Thiên Chúa giáo hiện là tôn giáo lớn nhất thế giới với khoảng 2,3 tỷ tín đồ. Nhưng anh em có biết vì sao Thiên Chúa giáo lại phát triển mạnh mẽ đến thế, đặc biệt là ở phương Tây? Một trong những bước ngoặt lịch sử khiến điều đó trở thành hiện thực chính là triều đại của Constantine Đại đế, vị hoàng đế La Mã không phải là giáo hoàng, cũng chẳng phải linh mục, nhưng lại có ảnh hưởng to lớn đến lịch sử phát triển của tôn giáo này.
Constantine sinh khoảng năm 280 sau Công nguyên tại vùng Naissus, nay là Serbia, là con trai của Constantius, ban đầu là một tướng lĩnh quân sự sau này trở thành Hoàng đế Constantius I, và mẹ là Helena, một phụ nữ có xuất thân khiêm tốn và là người tình của Constantius. Khi cha ông được chọn làm một trong bốn người lãnh đạo theo chế độ Tứ đầu chế của Đế chế La Mã, Constantine cùng mẹ được gửi đến triều đình Diocletian ở Nicomedia, nơi ông được giáo dục bài bản bằng tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, và có thể đã chứng kiến những cuộc đàn áp người theo Thiên Chúa giáo.
Tượng của Constantine tại York, Anh
Nói về điều này, Thiên Chúa giáo từng là tôn giáo bị cấm và phải đối mặt với nhiều đợt đàn áp khốc liệt tại Đế chế La Mã. Nguyên nhân chủ yếu là do các Kitô hữu chỉ thờ một Thiên Chúa duy nhất, từ chối thờ cúng các thần linh La Mã và Hoàng đế, điều vốn được xem là bất kính, chống đối và đe dọa sự ổn định của xã hội La Mã. Các tín đồ thường bị buộc tội phản quốc, tổ chức hội họp bất hợp pháp, thậm chí bị cáo buộc những tội ác vô căn cứ như phù thủy hay mưu phản. Các đợt bức hại diễn ra rải rác từ thế kỷ I, đặc biệt nghiêm trọng dưới các hoàng đế Nero, Decius, Valerian và Diocletian. Đỉnh điểm là cuộc Đại Bức Hại - Great Persecution dưới thời Diocletian (303–311), khi các nhà thờ bị phá hủy, kinh thánh bị đốt, và nhiều tín đồ bị bắt giữ, tra tấn hoặc xử tử.
Nền tảng và con đường lên ngôi của Constantine
Constantine sinh khoảng năm 280 sau Công nguyên tại vùng Naissus, nay là Serbia, là con trai của Constantius, ban đầu là một tướng lĩnh quân sự sau này trở thành Hoàng đế Constantius I, và mẹ là Helena, một phụ nữ có xuất thân khiêm tốn và là người tình của Constantius. Khi cha ông được chọn làm một trong bốn người lãnh đạo theo chế độ Tứ đầu chế của Đế chế La Mã, Constantine cùng mẹ được gửi đến triều đình Diocletian ở Nicomedia, nơi ông được giáo dục bài bản bằng tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, và có thể đã chứng kiến những cuộc đàn áp người theo Thiên Chúa giáo.
Tượng của Constantine tại York, Anh
Nói về điều này, Thiên Chúa giáo từng là tôn giáo bị cấm và phải đối mặt với nhiều đợt đàn áp khốc liệt tại Đế chế La Mã. Nguyên nhân chủ yếu là do các Kitô hữu chỉ thờ một Thiên Chúa duy nhất, từ chối thờ cúng các thần linh La Mã và Hoàng đế, điều vốn được xem là bất kính, chống đối và đe dọa sự ổn định của xã hội La Mã. Các tín đồ thường bị buộc tội phản quốc, tổ chức hội họp bất hợp pháp, thậm chí bị cáo buộc những tội ác vô căn cứ như phù thủy hay mưu phản. Các đợt bức hại diễn ra rải rác từ thế kỷ I, đặc biệt nghiêm trọng dưới các hoàng đế Nero, Decius, Valerian và Diocletian. Đỉnh điểm là cuộc Đại Bức Hại - Great Persecution dưới thời Diocletian (303–311), khi các nhà thờ bị phá hủy, kinh thánh bị đốt, và nhiều tín đồ bị bắt giữ, tra tấn hoặc xử tử.
Sau khi cha ông qua đời năm 306, quân lính đã tôn ông làm hoàng đế. Tuy nhiên, ông không phải là người duy nhất có tham vọng đó, Maxentius, con trai của một cựu hoàng đế khác, cũng xưng đế. Cuộc tranh giành quyền lực giữa hai người kéo dài nhiều năm và đỉnh điểm là một trận đánh quan trọng vào năm 312.
Khải tượng và trận cầu Milvian, sau đó là sắc lệnh Milan và tự do tín ngưỡng
Trên đường tiến về Rome để đối đầu với Maxentius, Constantine đã có một trải nghiệm huyền bí mà sau này trở thành cột mốc thay đổi vận mệnh tôn giáo của cả đế chế. Theo các tài liệu, ông đã nhìn thấy một cây thánh giá bằng ánh sáng xuất hiện trên bầu trời, phía trên mặt trời, cùng dòng chữ “Bằng dấu hiệu này, ngươi sẽ chiến thắng”, tiếng Anh dịch từ tiếng Hy Lạp là “BY THIS CONQUER” hay trong tiếng Latin là “IN HOC SIGNO VINCES”).
Truyền thuyết cho rằng Constantine đã có thị kiến với cây Thánh giá và chiến thắng nếu chiến đấu nhân danh Chúa Jesus
Ngoài ra đêm đó, ông cũng mơ thấy Chúa Jesus hiện ra, trao cho ông cây thánh giá và hứa nếu chiến đấu nhân danh Ngài, ông sẽ giành chiến thắng. Constantine đã cho khắc biểu tượng này lên khiên và cờ của quân đội mình, gọi lá cờ đó là Labarum – một biểu tượng mang chữ cái đầu của tên Chúa Kitô. Kết quả là ông giành thắng lợi vẻ vang trong trận Cầu Milvian, Maxentius tử trận, và Constantine trở thành người thống trị toàn bộ phần Tây của Đế chế La Mã.
Một năm sau chiến thắng đó, Constantine cùng hoàng đế miền Đông là Licinius ban hành Sắc lệnh Milan, một văn kiện mang tính cách mạng khi chính thức công nhận quyền tự do tôn giáo trong toàn đế chế. Điều này chấm dứt hàng thế kỷ đàn áp Thiên Chúa giáo, cho phép các tín đồ được xây dựng nhà thờ và tổ chức sinh hoạt tôn giáo công khai, đồng thời chỉ đạo trả lại tài sản bị tịch thu cho các tín đồ. Sắc lệnh này đã biến Thiên Chúa giáo từ một tôn giáo bị cấm thành một tôn giáo hợp pháp, mở đường cho sự phát triển mạnh mẽ sau này.
Constantine có sự hỗ trợ vô giá với Thiên Chúa giáo, nhưng ông có thật sự là tín đồ?
Không chỉ dừng lại ở mặt pháp lý, Constantine còn chủ động hỗ trợ Thiên Chúa giáo trong nhiều mặt. Ông cho xây dựng nhà thờ, nổi bật nhất là Nhà thờ Mộ Thánh ở Jerusalem, nơi được cho là chôn cất Chúa Jesus. Ông cũng cho tổ chức Công đồng Nicea, nơi hình thành Tín điều Nicea, bản tuyên xưng đức tin quan trọng cho tới tận ngày nay của Thiên Chúa giáo. Dưới triều đại ông, biểu tượng thánh giá trở thành một phần chính thức trong quân đội và triều đình, được sử dụng như một dấu hiệu bảo vệ chống lại mọi thế lực thù địch. Từ một tôn giáo bị bức hại, Thiên Chúa giáo đã trở thành lực lượng trung tâm trong đời sống tinh thần và chính trị La Mã.
Trận chiến Milvian Bridge và chiến thắng Maxentius đã đưa Constantine trở thành người thống trị toàn bộ phần Tây của Đế chế La Mã
Quảng cáo
Dù ủng hộ mạnh mẽ tôn giáo này, Constantine không rửa tội cho đến tận cuối đời. Điều này khiến nhiều sử gia nghi ngờ: liệu ông có thực sự tin, hay chỉ là người nhìn thấy tiềm năng thống nhất đế chế từ một tôn giáo đang ngày càng mạnh? Dưới góc nhìn chính trị, Constantine là một chiến lược gia khôn ngoan, người hiểu rằng Thiên Chúa giáo có thể trở thành sợi dây liên kết xã hội thay cho hệ thống đa thần đang rạn nứt. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận ảnh hưởng từ mẹ ông – bà Helena – một tín đồ Thiên Chúa sùng đạo, được phong thánh trong nhiều giáo phái. Bà đã đi hành hương, cứu giúp người nghèo, và được cho là đã tìm thấy mảnh gỗ từ cây thập tự của Chúa. Nhiều truyền thuyết và câu chuyện về bà được lưu truyền, trong đó có việc bà giải thoát nhiều tù nhân và thể hiện lòng từ thiện theo tinh thần Thiên Chúa.
Sau khi đánh bại Licinius trong trận Chrysopolis năm 324, Constantine trở thành hoàng đế duy nhất của Đế chế La Mã. Ông dời đô từ Rome về thành Byzantium, đổi tên thành Constantinople: thành phố được mở rộng với các công trình như pháo đài, trường đua ngựa (hippodrome), và nhiều đền đài, đồng thời thiết lập một Thượng viện mới. Constantinople sau này trở thành thủ đô chính thức của Đế chế Byzantine khi Rome suy tàn. Constantine đã cai trị trong 31 năm, dài hơn bất kỳ hoàng đế nào kể từ thời Augustus. Ông dự định tiến hành chiến dịch lớn chống lại đế quốc Sassanid ở Ba Tư nhưng bị bệnh và qua đời năm 337. Trước khi mất, ông được rửa tội bởi Eusebius xứ Nicomedia, một giám mục thân tín.
Nguồn: [1][2][3]
