Nỗi sợ là thứ cảm xúc thường hiện diện trong mỗi chúng ta và tất nhiên không phải là thứ mà con người mong muốn. Điều này lại càng đúng đối với những người mắc bệnh ám ảnh nỗi sợ, rối loạn lo âu, trầm cảm... Tuy nhiên, tình hình có thể sẽ đổi khác trong tương lai khi mới đây một nhóm các nhà khoa học từ đại học Uppsala (Thụy Điển) cho biết họ đã phát triển thành công một kỹ thuật cho phép xóa đi các ký ức cảm xúc (emotional memory) mới hình thành khỏi bộ não con người. Phát kiến này mở ra khả năng xóa sạch nỗi sợ hãi phục vụ cho việc điều trị các căn bệnh tâm lý liên quan trong tương lai.
Về nguyên tắc, khi một người học hỏi điều gì đó, một ký ức dài hạn sẽ được tạo ra nhờ quá trình gọi là quá trình củng cố (consolidation). Xét về cơ bản quá trình này dựa trên sự hình thành của các protein trong não để cố định ký ức. Đầu tiên, ký ức sẽ ở trạng thái không bền vững nhưng sau một thời gian nhất định chúng sẽ được làm chắc lại bởi một quá trình củng cố khác tiếp sau, khi mà các protein vừa hình thành đã ở trạng thái ổn định. Bằng cách phá vỡ quá trình củng cố lần 2 (tái củng cố) này, chúng ta có thể tác động lên bản chất của ký ức đó. Đó là nền tảng lý thuyết cho phát kiến của nhóm nghiên cứu.
Để chứng minh lý thuyết, các nhà khoa học thực hiện thí nghiệm khá là đơn giản. Họ chọn 2 nhóm người tham gia. Nhóm thứ nhất sẽ được cho xem các bức hình bình thường (núi non, phong cảnh, cuộc sống hàng ngày...) nhất định kèm theo việc bị sốc điện cùng lúc. Mục đích là để tạo ra ký ức xem hình gắn với nỗi sợ xuất hiện khi bị giật. Để kích hoạt ký ức sợ hãi này, sau khi để cho quá trình tái củng cố đã hoàn thành, các bức tranh giống như trước được đưa cho xem lại nhiều lần nhưng không kèm theo sốc điện. Trong khi đó, nhóm thứ 2 cũng được thí nghiệm với cùng một phương cách. Tuy nhiên, điểm khác biệt là trước khi quá trình tái củng cố xảy ra, các nhà khoa học đã cho những người trong nhóm này xem lại các bức hình rồi.
Kết quả không nằm ngoài dự đoán, ở nhóm 2, nỗi sợ gắn liền với bức hình đã biến mất. Nói cách khác, bằng cách phá vỡ quá trình tái củng cố, ký ức gắn liền với nỗi sợ đã bị “trung hòa” do các hình ảnh ngay sau đó không đi kèm với sốc điện (nguyên nhân gây ra nỗi sợ). Trong khi ở nhóm 1, khi các protein đã ổn định tức quá trình tái củng cố đã hoàn thành, dù sau đó có cho xem lại các bức hình không kèm sốc điện thì nỗi sợ của những người tham gia vẫn còn. Để kiểm tra chắc chắn kết quả, các nhà khoa học cũng đã dùng thêm máy quét cộng hưởng từ thăm dò khu vực ký ức chứa nỗi sợ trong não, kết quả cho thấy ở nhóm 2 các ký ức gắn liền với nỗi sợ đã biến mất khỏi khu vực thăm dò trong khi nhóm 1 vẫn còn.
Dù không phải là một thành tựu mà bạn có thể áp dụng trong cuộc sống hàng ngày, các nhà khoa học vẫn tự tin nói rằng họ có thể phát triển kỹ thuật để sử dụng chúng trong việc điều trị các vấn đề tâm lý liên quan đến lo lắng, trầm cảm, hay các ám ảnh sợ hãi. Tuy chỉ mới là những thành công nhỏ nhoi bước đầu và vẫn còn khá nhiều hạn chế , nhưng phát kiến này có lẽ đó cũng là tin vui cho những người thường hay sống trong sợ hãi.
Hiện tại, nghiên cứu trên đã được xuất bản trên tạp chí danh tiếng Science với tựa đề “Disruption of Reconsolidation Erases a Fear Memory Trace in the Human Amygdala” tại địa chỉ này. Các bạn quan tâm có thể vào xem thêm.
Nguồn: Uppsala University, Gizmodo