Năm 2020, Luxembourg trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới miễn phí toàn bộ các phương tiện giao thông công cộng, ngoại trừ toa hạng nhất. Đã 3 năm kể từ khi đất nước nhỏ bé này thực hiện sáng kiến này, hầu hết những người dân đều tỏ ra hài lòng ca ngợi và dần coi điều này là một “quyền cơ bản”.
Là một quốc gia nhỏ với dân số chỉ 640.000 người, ý tưởng về việc đi lại miễn phí không phải là chưa từng được đề cập. Chiến dịch này ban đầu được giới thiệu như 1 phần để hạn chế vấn đề oto của đất nước. Vào thời điểm năm 2020, Luxembourg có mật độ oto cao nhất EU: 696 chiếc /1000 người, so với mức trung bình là 560, gần 9/10 hộ gia đình ở đây có oto. Mật độ cao như thế đã khiến Luxembourg phải gánh chịu tình trạng giao thông tồi tệ và lượng phát thải ở mức rất cao. Vào giờ cao điểm, hầu hết các con đường chính đều tắc nghẽn trầm trọng. Vì thế chính phủ đã nghĩ ra sáng kiến trên để khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng, thay vì xe cá nhân.
Mục đích của chương trình đi lại miễn phí
Là một quốc gia nhỏ với dân số chỉ 640.000 người, ý tưởng về việc đi lại miễn phí không phải là chưa từng được đề cập. Chiến dịch này ban đầu được giới thiệu như 1 phần để hạn chế vấn đề oto của đất nước. Vào thời điểm năm 2020, Luxembourg có mật độ oto cao nhất EU: 696 chiếc /1000 người, so với mức trung bình là 560, gần 9/10 hộ gia đình ở đây có oto. Mật độ cao như thế đã khiến Luxembourg phải gánh chịu tình trạng giao thông tồi tệ và lượng phát thải ở mức rất cao. Vào giờ cao điểm, hầu hết các con đường chính đều tắc nghẽn trầm trọng. Vì thế chính phủ đã nghĩ ra sáng kiến trên để khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng, thay vì xe cá nhân.
Chương trình giao thông miễn phí hoạt động như thế nào?
Kể từ ngày 29/2/2020, ngoại trừ khoang hạng nhất, tất cả các loại phương tiện giao thông công cộng bao gồm xe buýt, xe lửa và xe điện đều hoàn toàn miễn phí cho người dân cũng như du khách trên toàn quốc. Kể cả các cư dân sống ở các thị trấn biên giới cũng được hưởng lợi từ chương trình giao thông miễn phí.
Trước kia, doanh thu nhờ vào việc bán vé các phương tiện công cộng đem về 41 triệu euro mỗi năm cho Luxembourg, chiếm 1 phần nhỏ trong tổng chi phí vận hạnh là hơn 500 triệu euro. Hiện nay, sự thâm hút được bù đắp chủ yếu nhờ vào khoảng thuế cao hơn mà người dân phải đóng.
François Bausch, Phó Thủ tướng Luxembourg, giải thích: “Đó là một chi phí đáng kể được bù đắp bởi thuế người dân. Điều này thật ra khá công bằng, khi những người trả thuế thấp dường như không phải trả hoặc trả rất ít cho chương trình này. Còn những người có thuế cao hơn thì mức trả cũng cao hơn 1 chút."
Điều này cũng giúp việc đầu tư vào hệ thống giao thông của đất nước không bị gián đoạn, khi Luxembourg thường xuyên ra mắt các hệ thống xe điện mới có tính hiệu quả và an toàn cao. Trên thực tế, Luxembourg là 1 trong những quốc gia có mức đầu tư kỷ lục vào việc cải thiện mạng lưới đường sắt, với mức 600 euro/người.
Ngoài Luxembourg, thủ đô Tallinn của Estonia cũng đã giới thiệu về chương trình giao thông công cộng miễn phí vào năm 2013 nhưng chỉ áp dụng với cư dân. Thành phố Dunkirk ở phía bắc nước Pháp có dân số khoảng 200.000 người cũng giới thiệu 1 chương trình du lịch miễn phí vào năm 2018 và nhận về sự gia tăng đáng kể lượng hành khách đi xe buýt. Chương trình này thành công đến mức thị trưởng Paris lúc đó đã dùng nó làm chiến dịch tranh cử.
Khả năng kết nối của Luxembourg với các nước khác ở châu Âu
Người dân ở Luxembourg có thể kết nối thuận tiện với các khu vực khác của châu Âu bằng phương tiện giao thông công cộng. Nhờ vào dịch vụ đường sắt cao tốc liên tỉnh TGV, người dân Luxembourg có thể đến Paris, Pháp chỉ với 2 giờ đi tàu. Hay đến Đức thông qua tàu cao tốc ICE. Hoặc có những chuyến tàu chạy từ Luxembourg đến Brussels, Bỉ khởi hành mỗi giờ và đến Liege (Bỉ) sau mỗi 2 giờ.Quảng cáo
Tuy nhiên, vì chương trình này không được áp dụng xuyên biên giới nên với những người không đủ khả năng mua hoặc thuê nhà ở Luxembourg, họ cũng không thực sự được hưởng tác động tích cực từ chương trình này.
Liệu nó có hiệu quả như mong đợi
Sau thời gian áp dụng, oto vẫn còn xuất hiện rất nhiều trên các con đường. Bởi “văn hoá đi oto vẫn hiện hữu, và việc thu hút người dân chuyển từ oto sang các phương tiện giao thông công cộng cũng không phải 1 sớm 1 chiều.”
Bên cạnh đó, chương trình này được đánh giá không thực sự giải quyết các vấn đề bởi chi phí dầu diesel và xăng của Luxembourg rẻ hơn so với các nước láng giềng. Trong khi đó mức lương của người dân thì lại cao với mức thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới, hơn cả Monaco và Liechtenstein, nên nhiều người thường lựa chọn đi xe riêng.
Mặc dù chương trình miễn phí rất hấp dẫn, nhưng nó dường như cũng không đủ để bù đắp các bất lợi khác có thể xảy ra. Không tiện lợi ở những vùng mà phạm vi phủ sóng của phương tiện công cộng không nhiều, chuyến tàu quá đông,… Dữ liệu cho thấy những người hưởng ứng nhiệt tình với chương trình này thường là những người có xu hướng đi bộ hoặc đạp xe.
Quảng cáo
Một số người cho rằng chương trình này chỉ là một trò PR của chính phủ, muốn biến Luxembourg trở thành thí nghiệm cho tính di động của 1 quốc gia. Chỉ sau thời gian ngắn áp dụng, khoảng 200.000 công nhân từ các nước khác đã bị thu hút và chuyển đến làm việc. Đây là mức tăng 40% cao nhất trong 20 năm qua. Số lượng lao động sống ngoài biên giới của Luxembourg cũng gây ra gánh nặng lớn cho những con đường ở quốc gia này. Tổng cộng 46% lực lượng lao động của Luxembourg sinh sống ngoài biên giới, khoảng 110.000 người đến từ Pháp và hơn 50.000 người từ Bỉ, Đức.
Theo (1), (2), (3)
