App Tracking Transparency (ATT) là một tính năng chính thức ra mắt trong iOS 14.5, và thực ra nó đã bắt đầu được các ứng dụng triển khai dần dần trong nhiều tháng qua rồi. Chức năng này sinh ra là để bạn quyết định có cho phép các app thu thập và chia sẻ dữ liệu của bạn với bên thứ ba hay không. Đây là bằng chứng mạnh mẽ nhất cho cam kết đảm bảo quyền riêng tư của người dùng mà Apple nói chung hay iPhone nói riêng đang theo đuổi.
Với các ứng dụng có chia sẻ dữ liệu với bên thứ ba, ở lần đầu mở app lên (hoặc sau khi cập nhật phiên bản app mới có dùng ATT), bạn sẽ được hỏi một thông báo như hình bên trên. Bạn chỉ việc chọn có cho phép chia sẻ hay không, đơn giản, gọn nhẹ. Bạn chỉ cần chọn một lần duy nhất, những lần sử dụng app sau đó sẽ không bị hỏi nữa.
Nếu bạn chọn không cho phép, iOS sẽ tự động cấm không cho app sử dụng IDFA, còn nếu bạn cho phép thì app sẽ tiếp tục được thu thập IDFA như từ trước đến nay.
App Tracking Transparency là gì? Nó hoạt động như thế nào?
Với các ứng dụng có chia sẻ dữ liệu với bên thứ ba, ở lần đầu mở app lên (hoặc sau khi cập nhật phiên bản app mới có dùng ATT), bạn sẽ được hỏi một thông báo như hình bên trên. Bạn chỉ việc chọn có cho phép chia sẻ hay không, đơn giản, gọn nhẹ. Bạn chỉ cần chọn một lần duy nhất, những lần sử dụng app sau đó sẽ không bị hỏi nữa.
Nếu bạn chọn không cho phép, iOS sẽ tự động cấm không cho app sử dụng IDFA, còn nếu bạn cho phép thì app sẽ tiếp tục được thu thập IDFA như từ trước đến nay.
Identifier for Advertisers (IDFA) là một chuỗi kí tự ngẫu nhiên được iOS sinh ra cho mỗi thiết bị, ví dụ: EA7583CD-A667-48BC-B806-42ECB2B48606. Nó được sử dụng để xác định từng chiếc máy khác nhau (và thông qua đó, xác định từng người dùng) mà không cần phải tiết lộ các thông tin cá nhân của người đó. IDFA thường được thu thập bởi các công ty quảng cáo, hoặc các app có gắn quảng cáo (quảng cáo dạng banner, quảng cáo dạng re-marketing, và những dạng quảng cáo khác…).
Một số app thì có liên kết với các bên mua bán dữ liệu (data broker), và những app dạng này cũng chia sẻ IDFA với bên thứ ba. Những công ty data broker thường sẽ tổng hợp dữ liệu thành các báo dáo, các phân tích chuyên sâu rồi đem bán cho những công ty khác nữa, một dạng như nghiên cứu thị trường. Nhưng cũng có thể dữ liệu mang tính xác định nhân thân của bạn bị bán mà bạn không hề biết.
ATT sinh ra để ngăn không cho những chuyện này diễn ra trong trường hợp bạn không đồng ý các app theo dõi mình và chia sẻ dữ liệu với bên thứ ba. Đơn giản vậy thôi.
Một số ví dụ cụ thể: app Tinh tế và app Facebook
App Tinh tế đã triển khai ATT trong một bản cập nhật mới đây, lý do là vì app Tinh tế có gắn quảng cáo của Google, và quảng cáo này có sử dụng IDFA để cung cấp quảng cáo cá nhân hóa. Nếu bạn chọn không cho phép app Tinh tế theo dõi bạn, chuỗi IDFA sẽ không còn được chia sẻ với Google nữa, khi đó các quảng cáo hiển thị trong app sẽ mang tính chung chung hơn, không còn được định hướng nữa.
App Facebook cũng là một app có sử dụng ATT. Nếu bạn chọn không chia sẻ IDFA khi dùng app Facebook, có nghĩa là app Facebook không thể ghi nhận IDFA của bạn, và họ cũng không thể chia sẻ IDFA với các website, các app khác có dùng hệ thống quảng cáo của Facebook (ví dụ như Tiki, Sendo, Lazada…).
Điều này cũng có nghĩa là các bên như Tiki, Sendo, Lazada khi chạy quảng cáo trên Facebook sẽ khó định hướng người dùng hơn. Hiện tại mình thấy các app thương mại điện tử này cũng đã bắt đầu dùng ATT rồi.
Riêng với việc chạy quảng cáo cho việc cài app, Apple có cung cấp một bộ công cụ tên là SKAdNetwork để Google, Facebook hay các bên khác biết được việc cài đặt một app là đến từ quảng cáo nào ngay cả khi người dùng không chia sẻ IDFA với Google, Facebook. Đây là cơ chế khá hay để đảm bảo quyền riêng tư của bạn mà không làm ảnh hưởng tới các công ty quảng cáo.
Quảng cáo
App Tracking Transparency không áp dụng cho những trường hợp nào?
Lưu ý rằng ATT không ảnh hưởng tới việc theo dõi, thu thập dữ liệu và sử dụng bởi chính app đó và không chia sẻ với bên thứ ba (gọi là first party usage). Ví dụ, app Tinh tế có thu thập dữ liệu về các bài bạn đã xem, nhưng dữ liệu này không được chia sẻ với ai, không được cung cấp cho bên quảng cáo nào. Dữ liệu về các phiên sử dụng app cũng được ghi nhận để biết bạn dùng app trong bao lâu, nhưng lại một lần nữa, dữ liệu này chỉ dùng bởi chính Tinh tế nên không nằm trong phạm vi của ATT.
Hay như TikTok, app này đo thời gian xem từng video của bạn, từng cái vuốt, từng cái quẹt của bạn, từng người bạn follow. Nhưng dữ liệu này không được chia sẻ thì cũng không nằm trong phạm vi của ATT.
Apple có cơ chế duyệt app khá gắt gao cho ATT cũng như các thông tin mà app khai báo về những gì họ thu thập từ bạn. Khai báo sai là app không được lên store, không được cập nhật phiên bản mới. Nên anh em có thể yên tâm là phần này Apple làm khá tốt.
App Tracking Transparency ảnh hưởng tới app ra sao?
Hiện tại có 70% người dùng iOS chia sẻ IDFA, 30% còn lại là những người đi vào setting và tắt chức năng chia sẻ. Còn bây giờ ATT chuyển sang cơ chế chọn ngay từ đầu, số người chấp nhận chia sẻ IDFA được dự đoán có thể giảm xuống chỉ còn 10-15% mà thôi.
Với app Tinh tế, việc này có thể làm giảm doanh thu từ việc hiển thị quảng cáo Google, tuy nhiên mức giảm ra sao thì phải đợi một thời gian mới biết, hiện tại thì chưa ảnh hưởng lắm, vì quảng cáo Google cũng không phải nguồn thu chính nên không sao.
Quảng cáo
Với Facebook, từ lâu họ đã phàn nàn về cơ chế ATT. Năm ngoái, Facebook nói rằng ATT sẽ ảnh hưởng tới các doanh nghiệp nhỏ, những người đang dùng chiến dịch quảng cáo định hướng để bán hàng. Nhờ có quảng cáo định hướng mà món đồ của họ được quảng cáo đến đúng khách hàng mục tiêu, tiết kiệm nhiều chi phí cho với việc chạy quảng cáo quy mô rộng (mass). Tất nhiên, Facebook cũng phải lo cho việc giảm doanh thu của mình nữa, vì họ sống và phát triển nhờ quảng cáo, doanh thu quảng cáo mà giảm là dính chưởng ngay.
Một số bên khác thì lo ngại rằng ATT sẽ khiến doanh thu của các app, game sống nhờ vào việc hiển thị quảng cáo bị giảm đi, như vậy các nhà phát triển buộc phải chuyển sang mô hình bán app tính phí, hoặc bán gói in-app purchase, điều không phải lúc nào cũng khả thi (vì còn tùy thuộc vào bản chất của app / game).
Ảnh hưởng lâu dài của ATT sẽ còn phải đợi xem bao nhiêu người chọn “không chia sẻ”. Những người dùng phổ thông, không quan tâm công nghệ nhiều có thể chỉ đơn giản là nhấn “cho phép” mỗi khi họ thấy thông báo này. Số lượng người dùng này lại rất lớn, nên có thể nó không ảnh hưởng quá nhiều. Nhưng hiện nay mọi người cũng đã nâng cao nhận thức về việc theo dõi dữ liệu cá nhân, biết đâu tình hình lại khác.
