Adobe hãy để Flash ra đi, HTML5 sẽ kế vị xứng đáng

Mặc dù cụm từ Adobe Flash đã quá quen thuộc nhưng nó có nguồn gốc từ một phần mềm mang tên SmartSketch của FutureWare Software. Phần mềm này được dùng để vẽ vector trên Windows và OS X nhưng không nhận được nhiều thành công.


FutureWare sau đó được Macromedia mua lại, tới đoạn này thì ít nhiều anh em biết đến cái tên Macromedia - công ty phát triển phần mềm đồ hoạ, web và nội dung đa phương tiện nổi tiếng của Mỹ và đây cũng là đối thủ của Adobe thời điểm đó. Sau khi mua lại thì Macromedia đã đổi tên FutureSplash Animator - một thành phần lõi của bộ công cụ SmartSketch thành Macromedia Flash 1.0. Macromedia Flash 1.0 gồm 2 phần: một bộ công cụ biên tập đồ hoạ và hoạt ảnh + một trình chơi nội dung (media player).

Phần mềm này nhanh chóng trở nên phổ biến khoảng giữa năm 1996 và 2005. Flash cũng được cài trên nhiều máy tính hơn tất cả các trình chơi nội dung đa phương tiện online khác như Java, RealNetworks (RealTime), QuickTime và Windows Media Player cộng lại.

Flash tăng trưởng nhanh nhờ chiến lược đầu tư mạnh mẽ của Macromedia trong việc cải tiến các dịch vụ của Flash, tích hợp tính MovieClips và nhiều tính năng khác. Sau nhiều năm, nền tảng Flash thay đổi từ một công cụ tạo nội dung thành một nền tảng web mà chúng ta sử dụng đến tận ngày nay.


Đến năm 2005, có một biến cố lớn là Macromedia bị chính công ty cạnh tranh là Adobe mua lại. Sau khi thâu tóm, Adobe hiển nhiên có trong tay các công cụ như Flash, Dreamweaver, Director/Shockwave và Authorware. Trong đó Dreamweaver tiếp tục được phát triển dựa trên đóng góp của cộng đồng người dùng chuyên nghiệp, riêng Flash vẫn được Adobe phát triển và biến nó thành một nền tảng cho các ứng dụng web như video, nhạc, game, nội dung tương tác v.v... Nhiều máy tính thời điểm này khi bán ra được cài sẵn Flash để người dùng có thể trải nghiệm ngay trên trình duyệt.

Lời nguyền của Jobs:

Tuy nhiên, vào năm 2007 thì số phận của Flash đã được định đoạt mà Adobe đã không nhận ra. Một người đã đặt ra lời nguyền, dự đoán cái chết của Flash và người này không ai khác chính là CEO quá cố của Apple - Steve Jobs.

Tại hội nghị Macworld diễn ra vào tháng 6 năm 2007, Steve Jobs đã giới thiệu chiếc điện thoại iPhone đầu tiên - một thiết bị đóng vai trò là điện thoại, máy chơi nội dung đa phương tiện và điều quan trọng hơn cả là nó tích hợp một trình duyệt web.

Khác với các hệ điều hành di động thời bấy giờ như Windows Mobile (sau này là Windows Phone) và Android thế hệ đầu, iPhone OS hay iOS ngay từ đầu không hỗ trợ Flash.

Chia sẻ cá nhân:


Hồi đó mình dùng Windows Mobile khá nhiều và một trong những thứ hay vọc vạch trên máy là trình duyệt hỗ trợ Flash (nhớ không nhầm là Skyfire Browser sau đó bị Opera mua lại). Thời đó Flash được xem là tính năng thời thượng trên di động, nhiều hãng sản xuất còn khoe máy chạy được Flash. Mình nghĩ cũng do bị lệ thuộc vào Flash quá nhiều nên khi iPhone ra mắt mà không hỗ trợ Flash, nhiều người cho rằng nó khó thành công và sự thật thì ngược lại 😁.

Trong một đoạn hồi ký có tựa đề "Thoughts on Flash" được Jobs ghi vào mùa xuân năm 2010, ông mở đầu: "Tôi muốn nói ngắn gọn một vài suy nghĩ của mình chúng tôi (Apple) về Adobe Flash để người dùng và những nhà phê bình có thể hiểu rõ hơn tại sao chúng tôi không cho phép Flash hoạt động trên iPhone, iPod và iPad."

Trong đoạn hồi ký, ông đưa ra một loạt những lời chỉ trích đối với Flash bao gồm cả tính độc quyền của nó. Trên thực tế hầu hết các trang web lúc đều đang chuyển sang các định dạng mới dành cho video, Flash cũng làm giảm thời lượng pin và rất nhiều lỗ hổng bảo mật có trên Flash.

Jobs kết luận rằng: "Những tiêu chuẩn mở mới xuất hiện trong thời đại di động như HTML5 sẽ giành chiến thắng trên các thiết bị di động (vả cả máy tính PC). Có lẽ Adobe nên tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra các công cụ dành cho HTML5 trong tương lai và bớt chỉ trích Apple, để quá khứ lại phía sau đi."


Những lời Steve Jobs nói đến giờ vẫn đúng và phần nào giải thích cho sự suy thoái của nền tảng Flash sau nhiều năm độc chiếm thế giới web. Không khỉ khiến người dùng đối mặt với nguy cơ bị tin tặc tấn công, Flash còn chiếm dụng nhiều tài nguyên hệ thống, gây hao pin trên điện thoại, máy tính bảng và cả laptop.

Google sau nhiều năm hoài nghi về Flash rốt cuộc cũng nắm tay Apple chống lại Flash và chuyển đổi tất cả các video đăng tải trên YouTube sang định dạng HTML5 vào năm 2015. Ngoài ra Google cũng đã phát hành một công cụ chuyển đổi từ Flash sang HTML5 có tên Swiff.

Dịch vụ này được Google ra mắt năm ngoái nhưng mới bị đóng cửa gần đây. Lý do được Google đưa ra là người dùng giờ đây lướt web trong môi trường tương thích với HTML5 nhiều hơn Flash hay nói cách khác, không nhiều người dùng sử dụng công cụ Swiff để chuyển đổi Flash sang HTML5.

Thừa thắng xông lên, Apple cũng vừa công bố phiên bản Safari tiếp theo có trên macOS Sierra mặc định sẽ tắt Flash và một vài định dạng online khác. Google cũng đã thực hiện động thái tương tự với Chrome và Microsoft cũng đang có ý định loại bỏ Flash trên trình duyệt Edge.

Nếu biến mất trên web, Flash vẫn tồn tại và thực ra nó được sử dụng khá thường xuyên trên những tựa game di động bởi các nền tảng thay thế vẫn chưa nhiều. Rất nhiều tựa game thu hút hàng triệu người chơi như Angry Birds, Farmville, AdventureQuest vẫn hoạt động dựa trên Flash.

Nền tảng Flash đã từng và vẫn là một trong những lý do khiến thế giới web thuở sơ khai vốn được sử dụng chủ yếu trên máy tính desktop tồn tại và cất cánh. Chơi game trên Facebook, xem video, nghe nhạc online, ... Tất cả đều nhờ Flash và hàng triệu triệu người dùng được hưởng lợi từ Flash. Tuy nhiên, Facebook không nghĩ như vậy, Alex Stamos - lãnh đạo bộ phận bảo mật của Facebook nói rằng: "Đã đến lúc Adobe công bố một thời điểm cụ thể khai tử Flash và yêu cầu các trình duyệt loại bỏ Flash trong cùng một ngày. Không ai chịu bỏ thời gian viết lại các công cụ và nâng cấp lên HTML5 bởi họ cứ nghĩ rằng Flash sẽ tồn tại mãi mãi. Do đó chúng tôi cần một thời điểm cụ thể để định hướng cho họ."


Nền tảng Flash có nhiều điểm hạn chế về mặt kỹ thuật rất nghiêm trọng như những gì Jobs đã nói trong hồi ký và điều quan trọng là định dạng này không tương thích với thiết bị di động. "Flash được thiết kế dành cho máy tính PC dùng chuột, không dành cho màn hình cảm ứng dùng ngón tay. Thậm chí nếu iPhone, iPod và iPad chạy được Flash, điều này cũng không giải quyết được vấn đề rằng hầu hết các trang web dùng Flash cần phải viết lại để hỗ trợ cho các thiết bị cảm ứng."

Flash sẽ chết từ từ và đau đớn. Flash đã từng là một nền tảng tuyệt vời, mang lại sự phong phú và tiềm năng cho thế giới web nhưng rốt cuộc, bước chuyển giao quyền lực sang HTML5 vẫn phải được thực hiện. Flash của Adobe, HTML5 không của riêng ai, ông vua một thời cần thoái vị để trả lại sự tự do cho thế giới web, đúng như bản chất của Internet.