycoris Recoil;” “Bocchi the Rock!;” “Demon Slayer;” “Fate/stay night: Heaven's Feel”
Đặc biệt, mới đây Crunchyroll đã thông báo hợp tác với Sony Music Japan để đưa anisong (nhạc anime) vào dịch vụ. Hơn 10 triệu người đăng kí tài khoản Premium có thể truy cập vào kho nhạc J-Pop khổng lồ, hàng ngàn MV và hơn 100 live concert đến từ dàn nghệ sĩ hùng hậu thuộc Sony Music Japan. Thông qua nền tảng streaming anime “cây nhà lá vườn”, ông lớn này sẽ tận dụng cơ hội để giới thiệu âm nhạc J-Pop tới công chúng phương Tây.
Qua đó, tận dụng sức nóng của anime để quảng bá cho nhiều nghệ sĩ dưới trướng, có thể kể ra như: Aimer; LiSA; Claris; milet; Yoasobi; ASIAN KUNG-FU GENERATION; Hiroyuki Sawano; TrySail; Little Glee Monster; asca; Eir Aoi; Egoist; Soma Saito; Utada Hikaru; Sayuri; Kenshi Yonezu; Kalafina; Ken Hirai; Reol; Mika Nakashima; Kana-Boon; TK from Ling Tosite Sigure...
Bên cạnh những nguồn thu chủ chốt như cấp phép bản quyền anime cho bên khác (Netflix, Amazon, Hulu,…), phát hành movie chiếu rạp, cấp phép phát sóng TV series, họ còn nhiều nguồn thu vệ tinh khác xoay quanh anime như hàng hóa ăn theo, bán đĩa DVD/Blu-ray, phân phối game di động, tổ chức sự kiện bán vé, trình diễn sân khấu, hợp đồng quảng bá sản phẩm,…
Quảng cáo
Cách khai thác 1 IP anime của Aniplex: cấp phép TV series, chiếu rạp movie, bán đĩa DVD/Blu-ray, phát hành video game, hàng hóa ăn theo, bản quyền âm nhạc,…
Theo báo cáo từ Hiệp hội Hoạt hình Nhật Bản, quy mô của thị trường anime toàn cầu đã vượt 20 tỷ USD trong năm 2021, dự báo tới năm 2028, quy mô có thể đạt 47 tỷ USD. Với lợi thế khai thác “mỏ vàng” anime qua nhiều phương diện khác nhau, tập đoàn Nhật Bản sẽ hưởng lợi lớn khi đây trở thành hình thức giải trí ngày càng phổ biến. Nhất là ở những thị trường bên ngoài Nhật Bản, doanh thu đang trên đà vượt qua chính nội địa.
“Kho báu” PlayStation
Bên cạnh đó, tập đoàn cũng còn 1 "kho báu" khác là PlayStation. Thương hiệu Nhật Bản đang tìm cách kết hợp các đơn vị truyền thông riêng rẽ, hòng khai thác triệt để lợi ích kinh tế từ kho tài sản trí tuệ (IP). Cơn sốt The Last of Us đầu năm nay được coi là minh chứng rõ nét cho kế hoạch này.
Khởi nguồn từ trò chơi điện tử do studio Naughty Dog phát triển, nó nhanh chóng trở thành 1 trong những video game được khen ngợi nhiều nhất lịch sử, đem về cả núi giải thưởng. Tính tới hết 2022, franchise do Sony Interactive phát hành năm 2013 đã có 5 phiên bản khác nhau, tiêu thụ tổng cộng hơn 37 triệu bản. Bước sang đầu 2023, có thêm bản chuyển thể truyền hình trên HBO Max.
Bộ phim truyền hình được ví như “Game of Thrones phiên bản Sony”
Dự án chuyển thể được thực hiện bởi nhóm các công ty Sony Pictures TV, PlayStation Productions, Naughty Dog, Word Games và The Mighty Mint. Đơn vị phát hành là Warner Bros., nền tảng phát sóng độc quyền là HBO Max. Album nhạc phim do nhãn đĩa Milan Records của Sony phân phối.
Nhà phân tích Damian Thong nhận định The Last of Us có thể coi là bản chuyển thể từ video game hay nhất lịch sử điện ảnh. Trong khi đó, một số đồng nghiệp ngành tài chính của ông lại gọi đây là “Game of Thrones phiên bản Sony,” cho thấy ảnh hưởng của nó tới hãng sản xuất. Giới phê bình đánh giá rất cao bộ phim với 96% độ tươi trên Rotten Tomatoes và 84 điểm Metascrore, khán giả đại chúng cũng yêu thích không kém khi chấm 9/10 thang điểm IMDb.
Trên Gameradar, tổng biên tập Sam Loveridge đã giật title: “The Last of Us đã thay đổi ngành công nghiệp video game, bây giờ nó lại làm điều tương tự với các tác phẩm chuyển thể từ video game.” Trong bài viết, cô nhấn mạnh rằng phim chuyển thể từ game không phải không có tác phẩm lớn (Arcane và Cyberpunk: Edgerunners là 2 phim do Netflix phát hành thành công về mặt chuyên môn). Song, “không có tác phẩm nào tác động mạnh mẽ đến khán giả xem phim truyền hình theo cùng 1 cách mà 'The Last of Us' làm được.” Giống như bố của cô đã thốt lên - “không thể tin nổi đây lại là phim dựa trên 1 trò chơi điện tử” để rồi sốt sắng tìm hiểu về nguyên tác.
CFO Sony tuyên bố họ không sở hữu nền tảng streaming video nào, do vậy có thể vô tư bán phim cho bất kì ai trả giá cao nhất. Trong ảnh là Chủ tịch Sony Pictures TV Katherine Pope và các phim truyền hình mà studio đã bán cho HBO (The Last of Us), Netflix (Cobra Kai), ABC (The Good Doctor) và Amazon (The Boys)
Thành công của bộ phim sẽ là tiền đề cho hàng loạt dự án chuyển thể dựa trên game PlayStation, bao gồm Horizon (Netflix), God of War (Prime Video), Twisted Metal (Peacook),... Nhờ đó, Sony Pictures TV thành cái tên được săn đón trong thời đại streaming và kiếm về nhiều hợp đồng sản xuất mới. Nói về dự án live-action God of War sản xuất cho Amazon, Chủ tịch Sony Pictures TV Katherine Pope cho biết bản chuyển thể sẽ giữ được cái hồn của game nhưng mở rộng thêm, giúp ngay cả những người chưa chơi bao giờ cũng có thể thỏa mãn. Họ cần xác định đâu là giá trị cốt lõi để giữ lại, đâu là thứ không phù hợp khi làm phim để thay đổi nhằm tạo ra bản sắc riêng.
Đó là còn chưa kể đến lợi ích kinh tế mang về cho chính nhà phát hành Sony Interactive, lôi kéo nhiều người đến với nguyên tác và tăng doanh số bán game. Kể từ sau khi tập 1 lên sóng, liên tiếp các báo cáo thị trường trò chơi điện tử cho thấy hiệu ứng cộng hưởng mà bản truyền hình đem lại, làm sống dậy 1 tựa game đã 10 năm tuổi. Cuối tháng 3 tới, bản port PC phát hành sẽ tiếp tục mở rộng đến tập khách hàng mới, những người chưa từng trải nghiệm The Last of Us khi còn độc quyền PlayStation. Càng nhiều người xem phim và chơi game, franchise càng bành trướng.
"Thay da đổi thịt" bằng nội dung
Nếu thường xuyên đọc những bài viết về tình hình thị trường, kết quả kinh doanh, bạn dễ dàng nhận ra nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn như thế nào. Kinh tế toàn cầu suy thoái, lạm phát và vật giá leo thang, xung đột ở châu Âu, đổ vỡ ngân hàng,… khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Các mặt hàng điện tử tiêu dùng như TV, điện thoại, laptop, màn hình,… trở nên khó tiêu thụ hơn bao giờ hết, đẩy lượng hàng tồn kho lên mức kỷ lục. Triển vọng u ám có thể kéo dài cả năm.
Tổ hợp giải trí chiếm hơn một nửa doanh thu và đóng góp tới 2/3 lợi nhuận hoạt động cho tập đoàn
Trong bối cảnh đó, tiền kiếm được từ nội dung vẫn ổn định và chứng tỏ bền vững hơn hẳn. Giải trí, content muôn đời thịnh/Điện tử, gia dụng tạm thời suy. Cho dù xu hướng mua sắm đồ điện tử tiêu dùng đi xuống, tập đoàn Nhật Bản dường như ít chịu tác động hơn những doanh nghiệp vẫn còn lệ thuộc nặng nề nguồn thu từ smartphone, TV hay máy tính. Cơ cấu doanh thu của họ đang ngày càng ngả về bên giải trí, hình thành dòng thu nhập thụ động tăng trưởng đều đặn.
Theo giới chuyên môn, năm tài khóa 2023 sẽ chứng kiến tổ hợp giải trí đóng góp vào lợi nhuận hoạt động vượt quá 50%. Nhà phân tích Minami Munakata đến từ Goldman Sachs kì vọng, lĩnh vực giải trí sẽ chiếm 61% trong tổng lợi nhuận hoạt động cho tới năm 2027. Còn trước mắt, hãng dự kiến lập kỷ lục doanh thu cao nhất lịch sử khi năm tài khóa 2022 kết thúc (vào 31/3/2023), dựa vào tăng trưởng từ âm nhạc và trò chơi điện tử.
“Xét đến việc quản lí IP và phân phối anime, Sony đang có trong tay quyền lực rất lớn. Tất cả các bước đi phát triển kinh doanh video game, anime và phim đều đúng đắn. Về cơ bản, Sony giống 1 doanh nghiệp truyền thông hơn” - nhà phân tích Atul Goyal của Jefferies trả lời Financial Times.
Theo chia sẻ mới đây từ CFO Totoki, ông lớn Nhật Bản hiện còn ngân sách khoảng 5 tỷ USD cho các hoạt động mua sắm và đầu tư. Với định hướng hiện tại, số tiền này có khả năng được đổ vào thâu tóm hãng game nào đó (Square Enix chả hạn), hoặc 1 studio anime, 1 hãng đĩa,…
“Giờ đây, Sony có thể kiếm tiền từ tôi rất dễ dàng. Cứ mỗi lần nghe bài nào đó của ban nhạc rock The Clash, hay mỗi lần bấm xem 1 tập 'The Boys' trên Amazon Prime. Thậm chí nếu hâm mộ nhân vật Spider-Man, khá là chắc kèo tôi sẽ làm giàu cho Sony thông qua hàng loạt sản phẩm trải dài từ phim tới game” - nhà phân tích Pelham Smithers chia sẻ.
Thực vậy, mỗi lần phát MV See Tình của Hoàng Thùy Linh trên YouTube hay nghe Em Đồng Ý của Đức Phúc (& 911) qua Spotify, bạn đã giúp công ty thu tiền bản quyền từ 2 dịch vụ streaming nhạc này. Tương tự, mỗi tấm vé xem Missing hay Bullet Train ngoài rạp đều góp thêm vài đồng doanh thu cho hãng phim. Lên Apple TV+ bật For All Mankind cũng tương tự. Kiểu gì cũng ra tiền.
Nguồn:
