Facebook On This Day: nghịch với kí ức cũng là nghịch với lửa, cũng là cách Facebook gần bạn hơn

Trong công cuộc thực hiện mục tiêu đó, Facebook đã dành nhiều năm tìm kiếm các cách khác nhau để có thể kiếm được tiền dựa trên những thông tin của bạn, để có thể mang thêm nhiều cơ hội giúp 1,6 tỉ người tương tác với cuộc sống mà họ đã sống và chia sẻ nó lên mạng xã hội này. Kí úc là một thứ cực kì mạnh mẽ xét về khía cạnh này, và nếu Facebook có thể tận dụng nó tốt thì nó sẽ tạo ra một thứ giúp bạn gắn chặt hơn với công ty. Song song đó, Facebook cũng biết rằng nếu họ làm không tốt và làm trồi lên lại thứ mà người dùng không muốn thấy, người ta sẽ bỏ mạng xã hội này ra đi mãi mãi. Với Facebook, khi bạn nghịch với cảm xúc của người dùng, bạn cũng đang nghịch với lửa.

Thế là nhóm On This Day bắt đầu bằng việc hỏi những câu hỏi quan trọng: những loại kỉ niệm nào người dùng muốn thấy? Liệu Facebook có nên chỉ hiện những kí ức vui? Liệu máy tính có biết được thế nào là một kí ức đẹp hay không? Nhóm tìm thấy rất nhiều câu trả lời, và có một thứ rất rõ ràng: kí ức rất rất phức tạp. Và bạn sẽ không thể giải quyết những việc này với chỉ những thuật toán.

Bộ máy cảm xúc

Artie Konrad, một nhà nghiên cứu người vừa hoàn thành luận án tiến sĩ về tâm lý học nhận thức, sẽ vào làm cho Facebook với vai trò nhân viên toàn thời gian sau nhiều kì thực tập. Konrad chính là người đã dẫn dắt cuộc nghiên cứu về On This Day của Facebook và đã dành nhiều năm hỏi người dùng về những kí ức mà họ thích và không thích, họ phân loại chúng ra sao (ví dụ, "trẻ con" hay "thành quả" hay "du lịch"), và họ muốn Facebook xử lý chúng như thế nào. "Họ nghĩ vai trò của chúng tôi là lâu lâu nhắc lại những thứ vui vẻ, thú vị và các khoảnh khắc quan trọng mà một người nào đó không rảnh để xem lại".

Vậy là nhiệm vụ chính của On This Day được xác định: tìm và hiểu về những "khoảnh khắc quan trọng", và cũng là trọng tâm trong nghiên cứu của Konrad. Tuy nhiên, việc chuyển những nghiên cứu đó thành thuật toán lại là việc của Omid Aziz, quản lý kĩ thuật của On This Day. Aziz nói: "Chúng tôi hiểu rằng chúng tôi sẽ không thể nào xây dựng được một huật toán hoàn hảo". Anh bắt đầu vẽ lên bảng và giải thích về cách mà anh cố gắng làm ra một thứ hoàn hảo nhất có thể trong khả năng của mình.

Trong dài hạn, nhóm muốn khai thác sự khác nhau giữa những khoảnh khắc vui vẻ và những thứ tuy quan trọng nhưng lại không làm bạn cười. Nhưng ở thời điểm hiện tại, nhóm chỉ đơn giản là tập trung vào những thứ sẽ làm bạn cười. Thế là họ bắt tay vào ngay bước số 1, Aziz gọi là "chọn lọc". Ở bước này máy tính sẽ lược bỏ những thứ mà chắc chắn bạn không thích xem. Bồ cũ, những người bạn đã block, những thứ tương tự như vậy.


Bước số 2: đánh giá. Đây là nơi mà mọi khó khăn bắt đầu. Các bài post có nhiều like và ít comment thường là những thứ tích cực, nhưng những bài post có nhiều comment và ít like thì lại phức tạp hơn rất nhiều. Các thuật toán bình thường sẽ không phát huy hiệu quả, vậy là Facebook nhờ đến machine learning. Machine learning có khả năng đoán được những thứ gì bạn muốn xem dựa theo cách mà bạn dùng sản phẩm. Nếu bạn thường xuyên chia sẻ kỉ niệm với một số bạn bè nào đó, bạn sẽ thấy họ xuất hiện nhiều hơn. Nếu bạn bỏ qua tất cả mọi kí ức của mình với em Lan người yêu cũ, Facebook sẽ ngừng không còn hiện Lan lên cho bạn.

Aziz và nhóm của mình cũng sử dụng hệ thống computer vision của Facebook để coi những gì xuất hiện trong ảnh của bạn và phân loại chúng. Phần mềm computer vision này có thể biết được ảnh của bạn đăng lên có một con chó trong đó, có đồ ăn trong đó, có quần áo, giày dép hay có người xuất hiện. Nếu Facebook có thể đoán được những gì và những ai có trong ảnh, kết hợp với việc phân tích comment và like, hệ thống On This Day có thể hoạt động một cách tự tin. Nhưng dù có cố gắng đến đâu đi nữa thì cũng sẽ có lúc On This Day đưa ra những gợi ý sai.

Konrad đưa ra một ví dụ rất cụ thể: em bé. Người ta rất thích chia sẻ ảnh con nít. Nhưng nếu bạn vừa mất đi đứa con của mình trong năm nay thì sao? Facebook chắc chắn không thể biết được điều đó, nhưng nếu hãng đưa cho bạn xem lại kỉ niệm của đứa trẻ đó thì sẽ là một thảm họa. Một ví dụ khác ít đau buồn hơn: nếu bạn vừa cãi nhau với thằng bạn thân ngày hôm qua và bạn không buồn nghĩ đến nó nữa? Nếu bạn mất đi người thân nào đó 5 năm trước, việc xem lại tấm ảnh có người đó sẽ khiến bạn cười hay khóc? "Một trải nghiệm vui vẻ ban đầu hoàn toàn có thể biến thành một thứ khó chịu theo thời gian". Trong thế giới của các nhà nghiên cứu, điều này được gọi là contamination sequence.

Ngoài ra còn có một thứ được gọi là "redemption sequence". Bạn yêu bạn gái của bạn, sau đó chia tay. Nhưng rồi hai bạn lại tái hợp với nhau. Hoặc lúc đầu bạn bị bệnh, sau đó khỏi bệnh. Nói cách khác, kí ức là một thứ vô cùng mạnh mẽ nhưng không bao giờ ổn định và có thể dự đoán được.

Khuyến khích chia sẻ cảm xúc

Khi On This Day ra mắt lần đầu tiên, có một làn sóng phản hồi từ người dùng khi họ thấy những thứ không nên thấy lại: đứa trẻ đã qua đời vì bệnh tật, thú nuôi đã chết, hay nói chung là một thứ nào đó hiện ra trên news feed Facebook mà không báo trước. Một người dùng tên Rachel Jennings đã viết một bức thư ngỏ sau khi thấy lại tấm hình của căn nhà mà cô buộc phải bán đi, cũng như ảnh của chú mèo mới chết gần đây. "Facebook à, tôi biết rằng sẽ chỉ là vấn đề thời gian cho đến lúc bạn cho tôi xem lại ảnh của người cha yêu dấu của tôi, người vừa mất năm ngoái. Có lẽ bạn sẽ cho tôi xem tấm hình mà tôi đã post để kỉ niệm cái đêm mà ông ấy qua đời".

Tháng 10 năm ngoái, 7 tháng sau khi On This Day chính thức triển khia, Facebook bắt đầu cho phép người dùng tùy chỉnh những thứ cơ bản. Giờ bạn có thể dễ dàng bỏ những người hay người mà bạn cảm thấy khó chịu. Ít nhất, hành động này sẽ giúp On This Day biết được chính xác những gì bạn không muốn thấy. Vì nghĩ đi nghĩ lại thì cảm xúc của người dùng chính là thứ đóng vai trò trung tâm của On This Day.

Nó cũng là thứ trọng tâm của Facebook. Facebook không muốn trở thành một nền tảng mà bạn hay bạn bè của bạn lên đó post. Facebook muốn trở thành một người bạn thật sự của bạn. Công ty đã đầu tư rất nhiều tiền bạc để định hình và kiểm soát cho bằng được trải nghiệm cảm xúc của bạn khi bạn xài mạng xã hội này. Những công cụ như On This Day chính là bằng chứng rõ ràng nhất cho việc đó. "Một trong những ý tưởng lớn mà chúng tôi có thể làm được là tạo ra những cách có ý nghĩa để mọi người thể hiện chính mình".

Trong năm sau, On This Day sẽ càng hiểu bạn nhiều hơn nữa với sự xuất hiện của các biểu tượng cảm xúc Reaction. Hệ thống tự động sẽ biết rõ hơn một post nào là post buồn, post nào là post vui nhờ vào các reaction mà mọi người để lại, không chỉ là những phân tích dựa trên các lời bình luận nữa. Mà nghĩ lại thì reaction cũng chẳng phải là một cách mà công ty giúp bạn có được trải nghiệm cảm xúc tốt hơn hay sao.

Tất nhiên, Aziz và nhóm của mình vẫn đang làm việc rất cật lực để biến On This Day trở thành một thứ tốt hơn, và để thuật toán của họ càng hoàn thiện hơn. Bởi vì họ hiểu rằng, họ đang chơi với lửa và chỉ một thứ sai lầm có thể khiến họ bị phạt nặng khi mà người dùng rời bỏ Facebook.