Cuối tháng 10 vừa rồi, cơn bão nhiệt đới Melissa hình thành ở Đại Tây Dương và đổ bộ Jamaica lúc 5h chiều ngày 28/10, gây ra thiệt hại ước tính lên tới 50 tỷ đôla và ít nhất 67 người thiệt mạng. Bão Melissa được xếp vô Category 5 (Cat5), cấp cao nhất trong các cơn bão ở Đại Tây Dương, với sức hàng trăm km/h nên Melissa cũng được xếp trong top 5 cơn bão nhiệt đới mạnh nhất lịch sử Đại Tây Dương.
Trước khi Melissa đổ bộ, Cơ quan Khí quyển & Đại dương Hoa Kỳ (NOAA) đã cho máy bay P-3 Orion, biệt danh Kermit, bay thẳng vào tâm bão để đo đạc thông tin nhằm nghiên cứu cơn bão này. Mặc dù vệ tinh có thể chụp được ảnh toàn bộ cơn bão, các cảm biến trên mặt đất và biển có thể thu thập dữ liệu bão, nhưng cách tốt nhất để hiểu rõ một cơn bão đó là bay trực tiếp vô trong tâm bão.
P-3 Orions là dòng máy bay được Mỹ sản xuất với mục đích săn tàu ngầm trong thời Chiến Tranh Lạnh, nay nó được NOAA dùng để săn bão. Máy bay được trang bị nhiều cảm biến để đo tốc độ gió, áp suất khí quyển, độ ẩm và vô vàn thông tin khác rồi truyền về trạm chỉ huy ở đất liền.
Mỗi chuyến bay vô tâm bão không bao giờ giống nhau, mỗi lần bay đều có các bất trắc và rủi ro riêng. Nhưng đổi lại, dữ liệu thu được sẽ giúp các nhà khoa học có thể dự báo bão chính xác hơn, giúp đất liền lập kế hoạch ứng phó khi bão đổ bộ.
Theo NOAA, sáng ngày 27/10, phi hành đoàn của chiếc Kermit đã bị nhiễu loạn không khí cực độ khi họ bay qua mắt bão, khiến cho máy bay phải đột ngột quay ra, trở về mặt đất để kiểm tra kết cấu của máy bay, xem có còn đủ an toàn để bay tiếp hay không. Nghĩa là chuyến săn bão bị ngưng ngang trước khi Melissa đổ bộ đất liền, hôm 28/10.
Trước khi Melissa đổ bộ, Cơ quan Khí quyển & Đại dương Hoa Kỳ (NOAA) đã cho máy bay P-3 Orion, biệt danh Kermit, bay thẳng vào tâm bão để đo đạc thông tin nhằm nghiên cứu cơn bão này. Mặc dù vệ tinh có thể chụp được ảnh toàn bộ cơn bão, các cảm biến trên mặt đất và biển có thể thu thập dữ liệu bão, nhưng cách tốt nhất để hiểu rõ một cơn bão đó là bay trực tiếp vô trong tâm bão.
P-3 Orions là dòng máy bay được Mỹ sản xuất với mục đích săn tàu ngầm trong thời Chiến Tranh Lạnh, nay nó được NOAA dùng để săn bão. Máy bay được trang bị nhiều cảm biến để đo tốc độ gió, áp suất khí quyển, độ ẩm và vô vàn thông tin khác rồi truyền về trạm chỉ huy ở đất liền.
Mỗi chuyến bay vô tâm bão không bao giờ giống nhau, mỗi lần bay đều có các bất trắc và rủi ro riêng. Nhưng đổi lại, dữ liệu thu được sẽ giúp các nhà khoa học có thể dự báo bão chính xác hơn, giúp đất liền lập kế hoạch ứng phó khi bão đổ bộ.
Theo NOAA, sáng ngày 27/10, phi hành đoàn của chiếc Kermit đã bị nhiễu loạn không khí cực độ khi họ bay qua mắt bão, khiến cho máy bay phải đột ngột quay ra, trở về mặt đất để kiểm tra kết cấu của máy bay, xem có còn đủ an toàn để bay tiếp hay không. Nghĩa là chuyến săn bão bị ngưng ngang trước khi Melissa đổ bộ đất liền, hôm 28/10.
Cơn bão Melissa này thực sự là nằm trong top 100 cơn bão có mức nhiễu loạn cao nhất mà chúng tôi từng đối mặt khi săn bão bằng P-3. - Phi công Brett Copare của chiếc P-3 Orion nói.
“Thợ săn bão” Lockheed WP-3D Orion.
Loại máy bay săn bão này được trang bị radar công nghệ cao, giúp cung cấp cho các nhà nghiên cứu hình ảnh giống như chụp cộng hưởng từ (MRI) cơn bão, cho phép thấy được các lớp và cấu trúc bên trong của cơn bão.
Căn cứ của máy bay săn bão đặt tại Trung tâm Điều hành bay của NOAA ở Lakeland, Florida. Nó giúp nghiên cứu các cơn bão nhiệt đới ở Đại Tây Dương, vùng Caribe, vịnh Mexico (nay là vịnh Mỹ) và phía Đông Thái Bình Dương. Mỗi nhiệm vụ dài từ 8 -10 giờ, phần lớn thời gian bay là bên trong cơn bão hoặc trong điều kiện khắc nghiệt.
Sau 2 tiếng bay ở độ cao hơn 6.000 mét, máy bay bắt đầu hạ độ cao và tiếp cận rìa cơn bão ở độ cao khoảng 2.000 - 3.000 mét. Tốc độ bay từ 400 - 600km/h.
Nội dung bay sẽ thay đổi tùy theo sức mạnh của từng cơn bão và mục tiêu cụ thể của nhiệm vụ săn bão. Có trường hợp, máy bay sẽ hạ độ cao xuống 1.500 mét để đo tốc độ không khí ở vùng gần mặt nước hoặc tốc độ gió trong vùng mắt bão.
Trong lúc bay, phi hành đoàn sẽ thả GPS dropwindsonde - các thiết bị thăm dò thời tiết dùng 1 lần có kích thước dài x rộng x nặng là 40cm x 5cm x 2.5kg, nó có gắn dù để kiểm soát tốc độ rơi nhằm thu thập thông tin (độ ẩm, nhiệt độ, áp suất, sức gió vv) theo thời gian thực và gởi về máy bay săn bão bằng sóng radio.
Khi máy bay P3-Orion xuyên qua và đi vào mắt bão, sự nhiễu loạn dữ dội đột ngột biến mất và nhường chỗ cho sự tĩnh lặng lạ kì, hé lộ cấu trúc bên trong của cơn bão.
Quảng cáo
Phi công Copare nói: Thông thường với những cơn bão mạnh như thế này, sẽ có các biến đổi về cấu trúc ví dụ như chu kì thay thế mắt bão, có thể làm thay đổi cấu trúc và cường độ bão. Nhưng cơn bão Melissa này vẫn duy trì được mắt bão rất rõ ràng, có bán kính 10 dặm (16km) ở cấp độ Cat5 trong vòng hơn 1 ngày.
Bình thường thì bão Cat5 sẽ có sức gió trên mức 252km/h, còn cơn bão Melissa này đo được sức gió lên tới 405km/h (252 dặm/giờ) vào sáng ngày 28/10, nghĩa là vượt xa mức Cat5 và bão cấp 17 trong thang đo Beaufort.
Trong lần nghiên cứu bão Melissa này, Mỹ cũng đã có cơ hội thử nghiệm công nghệ máy bay không người lái UAS Black Swift.
Chiếc Drone được thả ra từ P-3 Orion có thể tiếp cận những vùng quá nguy hiểm cho máy bay săn bão. Nó có khung chịu lực được thiết kế để vượt qua các điều kiện khắc nghiệt và do chính phi hành đoàn trên máy bay săn bão điều khiển từ xa, NOAA cho biết.
Theo NOAA, trong 9 ngày máy bay săn bão của họ nghiên cứu cơn bão Melissa, họ cũng đồng thời thả được một chục chiếc UAS để nghiên cứu rõ hơn về cơn bão này.
Các chuyến bay săn bão rất nguy hiểm đối với phi hành đoàn, nhưng xét về thiệt hại mà bão gây ra cho đất liền (như ở Jamaica là thiệt hại 50 tỷ USD và 67 người chết) thì NOAA coi sự đánh đổi đó vô cùng đáng giá.
Quảng cáo
Thiệt hại ở Jamaica khi bão Melissa đổ bộ hôm 28/10/2025:
Trong 90 giờ bay săn bão Melissa, đội bay của NOAA đã triển khai được hơn 200 thiết bị (drone UAS và GPS dropwindsonde, cảm biến vv…). Mỹ cho biết việc trực tiếp săn bão bằng máy bay P3-Orion có thể giúp họ cải thiện thêm 20% mức độ chính xác khi dự báo đường đi và cường độ của bão, giúp bảo vệ tính mạng và tài sản con người.
Bức tường của mắt bão (còn gọi là hoành mắt bão) được Kermit chụp từ bên trong, có khi nó cao tới 15.000 mét, đây là vùng ranh giới giữa 2 thái cực: phần dữ dội nhất của cơn bão, nơi có mưa to gió lớn nhất, và cũng là nơi yên tĩnh nhất trong tâm bão.
Theo Reuters
