Cựu giám đốc sản phẩm Facebook nói gì về công ty cũ trước thượng viện Mỹ?

Thuật toán độc hại

Trong suốt buổi điều trần, cô Haugen nói rõ rằng thuật toán hiện tại của Facebook, thưởng cho những bài viết tạo ra tương tác xã hội có ích (MSI - meaningful social interactions) là vô cùng nguy hiểm.

Thuật toán được ứng dụng từ năm 2018, và nó ưu tiên những tương tác từ những người dùng mà Facebook cho rằng là những cá nhân thân thiết nhất với chúng ta, ví dụ như người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, v.v… Nhưng theo cô Haugen, cách đánh giá tương tác như thế này là lợi bất cập hại nếu xét đến những khía cạnh tin tức chính luận hay sức khỏe.



Không chỉ dừng lại ở đó, Facebook cũng đề cao việc đánh giá và xếp hạng những bài post thông qua lượng tương tác, trong quá trình đó, AI sẽ hiển thị những nội dung tương tự mà nó nghĩ người dùng sẽ quan tâm. Điều này đồng nghĩa với việc, những nội dung kích thích những cảm xúc mạnh từ người xem sẽ được đánh giá cao hơn. Hệ quả là, mạng xã hội lớn nhất hành tinh trở thành nơi ngập tràn những nội dung sai lệch về mặt thông tin, những hình ảnh, clip và ngôn từ bạo lực, độc hại và kích động. Cô Haugen cho rằng, xếp hạng nội dung theo thứ tự thời gian sẽ giúp giảm thiểu những tác động tiêu cực của vấn đề này.

“Tôi đã bỏ ra hầu hết sự nghiệp của mình chỉ để phát triển những hệ thống như đánh giá xếp hạng dựa trên tương tác. Khi tôi ngồi đây nói những điều này với các vị, về cơ bản tôi đang lên án chính công sức lao động 10 năm qua của chính bản thân mình.”

Giống như những gì đã nói trên chương trình 60 Minutes hôm chủ nhật vừa rồi, cô Haugen từng là thành viên của "ủy ban liêm chính" mà Facebook đã giải tán sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Facebook đã áp dụng những giải pháp để giảm tin giả trước kỳ bầu cử này. Ngay sau cuộc bầu cử, những giải pháp đó cũng bị xếp xó, cho tới khi cuộc bạo loạn ở đồi Capitol diễn ra hôm mùng 6/1, thì những công cụ ngăn chặn tin giả lại được bật lên.

“Facebook đã thay đổi những tùy chọn an ninh mặc định trước thềm cuộc bầu cử đơn giản vì họ biết tình trạng tin giả đủ nguy hiểm. Vì họ muốn tốc độ tăng trưởng tương tác quay trở lại nhịp độ trước kia, nên đã tắt chúng đi ngay sau cuộc bầu xử. Đó là vấn đề nghiêm trọng.”

Cô Haugen cho rằng Facebook đang nhấn mạnh một lựa chọn sai lầm, rằng hoặc họ có thể sử dụng những thuật toán đầy rủi ro để đảm bảo tốc độ tăng trưởng, hoặc họ có thể ưu tiên an toàn của người dùng để chấp nhận suy giảm tăng trưởng. Nhưng cô cho rằng, ưu tiên sự an toàn của người dùng, kết hợp với việc thanh tra và giám sát từ các bên thứ 3, các nhà nghiên cứu và các tổ chức chính phủ, Facebook hoàn toàn không phải lo về vấn đề doanh thu.

“Thứ tôi đòi hỏi từ Facebook là quên lối kinh doanh theo kiểu ngắn hạn, thứ mà Facebook đang ứng dụng ở thời điểm hiện tại. MXH này đang phát triển bằng thuật toán chứ không phải nhờ người dùng. Với sự theo dõi hợp lý và những sự quản lý chặt chẽ, Facebook hoàn toàn có khả năng trở thành một MXH kiếm ra rất nhiều tiền trong vòng 5 đến 10 năm tới. Lý do rất đơn giản, khi mạng xã hội ấy không còn độc hại, thì lượng người từ bỏ dịch vụ cũng sẽ giảm đi rất nhiều.”

Thành lập ban thanh sát thuộc chính phủ

Khi được hỏi về những thay đổi có thể làm nếu cô Haugen ở vị trí của Mark Zuckerberg, vị cựu giám đốc sản phẩm của Facebook cho rằng cô sẽ đưa ra những quy định về việc chia sẻ thông tin với những cơ quan quản lý, bao gồm cả nghị viện; cô sẽ làm việc với các nhà nghiên cứu để đảm bảo họ có đủ thông tin xác định mức độ an toàn của MXH này, cũng như ngay lập tức áp dụng những biện pháp can thiệp mềm đã được áp dụng trước đó để bảo vệ kết quả bầu cử Mỹ năm 2020. Lấy ví dụ một giải pháp rất đơn giản, đó là yêu cầu người dùng phải click vào một đường link thông tin để đọc trước khi chia sẻ chúng, hệt như cách Twitter đang làm rất hiệu quả để ngăn chặn tin giả.

Theo cô Haugen, kết cấu Facebook hiện giờ không thể có khả năng ngăn chặn những tin tức giả liên quan tới vaccine. Lý do là vì Facebook đang quá phụ thuộc vào hệ thống AI, họ sẽ không thể xóa được quá 10 đến 20% lượng tin giả đang được chia sẻ trên MXH này. Tiếp theo đó, cô Haugen cũng kỳ vọng các nhà lập pháp có những thay đổi trong “Khoản 320” của Đạo luật Communications Decency Act, thứ cho phép các MXH không phải chịu trách nhiệm vì những nội dung người dùng dịch vụ đăng tải lên mạng internet. Cô cho rằng Khoản 320 nên loại bỏ quyền miễn trừ trách nhiệm cho những quyết định của MXH liên quan tới thuật toán. Nói ngắn gọn, cô cho rằng các tập đoàn công nghệ hoàn toàn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu thuật toán của họ gây nguy hiểm cho xã hội.

“Các công ty công nghệ không có nhiều quyền kiểm soát nội dung người dùng đăng tải. Nhưng họ có 100% quyền kiểm soát đối với các thuật toán ứng dụng cho sản phẩm. Facebook không đáng có được tấm bùa hộ mệnh miễn trừ trách nhiệm của họ khi họ chọn cách ưu tiên tăng trưởng, độ phủ và tương tác thay vì sự an toàn của cộng đồng.”

Thượng nghị sĩ bang Colorado, ông John Hickenlooper hỏi cô Haugen rằng doanh thu của Facebook sẽ bị ảnh hưởng ra sao nếu thuật toán được chỉnh lại để đảm bảo an toàn cho người dùng. Vị cựu giám đốc này cho rằng chắc chắn sẽ có tác động, vì khi người dùng thấy những nội dung hấp dẫn, hay nói đúng hơn là gây phẫn nộ, họ sẽ ở lại nền tảng MXH lâu hơn, tương tác nhiều hơn, tạo ra nhiều doanh thu quảng cáo hơn cho Facebook. Nhưng cô vẫn cho rằng nếu thực hiện tử tế, Facebook vẫn có thể là một con gà đẻ trứng vàng.

Tương lai của Facebook

Các thành viên thuộc ủy ban thượng viện về thương mại, khoa học và giao thông đã úp mở khả năng sẽ có những động thái chống lại Facebook, MXH đang trải qua cuộc điều tra chống độc quyền. Nhưng cô Haugen nói: “Tôi phản đối ý tưởng chia nhỏ Facebook. Nếu các ông bà chia Facebook và Instagram ra độc lập với nhau, thì hầu hết doanh thu quảng cáo đều sẽ chảy về túi Instagram, còn Facebook thì vẫn y nguyên là một con quái vật đang gây họa cho con người trên toàn thế giới, chỉ khác là sẽ chẳng có xu nào để nuôi sống nó.”

Ở một khía cạnh ít liên quan hơn, các nhà quan sát đã lên tiếng phê bình Facebook sau sự cố 6 giờ đồng hồ mọi dịch vụ của MXH này bị gián đoạn, cho rằng đó là hậu quả khi để một tập đoàn có quá nhiều quyền lực, quản lý những ứng dụng được dùng nhiều nhất thế giới công nghệ, đặc biệt là với WhatsApp, một ứng dụng rất quan trọng trong việc liên lạc toàn cầu hiện giờ.

Còn trong khi đó, các nhà lập pháp Mỹ đang soạn dự thảo luật đảm bảo an toàn cho trẻ em trên mạng xã hội, hướng tới đối tượng trẻ dưới 16 tuổi. Còn thượng nghị sĩ Blumenthal thậm chí còn mời cô Haugen quay trở lại trong một ngày khác để làm rõ vấn đề liệu Facebook có tiềm ẩn nguy cơ đối với an ninh quốc gia hay không.

Theo TechCrunch