Câu hỏi trước khi vào bài: Anh em vẫn còn làm việc ở nhà hay đã đi làm toàn thời gian ở văn phòng hay nửa làm ở nhà, nửa ở văn phòng?
Những đợt phong tỏa trong năm 2020 mang đến một cú sốc chưa từng có đối với cuộc sống văn phòng. Chỉ qua một đêm, các công ty trên toàn thế giới đã buộc phải “nhắm mắt đưa chân” vào một cuộc thử nghiệm khổng lồ về việc làm việc tại nhà (working from home - wfh) mà rất ít công ty trước kia từng dám thử nghiệm. Vào mùa xuân năm 2020, khoảng 60% tổng số giờ làm việc ở Mỹ được thực hiện từ phòng khách, nhà bếp. Kết quả của cuộc thử nghiệm này đã rõ, và những kết quả này gợi ý rằng cách làm việc mới lạ này sẽ còn tồn tại lâu dài.
Đối với người lao động, thử nghiệm làm việc tại nhà đã diễn ra khá suôn sẻ. Điều chỉnh với cách làm việc mới không phải là dễ dàng đối với tất cả mọi người - đặc biệt là những người sống trong các căn hộ nhỏ, hoặc có trẻ em học online tại nhà. Tuy nhiên, người lao động cho biết họ có mức độ hài lòng và hạnh phúc cao hơn. Những người trả lời các cuộc khảo sát cho thấy rằng họ muốn làm việc ở nhà gần 50% thời gian, tăng từ 5% so với trước đại dịch, với phần thời gian còn lại ở văn phòng. Nhưng những hành vi trên thực tế của mọi người cho thấy rằng sở thích thực sự của họ là dành nhiều thời gian hơn ở nhà với trang phục và môi trường thoải mái. Có cách nào khác để giải thích tại sao, ngay cả ở những nơi mà mối đe dọa từ covid-19 là thấp, các văn phòng chỉ có một phần ba nhân viên làm việc?
![[IMG]](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2021/11/5754074_hybridwork_4.jpg)
Rất ít nhà quản lý có vẻ thích cách làm việc từ xa như vậy. Kết quả một cuộc khảo sát cho thấy rằng các công ty kỳ vọng khoảng 1/4 giờ làm việc sẽ được thực hiện tại nhà trong giai đoạn hậu covid - bằng khoảng một nửa thời gian người lao động muốn. Điều này phản ánh suy nghĩ rằng thời gian ở ngoài văn phòng quá nhiều là không tốt cho năng suất và văn hóa công ty. Chắc chắn rồi, một số bằng chứng cho thấy làm việc toàn thời gian tại nhà có thể khiến mọi người làm việc kém hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, các bên có ít bất đồng hơn về lợi ích của phương pháp “kết hợp”. Nghiên cứu cho thấy rằng sự kết hợp giữa làm việc ở nhà và văn phòng thực sự có thể là cách sắp xếp tốt nhất để tăng năng suất. Cách này cho phép phân công lao động hiệu quả hơn giữa “công việc chuyên sâu” (công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ, có thể được thực hiện tốt nhất ở nhà) và công việc hợp tác (làm tốt nhất với đồng nghiệp, trực tiếp, tại văn phòng). Nếu muốn duy trì văn hóa công ty, mọi người có thể sắp xếp rủ nhau đi ăn đi uống đi chơi vào một số ngày nhất định nào đó trong tuần.
Các công ty có những động cơ khác để dần dần ưu ái cách làm kết hợp, ngoài chuyện hiệu quả công việc. Một số nhận ra tầm quan trọng của cách làm việc này trong cuộc chiến giữ chân nhân tài. Ngay cả những ngân hàng đầu tư uy tín nhất, từ xưa đến nay đã nhấn mạnh đến lợi ích của văn phòng, cũng sẽ phải sớm chứng kiến nhân viên nhảy việc nếu họ không trở nên linh hoạt hơn với cách làm việc mới.
Sự chuyển dịch sang cách làm kết hợp sẽ có những tác động lớn. Đầu tiên là các nhà quản lý sẽ cần đến nhiều kỹ năng khác nhau. Thay vì tuyển dụng và đề bạt những nhà lãnh đạo có sức thu hút, các công ty có thể chú trọng nhiều hơn vào những nhà quản lý sử dụng giỏi các công cụ kỹ thuật số để truyền đạt chính xác những gì họ muốn làm và khi nào, cho các nhóm khác nhau. Một điều khác là các công ty, và bản chất công việc, sẽ dần trở nên “số hóa” hơn.
Sẽ có những thay đổi lớn hơn nữa vào năm 2022. Nhiều công ty nhận ra rằng họ cần phải làm nhiều hơn nữa để khuyến khích mọi người đến văn phòng. Điều đó có nghĩa là đầu tư vào các tiện ích như phòng gym hay những bữa ăn miễn phí hay phiếu quà tặng. Và các chính phủ cũng cần nhận ra rằng luật việc làm cần phải phát triển, để công nhận và bảo vệ người lao động tại gia.
Tuy nhiên, làm việc ở nhà cũng có mặt tiêu cực của nó. Không phải ai cũng có đủ điều kiện để tận hưởng cách làm việc này. Ngay cả ở các nước giàu, phần lớn người lao động phải có mặt ở nơi làm việc để thực hiện công việc của họ. Rất lâu trước khi đại dịch xảy ra, đã có khoảng cách giữa một bên là những người lao động được trả lương cao, được làm những việc kích thích về trí tuệ và một bên là những người làm dịch vụ được trả lương thấp. Xu thế làm việc tại nhà ngày càng tăng làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa hai nhóm người này - với những hậu quả mà không ai có thể lường trước được.
Những đợt phong tỏa trong năm 2020 mang đến một cú sốc chưa từng có đối với cuộc sống văn phòng. Chỉ qua một đêm, các công ty trên toàn thế giới đã buộc phải “nhắm mắt đưa chân” vào một cuộc thử nghiệm khổng lồ về việc làm việc tại nhà (working from home - wfh) mà rất ít công ty trước kia từng dám thử nghiệm. Vào mùa xuân năm 2020, khoảng 60% tổng số giờ làm việc ở Mỹ được thực hiện từ phòng khách, nhà bếp. Kết quả của cuộc thử nghiệm này đã rõ, và những kết quả này gợi ý rằng cách làm việc mới lạ này sẽ còn tồn tại lâu dài.
Đối với người lao động, thử nghiệm làm việc tại nhà đã diễn ra khá suôn sẻ. Điều chỉnh với cách làm việc mới không phải là dễ dàng đối với tất cả mọi người - đặc biệt là những người sống trong các căn hộ nhỏ, hoặc có trẻ em học online tại nhà. Tuy nhiên, người lao động cho biết họ có mức độ hài lòng và hạnh phúc cao hơn. Những người trả lời các cuộc khảo sát cho thấy rằng họ muốn làm việc ở nhà gần 50% thời gian, tăng từ 5% so với trước đại dịch, với phần thời gian còn lại ở văn phòng. Nhưng những hành vi trên thực tế của mọi người cho thấy rằng sở thích thực sự của họ là dành nhiều thời gian hơn ở nhà với trang phục và môi trường thoải mái. Có cách nào khác để giải thích tại sao, ngay cả ở những nơi mà mối đe dọa từ covid-19 là thấp, các văn phòng chỉ có một phần ba nhân viên làm việc?
Rất ít nhà quản lý có vẻ thích cách làm việc từ xa như vậy. Kết quả một cuộc khảo sát cho thấy rằng các công ty kỳ vọng khoảng 1/4 giờ làm việc sẽ được thực hiện tại nhà trong giai đoạn hậu covid - bằng khoảng một nửa thời gian người lao động muốn. Điều này phản ánh suy nghĩ rằng thời gian ở ngoài văn phòng quá nhiều là không tốt cho năng suất và văn hóa công ty. Chắc chắn rồi, một số bằng chứng cho thấy làm việc toàn thời gian tại nhà có thể khiến mọi người làm việc kém hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, các bên có ít bất đồng hơn về lợi ích của phương pháp “kết hợp”. Nghiên cứu cho thấy rằng sự kết hợp giữa làm việc ở nhà và văn phòng thực sự có thể là cách sắp xếp tốt nhất để tăng năng suất. Cách này cho phép phân công lao động hiệu quả hơn giữa “công việc chuyên sâu” (công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ, có thể được thực hiện tốt nhất ở nhà) và công việc hợp tác (làm tốt nhất với đồng nghiệp, trực tiếp, tại văn phòng). Nếu muốn duy trì văn hóa công ty, mọi người có thể sắp xếp rủ nhau đi ăn đi uống đi chơi vào một số ngày nhất định nào đó trong tuần.
Các công ty có những động cơ khác để dần dần ưu ái cách làm kết hợp, ngoài chuyện hiệu quả công việc. Một số nhận ra tầm quan trọng của cách làm việc này trong cuộc chiến giữ chân nhân tài. Ngay cả những ngân hàng đầu tư uy tín nhất, từ xưa đến nay đã nhấn mạnh đến lợi ích của văn phòng, cũng sẽ phải sớm chứng kiến nhân viên nhảy việc nếu họ không trở nên linh hoạt hơn với cách làm việc mới.
Sự chuyển dịch sang cách làm kết hợp sẽ có những tác động lớn. Đầu tiên là các nhà quản lý sẽ cần đến nhiều kỹ năng khác nhau. Thay vì tuyển dụng và đề bạt những nhà lãnh đạo có sức thu hút, các công ty có thể chú trọng nhiều hơn vào những nhà quản lý sử dụng giỏi các công cụ kỹ thuật số để truyền đạt chính xác những gì họ muốn làm và khi nào, cho các nhóm khác nhau. Một điều khác là các công ty, và bản chất công việc, sẽ dần trở nên “số hóa” hơn.
Sẽ có những thay đổi lớn hơn nữa vào năm 2022. Nhiều công ty nhận ra rằng họ cần phải làm nhiều hơn nữa để khuyến khích mọi người đến văn phòng. Điều đó có nghĩa là đầu tư vào các tiện ích như phòng gym hay những bữa ăn miễn phí hay phiếu quà tặng. Và các chính phủ cũng cần nhận ra rằng luật việc làm cần phải phát triển, để công nhận và bảo vệ người lao động tại gia.
Tuy nhiên, làm việc ở nhà cũng có mặt tiêu cực của nó. Không phải ai cũng có đủ điều kiện để tận hưởng cách làm việc này. Ngay cả ở các nước giàu, phần lớn người lao động phải có mặt ở nơi làm việc để thực hiện công việc của họ. Rất lâu trước khi đại dịch xảy ra, đã có khoảng cách giữa một bên là những người lao động được trả lương cao, được làm những việc kích thích về trí tuệ và một bên là những người làm dịch vụ được trả lương thấp. Xu thế làm việc tại nhà ngày càng tăng làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa hai nhóm người này - với những hậu quả mà không ai có thể lường trước được.
