Các hệ thống phòng không của Israel như Arrow 2-3, David's Sling và Iron Dome thường nổi tiếng với việc chặn được phần lớn tên lửa, rocket và máy bay không người lái (UAV). Nhưng hệ thống phòng không nhiều lớp này không phải là tuyệt đối, nhược điểm của chúng nằm ở sự tốn kém bởi hệ thống phòng thủ có thể bị quá tải và cạn kiệt kho tên lửa đánh chặn. Vì vậy, Israel đã lên kế hoạch bổ sung Iron Beam vào mạng lưới phòng không của mình.
Iron Beam là Hệ thống Vũ khí Laser Năng lượng Cao (HELWS) công suất 100 kW đang được nhà thầu quốc phòng của Israel là Rafael phát triển để tích hợp vào hệ thống phòng không đa tầng của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF).
Vào tháng 2/2014, Iron Beam đã được Rafael công bố tại Triển lãm Hàng không Singapore. Còn phiên bản hải quân của Iron Beam được giới thiệu tại Triển lãm quốc phòng hàng hải quốc tế (IMDEX) ở Singapore vào tháng 5/2023.
Phiên bản đặt trên tàu biển của Iron Beam.
Iron Beam là Hệ thống Vũ khí Laser Năng lượng Cao (HELWS) công suất 100 kW đang được nhà thầu quốc phòng của Israel là Rafael phát triển để tích hợp vào hệ thống phòng không đa tầng của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF).
Vào tháng 2/2014, Iron Beam đã được Rafael công bố tại Triển lãm Hàng không Singapore. Còn phiên bản hải quân của Iron Beam được giới thiệu tại Triển lãm quốc phòng hàng hải quốc tế (IMDEX) ở Singapore vào tháng 5/2023.
Phiên bản đặt trên tàu biển của Iron Beam.
Chức năng
Hệ thống laser công suất cao này sẽ bổ sung cho hệ thống phòng thủ tên lửa hiện có của Israel trong việc chống lại các mối đe dọa trên không để bảo vệ cả quân đội và dân thường. Nó là thành phần thứ 5 và là lớp dưới dùng trong mạng lưới phòng thủ tên lửa toàn diện của Israel, làm thành mảnh ghép còn thiếu cho Iron Dome.
Iron Beam sẽ là một cách thức tiết kiệm chi phí và hiệu quả để đánh chặn nhiều mối đe dọa như UAV, tên lửa và đạn súng cối ở tầm ngắn, nằm dưới phạm vi hoạt động của Iron Dome, với khoảng cách từ vài trăm mét đến vài km.
Các lớp phòng không của Israel, với Iron Beam và Iron Dome ở tầng dưới cùng.
Quá trình phát triển
Tháng 3/2022, Bộ Quốc phòng Israel phê duyệt một khoản đầu tư để phát triển và sản xuất hệ thống Iron Beam với sự hợp tác của Elbit Systems. Trong cùng tháng, Rafael đã tiến hành thử nghiệm thành công một hệ thống trình diễn Iron Beam trên thực địa, nó đã đánh chặn hiệu quả các UAV, đạn súng cối, tên lửa và tên lửa chống tăng ở phạm vi 4,34 km.
Tháng 12/2022, Rafael đã hợp tác với Lockheed Martin để cùng phát triển, thử nghiệm và sản xuất HELWS trong khuôn khổ dự án Iron Beam tại Hoa Kỳ và Israel. Mỹ đã phê duyệt gói viện trợ quân sự trị giá 15 tỷ USD cho Israel vào tháng 4/2024, trong đó có 1,2 tỷ USD dành cho Iron Beam. IDF đang lên kế hoạch đưa Iron Beam vào sử dụng ngay trong năm 2025.
Cấu tạo và cách hoạt động
Một khẩu đội Iron Beam bao gồm một radar phòng không, một đơn vị chỉ huy và điều khiển (C2) và hai hệ thống Laser Năng lượng Cao (HEL). Mỗi hệ thống HEL có một bộ điều khiển quang học, bộ này bao gồm một máy phát đa kênh, một camera có trường nhìn rộng hoặc hẹp và một máy viễn trắc laser để đo khoảng cách chính xác.
Quảng cáo
Đầu tiên, radar phòng không của Iron Beam phát hiện ra một vật thể đang bay tới và một camera tầm nhiệt sẽ đảm nhiệm nhiệm vụ theo dõi cho đến khi vật thể đó được hai hệ thống HEL đồng thời nhắm tới.
Tiếp theo, hệ thống sử dụng tia laser kép để có đủ năng lượng cần thiết nhằm vượt qua sức cản trong bầu khí quyển. Nó sẽ tập trung các chùm tia laser sợi quang vào một “khu vực” nhỏ bằng một đồng xu để phá hủy mục tiêu ngay trên không, mà lại vô cùng yên lặng. Có thể hình dung rằng trong khi tia laser dùng để cắt và hàn chỉ tập trung vào một vật nằm cách vài mm, thì Iron Beam tập trung vào một vật cách xa nhiều km.
Vào năm 2016, mức công suất laser chỉ mới đạt hàng chục kW. Nhưng vào năm 2020, Iron Beam đã đạt phạm vi bắn lên tới 7 km và có thể phá hủy tên lửa, UAV và đạn súng cối trong vòng 4 giây sau khi hai tia laser năng lượng cao chạm trán mục tiêu. Đến năm 2023, mức năng lượng đã đạt hơn 100 kW và hệ thống có thể tập trung chùm tia có đường kính bằng đồng xu ở khoảng cách 10 km.
Không như tên lửa, Iron Beam có thể tiếp tục bắn miễn là nó còn năng lượng.
Lợi thế của Iron Beam
Quảng cáo
Iron Beam đem lại khả năng tấn công mục tiêu với tốc độ ánh sáng, sở hữu nguồn cung cấp đạn dược không giới hạn và hạn chế thiệt hại tài sản, bởi tia laser luôn đi chính xác tới nơi nó cần đến và sẽ không “rơi xuống" bất ngờ ở nơi nào đó.
Trong khi đó, mỗi tên lửa đánh chặn Tamir của Iron Dome nặng tới 90,7 kg. Nếu động cơ xảy ra sự cố hoặc bắn nhầm thì có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng bởi hoạt động đánh chặn thường diễn ra trên các khu vực đông đúc.
Ngoài ra, một tên lửa đánh chặn Iron Dome có giá từ 40.000-50.000 USD, trong khi UAV và tên lửa tự chế của đối phương có chi phí thấp hơn nhiều. Cho nên hệ thống Iron Dome khá tốn kém khi bắn một tên lửa trị giá 50.000 đô la vào mục tiêu giá 1.000 USD. Còn Iron Beam có chi phí cho mỗi lần đánh chặn chỉ khoảng 3,5 USD.
Tuy nhiên, điều kiện thời tiết bất lợi có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của Iron Beam vì các chùm tia laser thường hoạt động kém trong điều kiện bụi bặm, sương mù và nhiều mây.
Ngoài đem lại cho Israel một lá chắn mạnh, Iron Beam cũng có thể cung cấp một mảnh ghép còn thiếu cho hệ thống phòng thủ laser toàn diện của Mỹ. Với tiềm năng của mình, công nghệ tiên tiến này hứa hẹn sẽ thổi một làn gió mới cho chiến lược phòng không của nhiều nước trên thế giới.
Theo [1], [2].
