Trong một báo cáo chuyên sâu được công bố vào hôm thứ ba vừa qua của tờ báo The Wall Street Journal đã cho thấy, mạng xã hội Instagram gây nhiều ảnh hưởng độc hại đến sức khoẻ tinh thần của nhiều thanh thiếu niên, đặc biệt là các cô gái. Điểm đáng nói ở đây là công ty sở hữu Instagram - Facebook Inc đã nhận thấy điều đó từ lâu nhưng giữ kín về vấn đề này. Đáp lại, một nhóm Thượng nghị sĩ cho biết họ sẽ mở một cuộc điều tra kỹ lưỡng về những gì Facebook biết về ảnh hưởng xấu của Instagram đối với người dùng thanh thiếu niên.
Theo đó, các nhà nghiên cứu và cựu nhân viên của Facebook cho rằng những ảnh hưởng xấu này là các đặc điểm vốn có của nền tảng và do đó chúng gần như không thể khắc phục được. Jasmie Fardouly, nhà nghiên cứu đến từ Úc nhận định: “Instagram là một mạng xã hội hình ảnh nên rất khó để không biến nó thành một môi trường chú trọng vào ngoại hình. Mặc dù có thể giảm thiểu các tác hại, nhưng không thể triệt tiêu hoàn toàn được.” Một số người thì cho rằng chính sự xung đột về lợi ích của Facebook đã khiến công ty giữ kín vấn đề này.
Khoảng một năm trước, cô gái 18 tuổi Anastasia Vlasova sống ở Reston, Virginia bắt đầu phải đến gặp bác sĩ trị liệu. Gia đình cô đã phát hiện ra những hành vi kỳ lạ và qua chẩn đoán của bác sĩ đó là chứng rối loạn ăn uống. Họ tin rằng nguyên nhân nằm ở việc Vlasova dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội Instagram. Vlasova đã tham gia nền tảng này từ năm 13 tuổi và dành 3 giờ mỗi ngày để đắm chìm trong cuộc sống và vẻ đẹp quá sức hoàn hảo của những nhân vật Instagram nổi tiếng. “Khi tôi truy cập vào Instagram, những gì tôi nhìn thấy chỉ là cơ thể săn chắc, cơ bụng hoàn hảo và cả video của những người phụ nữ hít đất 100 lần/phút” - Vlasova cho biết.
Theo đó, các nhà nghiên cứu và cựu nhân viên của Facebook cho rằng những ảnh hưởng xấu này là các đặc điểm vốn có của nền tảng và do đó chúng gần như không thể khắc phục được. Jasmie Fardouly, nhà nghiên cứu đến từ Úc nhận định: “Instagram là một mạng xã hội hình ảnh nên rất khó để không biến nó thành một môi trường chú trọng vào ngoại hình. Mặc dù có thể giảm thiểu các tác hại, nhưng không thể triệt tiêu hoàn toàn được.” Một số người thì cho rằng chính sự xung đột về lợi ích của Facebook đã khiến công ty giữ kín vấn đề này.
Từ sự việc của Anastasia Vlasova
Khoảng một năm trước, cô gái 18 tuổi Anastasia Vlasova sống ở Reston, Virginia bắt đầu phải đến gặp bác sĩ trị liệu. Gia đình cô đã phát hiện ra những hành vi kỳ lạ và qua chẩn đoán của bác sĩ đó là chứng rối loạn ăn uống. Họ tin rằng nguyên nhân nằm ở việc Vlasova dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội Instagram. Vlasova đã tham gia nền tảng này từ năm 13 tuổi và dành 3 giờ mỗi ngày để đắm chìm trong cuộc sống và vẻ đẹp quá sức hoàn hảo của những nhân vật Instagram nổi tiếng. “Khi tôi truy cập vào Instagram, những gì tôi nhìn thấy chỉ là cơ thể săn chắc, cơ bụng hoàn hảo và cả video của những người phụ nữ hít đất 100 lần/phút” - Vlasova cho biết.
Tác hại của Instagram là gì?
Trong một bài thuyết trình nội bộ của Instagram vào tháng 3/2020 cho biết, 32% cô gái tuổi teen “cảm thấy tồi tệ về cơ thể của mình, và Instagram đã khiến điều đó trở nên tệ hơn”. Nhưng trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ vào tháng 3/2021, Giám đốc điều hành Facebook - Mark Zuckerberg chỉ đưa ra những bài nghiên cứu về lợi ích tích cực của “sức khoẻ tinh thần” mà các ứng dụng mạng xã hội.
Theo các nhà nghiên cứu, các nền tảng như Instagram có thể góp phần gây ra các vấn đề về hình ảnh cơ thể và tạo ra chứng trầm cảm. Nguyên nhân là bởi vì bản năng của con người vốn hay so sánh bản thân với người khác. “Mọi người luôn muốn bày ra những mặt tốt nhất của bản thân cho người khác. Chỉ có điều trên các phương tiện truyền thông xã hội, mọi người thường chỉ hay giới thiệu một phiên bản ngoại hình rất nâng cao và phi thực tế.” Các ứng dụng truyền thông xã hội như Instagram lại vô tình làm trầm trọng thêm các vấn đề đó cho các đối tượng dễ bị tổn thương.
Không chỉ ảnh hưởng đến nữ giới, Instagram cũng khiến nhiều nam thanh thiếu niên gặp vấn đề. Trong một nghiên cứu về sức khoẻ tâm lý năm 2019, các chuyên gia của Facebook đã nhận thấy có đến 14% thanh niên Mỹ gặp tình trạng tự ti về bản thân vì Instagram.
Facebook đã biết từ lâu… nhưng giữ kín
Trong 3 năm vừa qua, Facebook đã tiến hành nhiều nghiên cứu về cách ứng dụng Instagram gây tác động như thế nào đến hàng triệu người dùng trẻ tuổi của mình. Nhiều lần, các nhà nghiên cứu của công ty đã phát hiện ra rằng Instagram quả thật đem lại nhiều ảnh hưởng xấu cho một tỷ lệ bộ phận khá lớn người dùng, đặc biệt là những cô gái trong độ tuổi teen. Một số báo cáo được tiết lộ như “Nhiều thanh thiếu niên đổ lỗi cho Instagram vì đã làm tăng tỷ lệ lo âu và trầm cảm. Phản ứng này ở các nhóm độ tuổi, giới tính là hoàn toàn khác nhau. Trong số những thanh thiếu niên thú nhận đã từng có ý định tự tử, đến 13% người đùng đến từ Anh và 6% là người dùng Mỹ.”
Quảng cáo
Được biết, các nhà nghiên cứu của Facebook đến từ nhiều lĩnh vực bao gồm khoa học dữ liệu, tiếp thị, phát triển sản phẩm,… với kiến thức về khoa học máy tính, tâm lý học và phân tích định lượng, định tính.
Trong cuộc nghiên cứu kéo dài hơn 18 tháng, các chuyên gia đã tiến hành cuộc nghiên cứu sâu về sức khoẻ tâm thần của thanh thiếu niên. Kết quả họ đã đi đến kết luận rằng một số vấn đề chỉ xuất hiện ở mạng xã hội Instagram, không phải mạng xã hội nói chung. Khác với TikTok, ứng dụng chuyên về các video ngắn, Snapchat - ứng dụng chia sẻ ảnh và video có bộ lọc chỉ tập chung ở khuôn mặt, Instagram lại tập trung nhiều vào nhan sắc, vẻ đẹp cơ thể và lối sống nên dễ gây tác động xấu đến giới trẻ hơn. Các tính năng được xem là sức hút nhất của Instagram lại tạo ra nhiều tác động xấu nhất cho thanh thiếu niên.
Vô hình chung các tính năng này lại tạo nên áp lực cho người dùng phải chia sẻ những khoảnh khắc đẹp nhất, hoàn hảo nhất. Điều này đã đẩy nhiều thanh thiếu niên gặp tình trạng rối loạn ăn uống, có lối sống không lành mạnh và nặng hơn là trầm cảm. Chẳng hạn như mục khám phá của Instagram thường gợi ý cho người dùng những tấm ảnh, video được lọc bởi thuật toán, chúng thường là những bức ảnh quá tuyệt vời hoàn hảo.
Điều đó cũng dễ hiểu
Việc mở rộng ứng dụng tiếp cận nhiều người dùng trẻ tuổi là một yếu tố rất quan trọng đối với công ty có doanh thu hơn 100 tỷ USD/năm như Facebook. Do đó, nền tảng này không muốn tạo thêm nguy cơ cho doanh thu của mình, nên dễ hiểu là họ cần phải giấu đi.
Quảng cáo
Theo thống kê, tại Mỹ có hơn 40% người dùng Instagram là trong độ tuổi từ 22 trở xuống và khoảng 22 triệu thanh thiếu niên đăng nhập vào nền tảng này mỗi ngày, so với 5 triệu thanh thiếu niên đăng nhập vào Facebook. Con số của Facebook vẫn đang trong đà tiếp tục giảm sau đỉnh cao cách đây 10 năm.
Trung bình, giới trẻ Mỹ dành thời gian trên Instagram nhiều hơn 50% so với Facebook. “Instagram có vị trí tốt để tiếp tục phát triển trong cộng đồng giới trẻ”. Theo bề mặt công khai, Facebook đang tìm cách giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực của đối với thanh thiếu niên. Nhưng công ty không bao giờ công khai, đề cập hay cung cấp các nghiên cứu của mình cho cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu.
Vào tháng 5/2021, người điều hành Instagram - Adam Mosseri đã khẳng định với các phóng viên rằng: “Các nghiên cứu nội bộ của công ty đều khẳng định, ảnh hưởng tiêu cực đến hạnh phúc của thanh thiếu niên là khá nhỏ”. Thế nhưng trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Mosseri lại thay đổi: “Tôi không có ý làm giảm vấn đề ngoài các hạn chế cần khắc phục, mặt tốt của mạng xã hội cũng rất lớn. Chúng tôi vẫn rất tự hào về kết quả của các cuộc nghiên cứu nội bộ. Vì nó giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về sản phẩm và sẽ cố khắc phục điều đó.”
Sự lảng tránh của Facebook
Cũng trong phiên điều trần trước Quốc hội vào tháng 3 vừa qua, Zuckerberg đã bảo vệ công ty trước những lời chỉ trích từ các nhà lập pháp về kế hoạch tạo ra một sản phẩm Instagram mới dành cho trẻ em dưới 13 tuổi. Khi được hỏi liệu công ty đã nghiên cứu về tác động của ứng dụng với trẻ em hay chưa, Zuckerberg đã khẳng định là có.
Vào tháng 8, 2 thượng nghị sĩ Richard Blumenthal và Marshal Blackburn đã gửi thư cho Zuckerberg, yêu cầu anh công bố nghiên cứu nội bộ của Facebook về tác động của các nền tảng đối với sức khoẻ tâm thần của thanh thiếu niên. Nhưng đáp lại, Facebook chỉ gửi một bức thư dài 6 trang và không bao gồm các nghiên cứu của công ty. Thay vào đó, họ tập trung vào các thách thức mà công ty phải đối mặt trong quá trình tiến hành nghiên cứu. Bên cạnh đó, Facebook cũng trả lời rằng “Nghiên cứu này là độc quyền vì mục đích thúc đẩy cho các tranh luận công khai và cải tiến trong nội bộ công ty”. Người phát ngôn của Facebook cũng cho biết công ty hoan nghênh sự hợp tác với Quốc hội và sẽ tìm thêm các nhà nghiên cứu bên ngoài để thực hiện thêm các nghiên cứu đáng tin cậy.
Thượng nghị sĩ Blumenthal cho rằng: "Rõ ràng Facebook đang lảng tránh các vấn đề, thậm chí không trả lời được tất cả các câu hỏi của chúng tôi. Điều này rõ đến mức chúng ta có thể thật sự tin được Facebook đang che giấu điều gì đó!"
Theo Time, WSJ
