Sáng nay mình có đọc được 1 bài viết trên facebook về con hải ly, đại loại là nó có khả năng xây tổ trên các đập nước, sông suối, ao hồ, dù cho bên ngoài ngập nước nhưng con cái của nó lúc nào cũng khô ráo. Vậy thì dù không được ai dạy, tại sao hải ly và các loài động vật hoang dã lại có thể làm được điều này?
Mấu chốt của vấn đề nằm ở bản năng và hành vi của chúng, gọi chung là tập tính. Tập tính của động vật trên cơ bản phân ra làm 3 loại, gồm Bản năng bẩm sinh, Hành vi học được và bản năng có rèn luyện.
Ví dụ:
Mấu chốt của vấn đề nằm ở bản năng và hành vi của chúng, gọi chung là tập tính. Tập tính của động vật trên cơ bản phân ra làm 3 loại, gồm Bản năng bẩm sinh, Hành vi học được và bản năng có rèn luyện.
Bản năng bẩm sinh
Là những thói quen, kỹ năng, sự khéo léo mà động vật có sẵn từ khi mới lọt lòng mẹ, gọi là bẩm sinh. Bản năng được mã hóa trong DNA của chúng, vì vậy mặc nhiên loài vật sẽ tự biết làm mà không cần phải học hỏi, không cần phải có kinh nghiệm.Ví dụ:
- Bản năng duy trì nòi giống: Không cần ai dạy, mọi động vật trên trái đất này đều biết tìm bạn tình, tự kết đôi với nhau và sinh sản.
- Bản năng làm cha mẹ: Bản năng nuôi con cũng có sẵn trong gene của đa số các loài động vật, chúng sẽ tự biết chăm con, kiếm mồi cho con mà không cần có ai chỉ dạy.
- Bản năng kiếm ăn: Tất cả các loài động vật hoang dã đều có bản năng biết tự đi kiếm ăn khi đói, thậm chí nhiều loài còn biết trữ thức ăn cho mùa Đông (kiến, ong vv), biết tích trữ mỡ để ngủ đông (ếch, gấu, các loài cá vv và vv).
- Bản năng sinh tồn: Chim tu hú không biết nuôi con, vì vậy nó sẽ lén đẻ trứng vào tổ các loài chim khác. Chim tu hú non vừa mới nở ra đã biết cách đẩy chim non kia rớt ra khỏi tổ để độc chiếm nguồn thức ăn của chim mẹ đem về.
- Bản năng tự vệ: Song song với bản năng kiếm ăn thì các loài vật cũng biết tự vệ trước các mối nguy hiểm, đặc biệt là các loài thiên địch của chúng. Nhiều loài vật còn có khả năng nhận biết nguồn thức ăn, nước uống có độc để tránh không ăn nhầm, biết né những vùng sắp xảy ra thiên tai, động đất vv.
- Bản năng bầy đàn: Trong thế giới động vật, rất nhiều loài sống theo bầy đàn. Từ đó chúng cũng có bản năng đoàn kết để cùng nhau săn mồi, cùng nhau đánh đuổi kẻ thù, bảo vệ con non mới đẻ.
- Các bản năng khác: Di trú (chim), tìm về nơi sinh ra để đẻ trứng (rùa, cá hồi), làm tổ (ong, chim, kiến, mối)…
Bản năng có rèn luyện
Trong những bản năng được mã hóa sẵn trong DNA, cũng có một số bản năng đã có sẵn, nhưng vẫn cần phải học hỏi và trau dồi thêm để nâng cao kinh nghiệm, hoàn thiện kỹ năng ví dụ:- Bản năng săn mồi: Tất cả các loài động vật săn mồi đều phải học để nâng cao tay nghề, ví dụ con cọp, con sói phải học cách đánh giá tình hình và tập luyện nhiều lần mới săn mồi thành công.
- Bản năng ngụy trang: Ngược lại với bản năng săn mồi, các loài động vật cũng cần học hỏi và liên tục rèn luyện kinh nghiệm ngụy trang để tránh né kẻ thù.
Hành vi học được
Bên cạnh những bản năng bẩm sinh, có nhiều hành vi mà động vật sẽ học được thông qua đời sống thực tế, chính vì vậy có những hành vi dù trong cùng 1 loài có con này biết nhưng con khác chưa chắc đã biết, ví dụ:- Tìm nơi có nguồn thức ăn dồi dào
- Biết qua đường ở nơi có xe cộ đi qua
- Phát hiện và né tránh các mối nguy hiểm: thiên địch, con người, độc tố, vv…
- Quan hệ xã hội: giao tiếp bầy đàn, biết phục tùng con đầu đàn, biết lãnh đạo bầy khi làm con đầu đàn…
- Dùng dụng cụ: Một số loài có trí thông minh cao và các chi khéo léo, sẽ có thể phát triển thêm kỹ năng sử dụng dụng cụ, ví dụ đười ươi biết dùng cành cây để bắt kiến, bạch tuột biết mở nắp chai, quạ biết làm đầy bình để lấy đồ vật…
Anh em có nuôi thú cưng chắc cũng hay để ý mấy cái hành vi học được của chúng, nếu có ảnh, video vui vẻ mời anh em chia sẻ thêm nha!
Theo Sciencepenguin
