Cá voi Rice, tên khoa học là Balaenoptera ricei, hiện nay các nhà khoa học đếm được chỉ còn 51 con sống ở quanh vịnh Mexico, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Loài cá voi này chỉ mới được công bố năm 2021, trước đây các nhà khoa học nhầm lẫn nó là một loài trong họ cá voi Bryce, tuy nhiên những nghiên cứu chuyên sâu hơn đã chỉ ra rằng chúng là một loài động vật có vú hoàn toàn mới, chính vì vậy Rice là một loài cá voi hoàn toàn mới, được công bố vào năm 2021.
Cá voi Rice có thể dài 12.2 mét và nặng lên tới 30 tấn. Trước đây chúng thường lui tới khu vực vịnh Mexico, vì vậy thường được gọi là cá voi vịnh Mexico, một loài trong họ cá voi Bryce. Theo ước tính khả quan nhất của các nhà khoa học thì chỉ còn khoảng 51 con cá voi Rice còn sống ngoài tự nhiên, nghĩa là Rice là loài động vật có vú sống dưới biển quý hiếm nhất thế giới hiện nay.
Sự tồn vong của cá voi Rice đặc biệt bị đe dọa bởi vì môi trường sống ưa thích của chúng lại nằm trên trục đường hàng hải chính, nơi thường xuyên có tàu bè cỡ lớn, container chở hàng qua lại. Đây cũng là nơi Hoa Kỳ thường xuyên tổ chức các hoạt động tập trận và huấn luyện quân sự, cũng như các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí của các tập đoàn quốc tế, kéo theo sự ô nhiễm môi trường, ồn ào và mất cân bằng sinh thái biển.
Cách đây hơn 10 năm, một sự cố tràn dầu ở Vịnh Mexico đã làm ô nhiễm hơn 1/2 môi trường sống của cá voi, trực tiếp giết chết 17% số lượng cá voi trong khu vực, 18% số khác bị bệnh và hơn 25% quần thể cá voi còn sống bị bệnh về sinh sản, khiến chúng giảm mạnh khả năng sinh sản, duy trì nòi giống.
Cá voi Rice có thể dài 12.2 mét và nặng lên tới 30 tấn. Trước đây chúng thường lui tới khu vực vịnh Mexico, vì vậy thường được gọi là cá voi vịnh Mexico, một loài trong họ cá voi Bryce. Theo ước tính khả quan nhất của các nhà khoa học thì chỉ còn khoảng 51 con cá voi Rice còn sống ngoài tự nhiên, nghĩa là Rice là loài động vật có vú sống dưới biển quý hiếm nhất thế giới hiện nay.
Sự tồn vong của cá voi Rice đặc biệt bị đe dọa bởi vì môi trường sống ưa thích của chúng lại nằm trên trục đường hàng hải chính, nơi thường xuyên có tàu bè cỡ lớn, container chở hàng qua lại. Đây cũng là nơi Hoa Kỳ thường xuyên tổ chức các hoạt động tập trận và huấn luyện quân sự, cũng như các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí của các tập đoàn quốc tế, kéo theo sự ô nhiễm môi trường, ồn ào và mất cân bằng sinh thái biển.
Cách đây hơn 10 năm, một sự cố tràn dầu ở Vịnh Mexico đã làm ô nhiễm hơn 1/2 môi trường sống của cá voi, trực tiếp giết chết 17% số lượng cá voi trong khu vực, 18% số khác bị bệnh và hơn 25% quần thể cá voi còn sống bị bệnh về sinh sản, khiến chúng giảm mạnh khả năng sinh sản, duy trì nòi giống.
Các nhà khoa học đang phối hợp với Cục Khí quyển & Hải dương học Hoa Kỳ (NOAA), lên kế hoạch nghiên cứu kỹ hơn cá voi Rice để có hướng bảo tồn chúng hiệu quả, bởi vì kể từ thập niên 1990 tới nay, không ai thấy chúng xuất hiện ngoài khu vực vịnh Mexico.
Gần 20 năm trước, các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu giải phẫu học cá voi Rice. Nhiều đặc điểm di truyền cho thấy đây là một loài mới, khác với cá voi Bryce, tuy nhiên phải đến năm 2019, nhờ 1 bộ xương sọ cá voi Rice bị rữa trôi và dạt vô vùng ngập nước Everglades ở miền nam của tiểu bang Florida, các nhà khoa học mới có thể xác định được chính xác chúng là một loài cá voi hoàn toàn mới.
Bộ xương sọ đó là mảnh ghép cuối cùng để các nhà khoa học hoàn thành được bức tranh mô tả một loài mới, cá voi Rice. Khi các nhà khoa học của NOAA tiến hành công trình khoa học công bố loài cá voi mới, họ đã đặt tên cho chúng là cá voi Rice, dựa theo tên của nhà khoa học Dale W. Rice (1930 - 2017), người đầu tiên xác định cá voi Rice là một loài mới, không phải họ cá voi Bryce.
Ngay sau khi công bố cá voi Rice, các nhà khoa học NOAA đã lên kế hoạch bảo tồn loài động vật nguy cấp, chỉ còn 51 cá thể này, thông qua việc hạn chế cá voi Rice bị tàu bè đâm trúng, hạn chế các sự cố tràn dầu, cũng như các hoạt động thăm dò địa chất và khai thác năng lượng có thể gây ảnh hưởng tới cá voi Rice.
Thăm dò địa chấn và nổ súng hơi là các phương pháp thăm dò dầu khí đã được hợp pháp hóa ở Mỹ năm 2018, được NOAA xác định là mối nguy hại mới lên sự an toàn của cá voi Rice. Bởi vì các hoạt động này ảnh hưởng trực tiếp lên khả năng điều hướng bằng sóng âm (SONAR) của cá voi, cản trở chúng bơi lặn và kiếm ăn.
Đối với cá heo, thính giác quan trọng như thị giác của con người, luôn được sử dụng 24/7. Âm thanh truyền tốt hơn dưới nước, hàng triệu năm tiến hóa đã giúp cá voi có thể định vị dưới nước cực kì tốt bằng sóng âm, tuy nhiên hệ thống SONAR của chúng dễ dàng bị nhiễu động hơn bởi các nguồn tiếng ồn khác do con người tạo ra.
Quảng cáo
Một nghiên cứu về cá voi Rice được thực hiện trong năm 2022 của Viện Hải dương học Scripps, cho biết loài cá voi này thường phát ra những âm thanh đặc trưng của loài mình, tuy nhiên những âm thanh đó dễ bị gián đoạn bởi tiếng ồn do con người tạo ra. Ngoài ra, cá voi Rice có thói quen ngủ nổi gần mặt nước, khiến chúng dễ bị tàu bè đâm trúng và các nguy cơ rình rập khác.
Tháng 10/2022, một nhóm gồm 100 nhà khoa học biển khắp thế giới đã gởi thư ngỏ lên chính quyền của Tổng thống Joe Biden, yêu cầu chính phủ Mỹ có những động thái mạnh mẽ hơn trong việc bảo tồn cá voi Rice, loài thú biển nguy cấp chỉ còn khoảng 51 con tồn tại.
Kaitlin Frasier, nhà khoa học chuyên nghiên cứu cá voi Rice của viện Hải dương học Scripps nói: Chúng tôi cần phải thu hút sự chú ý của cộng đồng, đảm bảo để mọi người nhận ra đây là vấn đề thực sự nóng hổi cần phải quan tâm, trước khi mọi chuyện đã muộn màng.
Theo NatGeo
