Thế kỉ thứ 4 TCN, ở Hy Lạp cổ đại… Cứ sau mỗi 4 mùa Xuân, một nhóm gồm 3 vị sứ giả mặc bộ đồ sang trọng màu tím, cưỡi trên lưng lừa, họ rời thành Elis, đi khắp nơi để báo một thông tin quan trọng và thiêng liêng.
Trong suốt 12 thế kỉ, các trò chơi ở Olympia (Games of Olympia) chứa đựng máu, mồ hôi và vinh quang. Những môn thi cổ đại được tổ chức để vinh danh thần linh, đem tới cho khán giả những màn thi đấu đầy sức mạnh, kĩ thuật và mãn nhãn. Ngày nay, Thế vận hội hiện đại tiếp nối truyền thống đó, quy tụ hàng ngàn vận động viên đến từ khắp thế giới.
Trong suốt 12 thế kỉ, các trò chơi ở Olympia (Games of Olympia) chứa đựng máu, mồ hôi và vinh quang. Những môn thi cổ đại được tổ chức để vinh danh thần linh, đem tới cho khán giả những màn thi đấu đầy sức mạnh, kĩ thuật và mãn nhãn. Ngày nay, Thế vận hội hiện đại tiếp nối truyền thống đó, quy tụ hàng ngàn vận động viên đến từ khắp thế giới.
Công bố Đại hội - Các trò chơi Olympia
Các sứ giả cưỡi trên lưng lừa, đi đến các thành phố lớn trải dài Địa Trung Hải của Hy Lạp cổ đại để công bố về ngày tổ chức đại hội, kèm theo là lời thông báo “đình chiến” thiêng liêng.
Trong suốt thời gian chuẩn bị cho đại hội Olympia, mọi hành động thù địch tuyệt đối bị cấm, nhằm đảm bảo cho sự an toàn của người dân khi di chuyển giữa nhà của họ và Olympia.
Trong khoảng thời gian này, chiến tranh giữa các thành quách của Hy Lạp bị cấm. Các tòa án xét xử trọng tội phải tạm ngưng, các án tử hình được đình chỉ thi hành. Ngoài ra, các buổi tiệc long trọng sẽ được tổ chức để thiết đãi sứ giả khi họ ở lại.
Ngày tổ chức đại hội được tính toán tỉ mỉ. Theo lịch thiên văn, ngày thi đấu thứ 3 của đại hội sẽ trùng với ngày Rằm thứ 3 (ngày trăng tròn) của mùa Hè, tức là 2 tháng sau vụ thu hoạch mùa Hè. Điều đó nghĩa là đại hội sẽ được tổ chức trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 9.
Nếu chúng ta áp dụng cách tính đó cho năm nay thì Olympic 2024 sẽ khai mạc ngày 17/8 và kết thúc ngày 21/8/2024. Trong đó ngày Rằm 19/8 sẽ là ngày thứ 3 của Olympic.
Chuẩn bị cho đại hội Olympia
Sau khi vị sứ giả rời đi, không khí của thành phố sẽ sôi động hẳn lên khi mọi người tìm kiếm những nam thanh niên xuất chúng nhất, để có thể đại diện cho thành phố của họ ra tranh tài cho đại hội mùa Hè năm đó. Họ có nhiều tháng để tập luyện chuẩn bị, các vận động viên sẽ ra sức luyện tập, mong có tên trong danh sách được chọn.
Cuối cùng, ngày công bố kết quả tới và ban giám khảo sẽ gọi tên những tuyển thủ được chọn để đại diện thành phố đi thi đấu.
2 tháng trước khi đại hội diễn ra, tùy theo khoảng cách của thành phố đó xa hay gần Olympia, các đội thi đấu đến từ mọi miền Hy Lạp cổ đại, bao gồm huấn luyện viên, tuyển thủ và người nhà của họ, sẽ bắt đầu lên đường trực chỉ thành Elis. Thành Elis là nơi giữ quyền đăng cai đại hội thể thao Olympia.
Quảng cáo
Theo luật lệ của đại hội Olympia cổ đại thì các đấu thủ sẽ phải ở lại thành Elis trong khoảng 6 tuần trước khi giải đấu chính thức khai mạc. Trong thời gian đó, họ sẽ tập trung luyện tập với huấn luyện viên của mình. Hội đồng Olympia cũng sẽ cử ra các huấn luyện viên ưu tú để bồi dưỡng thêm kinh nghiệm cho các tuyển thủ.
Các HLV của ban tổ chức có nhiệm vụ sàn lọc lần cuối, đảm bảo rằng các tuyển thủ này xứng đáng được tham gia tranh tài. Họ rất nghiêm khắc, sẵn sàng đánh đòn tuyển thủ khi dạy dỗ.
Olympia, vùng đất linh thiêng
Đại hội thể thao được tổ chức ở Olympia, cách Elis khoảng 30km. Thời Hy Lạp cổ đại, nhiều thành phố có đại hội thể thao của riêng họ nhưng đại hội Olympia là danh giá nhất và nổi tiếng nhất.
Olympia nằm giữa một thung lũng trù phú, bao quanh bởi con sông Alpheios, Kladeos và các ngọn đồi. Khi xưa Olympia có nhiều đền thờ và tòa nhà lớn, phục vụ cho việc tổ chức thi đấu thể thao.
Quảng cáo
Phác họa vùng Olympia cổ đại
Đại hội thể thao Olympic
3 ngày trước khi đại hội khai mạc, mọi người, bao gồm tuyển thủ, huấn luyện viên, chức sắc, nhạc công, vv và vv, sẽ diễu hành từ Elis lên Olympia. Tại đây, họ có 2 ngày để chuẩn bị mọi thứ, sau đó, kì đại hội dài 5 ngày sẽ chính thức diễn ra.Ngày 1
Các tuyển thủ và người thân của họ sẽ làm lễ rước thần Altis, cùng nhau hiến tế và cầu nguyện.
Các tuyển thủ sẽ lập lời thề tuân thủ các quy tắc Olympic, sau đó trở về Phòng hội đồng để làm lễ hiến tế động vật, và tuyên thệ trung thành với thần Zeus.
Ngày 2 và 4
Đây là 2 ngày thi đấu tranh tài các môn thể thao, trong đó đua xe ngựa là môn mở đầu cho kì đại hội tranh tài.Đua xe ngựa
Trường đua xe ngựa rộng nhất và dài nhất ở Olympia, nhưng hiện nay nó không còn nữa. Người ta cho rằng trận lũ lụt của sông Alfeios thời Trung cổ đã xóa hết sự tồn tại của trường đua ngựa này.
Chiều dài của trường đua khoảng 550m, sân khấu có sức chứa lên tới 30.000 khán giả. Aphesis là hệ thống cửa xuất phát hình chữ V, được thiết kế để ngăn những chiếc xe ngựa không đụng trúng nhau sau khi xuất phát.
Các xe ngựa được xếp hàng thành hình chữ V ngược, những chiếc ở xa nhất sẽ xuất phát trước. Khi chiếc ở sau chạy ngang thì chiếc phía trước cũng đồng thời xuất phát.
Khi tất cả xe ngựa đã rời vị trí và chạy ngang hàng nhau, cuộc đua chính thức bắt đầu khi họ cán vạch xuất phát.
Thời đó đua ngựa có tính cạnh tranh cao và rất nguy hiểm, nhiều cuộc đua khốc liệt tới mức người điều khiển hoặc ngựa đua chết khi thi đấu.
Chạy đua (Dolichos)
Các vận động viên xếp hàng ngang, đứng trên bục đá gọi là Balbis, 2 tay họ giơ ra phía trước. Dây thừng hoặc cây gỗ chắn phía trước họ sẽ rớt xuống khi hiệu lệnh xuất phát vang lên.
Các vđv phải trần truồng khi thi đấu. Nếu họ mắc lỗi khi xuất phát, trọng tài sẽ phạt đánh roi người phạm lỗi. Hình phạt đánh roi cũng áp dụng cho các môn thi khác, cũng như các lỗi vi phạm khi thi đấu.
Trọng tài đứng ở vạch đích để quan sát ai về đích.
Tuy nhiên trọng tài sẽ chấm điểm vận động viên theo động tác, hình thể và các yếu tố khác để quyết định ai là người đứng nhất, tương tự với cách chấm điểm các môn nghệ thuật.
Cuộc đua gồm 20 vòng, dài 4.632 mét
Chạy đua HOPLITODROMOS
HOPLITODROMOS là môn thi cuối cùng, diễn ra vào ngày 4 của đại hội. Đây cũng là một cuộc thi chạy bộ 400m, nó khác ở chỗ là vđv sẽ phải đeo mũ, cầm khiêng và bọc chân, tất cả đều bằng đồng.
Bật xa
VĐV cầm tạ đứng 1 chỗ, sau đó giơ tay lên cao rồi vung tạ để lấy động năng và nhảy tới. Trước khi đáp đất, vđv sẽ quăng tạ ra sau lưng để tạo đà đẩy cơ thể tới phía trước.
Cặp tạ có hình số 6, có lỗ để đút ngón tay cái vô, làm bằng đá hoặc đồng, nặng 1.5 - 2.5kg
Ném lao
Môn này vđv cũng không chạy lấy đà khi ném lao hiện đại. Mà giữa thân cây lao có cột 1 sợi dây da, vđv sẽ móc 2 ngón tay vô đó, tạo đà để cây lao khi phi ra được mạnh hơn, xa hơn.
Ném dĩa
VĐV không xoay vòng tròn để lấy đà, mà chỉ đánh tay từ trước ra sau để lấy thế. Chiếc dĩa nặng 2 - 2.5kg, làm bằng đá hoặc đồng.
Đấu vật đứng
Cơ thể 2 đấu thủ được bôi dầu ô-liu. Khi thi đấu, ai vật được đối thủ té đáp lưng/hông/vai xuống đất là được 1 điểm. Người nào ghi 3 điểm trước sẽ thắng.
Đất vật quỳ
2 đấu thủ đấu với nhau ở tư thế quỳ, vật nhau tới khi có 1 bên nhận thua, bằng cách giơ tay lên và chìa ngón trỏ, ra hiệu đầu hàng. Các hành vi bị nghiêm cấm: cắn, đánh, bẻ ngón tay, bóp háng, chọt mắt đối phương. Ai vi phạm sẽ bị trọng tài đánh roi.
Boxing
Tương tự môn boxing ngày nay, đánh tới khi 1 bên nhận thua (giơ ngón tay trỏ lên). Được phép ra đòn khi đối phương đã té xuống đất, nhưng bị cấm các hành vi cắn, đá, xô đẩy, gạt chân đối phương.
PANKRATION
Môn này kết hợp giữa đấu vật và boxing nên rất máu me, hầu hết các đòn tấn công được cho phép, chỉ trừ cắn, bóp háng và chọt mắt đối phương. Bên thua sẽ giơ ngón tay trỏ ra xin đầu hàng.
Ngày 3
Là ngày chính của lễ hội, trùng với ngày trăng tròn. Mọi người sẽ tổ chức đám rước để hiến tế 100 con bò đực cho thần Zeus, vài chục con bò sẽ được ném vô đống lửa.
Bàn thờ thần Zeus mỗi dịp sẽ cao thêm lên khi tàn tro được tích tụ lại từ những lần làm lễ tế.
Số thịt còn lại sau khi hiến tế sẽ dùng để chiêu đãi hàng trăm người có mặt ở đó.
Ngày 5
Ngày cuối cùng của đại hội được dành để vinh danh những vđv chiến thắng. Trước khi đại hội diễn ra, 1 bé trai sẽ dùng cây liềm làm bằng vàng, đi cắt cành ô-liu, sau đó đem dâng trong đền thờ thần Hera. Người chiến thắng được trao vương miện làm bằng cành ô-liu đó.
Các vđv chiến thắng sẽ cùng với giám khảo diễu hành từ đền thờ Hera về đền thờ Zeus. Trên đường đi, giám khảo sẽ công bố họ là nhà vô địch ở môn thi nào.
Đại hội thể thao mùa Hè Olympia cổ đại được tổ chức xuyên suốt trong 12 thế kỉ, từ năm 776 TCN - 393 CN (1.169 năm). Sau này bị chấm dứt vì năm 380 Hoàng đế La Mã là Theodosius I ban lệnh nghiêm cấm tổ chức mọi lễ hội không theo Thiên Chúa giáo.
Hơn 1.500 năm sau, Thế vận hội Olympic được hồi sinh. Rất nhiều thứ đã thay đổi không còn như xưa, những truyền thống mới cũng được tạo ra, ví dụ hành trình rước đuốc từ Olympia cổ đại về nơi đăng cai. Một số môn thi đấu của Olympic hiện đại ngày nay vẫn còn phản phất nét cổ xưa, ví dụ bật xa, boxing, ném lao vv và vv.
Theo Reuters
