Giờ sẽ hơi khôi hài nếu viết ra định nghĩa khẩu trang (facemask) vì anh em ngay bây giờ cũng đã và đang sử dụng chúng rồi. Nhưng suy cho cùng, để phân tích sâu hơn về những quy chuẩn khẩu trang, cũng như tìm ra loại nào phục vụ tốt nhất cho nhu cầu sử dụng của con người trong vùng dịch bệnh, hay chống chọi lại không khí bị ô nhiễm, thì khái niệm chiếc khẩu trang vẫn quan trọng.
Game tặng 2 hộp khẩu trang 3M 8112: mỗi hộp 10 cái.
Anh em share bài này lên FB rồi vào đây cmt gì đó liên quan chủ đề nhé. 3 ngày sau mình sẽ bốc chọn người may mắn. Hai hộp này mình xin được của bạn Lâm bên Zshop.vn. (hình cuối bài)
Ở Việt Nam giờ dạo một vòng thấy “khẩu trang N95”, “khẩu trang than hoạt tính”, “khẩu trang y tế” là những từ khóa rất hot. Cũng phải thôi, vì không phải ai cũng quan tâm tới thông tin cụ thể một chiếc khẩu trang có khả năng chống bụi, chống giọt nước lơ lửng trong không khí như thế nào, hay khả năng cho phép người dùng hô hấp ra sao. Kỳ thực, những chiếc khẩu trang phải được sản xuất, thử nghiệm và sử dụng tuân theo những quy chuẩn do FDA, cụ thể hơn là hai cơ quan sức khỏe của Mỹ, NPPTL (Phòng thí nghiệm công nghệ bảo vệ cá nhân Mỹ) và NIOSH (Viện nghiên cứu an toàn và sức khỏe cá nhân Mỹ) cấp phép và kiểm soát.
Vậy khẩu trang y tế có mấy loại? Bảo vệ con người như thế nào?
Game tặng 2 hộp khẩu trang 3M 8112: mỗi hộp 10 cái.
Anh em share bài này lên FB rồi vào đây cmt gì đó liên quan chủ đề nhé. 3 ngày sau mình sẽ bốc chọn người may mắn. Hai hộp này mình xin được của bạn Lâm bên Zshop.vn. (hình cuối bài)
Ở Việt Nam giờ dạo một vòng thấy “khẩu trang N95”, “khẩu trang than hoạt tính”, “khẩu trang y tế” là những từ khóa rất hot. Cũng phải thôi, vì không phải ai cũng quan tâm tới thông tin cụ thể một chiếc khẩu trang có khả năng chống bụi, chống giọt nước lơ lửng trong không khí như thế nào, hay khả năng cho phép người dùng hô hấp ra sao. Kỳ thực, những chiếc khẩu trang phải được sản xuất, thử nghiệm và sử dụng tuân theo những quy chuẩn do FDA, cụ thể hơn là hai cơ quan sức khỏe của Mỹ, NPPTL (Phòng thí nghiệm công nghệ bảo vệ cá nhân Mỹ) và NIOSH (Viện nghiên cứu an toàn và sức khỏe cá nhân Mỹ) cấp phép và kiểm soát.
Vậy khẩu trang y tế có mấy loại? Bảo vệ con người như thế nào?
Khái niệm khẩu trang y tế
Theo trang chủ của FDA: “Khẩu trang là thiết bị đeo dùng một lần, tạo ra lớp chắn vật lý giữa mồm và mũi người đeo khỏi các tác nhân có thể gây ô nhiễm trong môi trường. Khẩu trang không được để nhiều người đeo chung, và có thể định danh theo nhu cầu phẫu thuật, nha khoa hoặc y tế. Chúng có thể kèm với mặt nạ bảo vệ toàn bộ khuôn mặt.”
Đọc đến đây là tạm hiểu những người đeo khẩu trang mà không bịt kín cả mồm lẫn mũi đều đang đeo sai, coi như chiếc khẩu trang không còn công dụng bảo vệ nữa.
Đọc tiếp: “Khẩu trang được sản xuất với độ dày khác nhau, khả năng bảo vệ con người khác nhau. Những tính chất này có thể ảnh hưởng tới khả năng hít thở qua khẩu trang, cũng như khả năng ngăn chặn nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng khẩu trang. Nếu được đeo đúng cách, chiếc khẩu trang sẽ có khả năng chặn những giọt lơ lửng trong không khí có thể chứa vi khuẩn, virus khỏi mồm và miệng người đeo. Bản thân khẩu trang cũng có thể giảm lượng nước bọt hay khí thở của người đeo phát tán vào không khí.”
Điều này có nghĩa là, khẩu trang đeo không chỉ để bảo vệ mình, mà còn để bảo vệ những người khác trong trường hợp không may một người bị nhiễm bệnh đường hô hấp, đeo để ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh ra môi trường.
“Khẩu trang có thể chặn những giọt nước cỡ lớn lơ lửng trong không khí, nhưng thiết kế của chúng không chặn được những giọt có kích thước rất nhỏ, phát tán nhờ việc người bệnh ho, hắt hơi hoặc thông qua những phương thức y tế khác. Khẩu trang cũng không bảo vệ hoàn toàn người đeo khỏi vi khuẩn và những tác nhân ô nhiễm khác vì khoảng cách giữa bề mặt khẩu trang và mặt người đeo.
Khẩu trang không nên dùng quá 1 lần. Nếu khẩu trang bị rách hoặc nhiễm bẩn, hoặc hít thở qua khẩu trang trở nên khó khăn, bạn nên bỏ khẩu trang đó một cách an toàn và dùng chiếc mới. Sau khi bỏ khẩu trang cũ, hãy rửa tay thật sạch.”
Dưới đây là vài tiêu chuẩn khẩu trang, với khả năng bảo vệ người dùng từ cao đến thấp:
Quảng cáo
Khẩu trang y tế N95
N95, tiêu chuẩn khẩu trang do NIOSH đưa ra là tiêu chuẩn cao nhất của một chiếc khẩu trang y tế. Nó được tạo ra để phục vụ các y bác sỹ điều trị những dịch bệnh có thể lây lan qua không khí, như lao phổi hay cúm. Để xác định khả năng bảo vệ người dùng của một chiếc khẩu trang, thường có bốn tiêu chí chính:
Một là Fluid Resistance, khả năng chống giọt chất lỏng thấm qua, đo bằng đơn vị mmHg, áp suất bắn giọt chất lỏng đó vào bề mặt khẩu trang, con số càng cao thì khả năng bảo vệ càng tốt. Hai là Bacterial Filtration Efficiency, khả năng ngăn chặn những hạt lơ lửng kích thước 3 micron. Ba là Submicron Particale Filtration Efficiency, khả năng ngăn chặn những hạt lơ lửng kích thước 0,1 micron. Bốn là Delta P tính theo đơn vị mm H2O/cm2, con số càng cao thì bảo vệ càng tốt, nhưng sẽ khó hít thở hơn khi đeo.
3M Particulate Respirator 8670F, một trong vài loại khẩu trang chuẩn NIOSH N95 do FDA cấp phép sử dụng.
Khẩu trang N95 không đơn thuần “ngăn chặn được 95% những hạt lơ lửng trong không khí” như nhiều trang web viết, mà cụ thể hơn chúng phải đáp ứng những nhu cầu sau:
Fluid Resistance: Chống được những giọt bắn vào khẩu trang ở áp suất 160 mmHg.
Quảng cáo
Filtration Efficiency: Chặn được 99,9% hạt lơ lửng kích thước 0,1 micron.
Delta P: > 5.0 mm H2O/cm2.
Khẩu trang y tế ASTM
Dưới N95 còn 3 chuẩn khẩu trang nữa do tổ chức ASTM International của Mỹ đưa ra.
Ba loại khẩu trang theo chuẩn ASTM với ba mức độ bảo vệ người dùng khác nhau.
ASTM Level 1: Phù hợp với các y bác sỹ làm công tác điều trị trong môi trường chất lỏng lơ lửng trong không khí ở mức thấp hoặc không có. Để đạt chuẩn này, khẩu trang phải đáp ứng những điều kiện sau:
Fluid Resistance: Chống được những giọt bắn vào khẩu trang ở áp suất 80 mmHg.
Filtration Efficiency: Chặn được 95% hạt lơ lửng kích thước 3 micron, 95% hạt kích thước 0,1 micron.
Delta P: < 4.0 mm H2O/cm2.
ASTM Level 2: Phù hợp với các y bác sỹ làm công tác điều trị trong môi trường chất lỏng lơ lửng trong không khí ở mức trung bình. Để đạt chuẩn này, khẩu trang phải đáp ứng những điều kiện sau:
Fluid Resistance: Chống được những giọt bắn vào khẩu trang ở áp suất 120 mmHg.
Filtration Efficiency: Chặn được 98% hạt lơ lửng kích thước 3 micron, 98% hạt kích thước 0,1 micron.
Delta P: < 5.0 mm H2O/cm2.
ASTM Level 3: Phù hợp với các y bác sỹ làm công tác điều trị trong môi trường chất lỏng lơ lửng trong không khí ở mức cao. Để đạt chuẩn này, khẩu trang phải đáp ứng những điều kiện sau:
Fluid Resistance: Chống được những giọt bắn vào khẩu trang ở áp suất 160 mmHg.
Filtration Efficiency: Chặn được 98% hạt lơ lửng kích thước 3 micron, 98% hạt kích thước 0,1 micron.
Delta P: < 5.0 mm H2O/cm2.
Khẩu trang y tế cơ bản, không theo chuẩn
Có hai loại khẩu trang khác không theo chuẩn ASTM hoặc N95, một loại là khẩu trang giấy được đúc, loại còn lại dùng 2 lớp giấy để phục vụ những người không phải tiếp cận bệnh nhân, hoặc thăm khám trong môi trường không có hạt lơ lửng mang mầm bệnh trong không khí.
Khẩu trang giấy đúc
Khẩu trang chống bụi
Giống như chuẩn khẩu trang y tế ASTM, có một chuẩn khẩu trang chống bụi và hạt lơ lửng trong không khí, FFP. Chuẩn này của Anh Quốc, dựa trên quy chuẩn EN 149 của liên minh châu Âu. Loại này thì thường phục vụ cho công nhân ở những môi trường nhiều bụi mịn, phấn hoa. Dĩ nhiên chúng vẫn có thể chặn những hạt nước lơ lửng mang mầm bệnh trong không khí, và thậm chí chuẩn FFP3 còn có thể lọc được những hạt lơ lửng mang chất độc và phóng xạ. Tiêu chuẩn FFP này thường thấy ở những khẩu trang trong môi trường ngành công nghiệp hóa chất.
3M 8833, khẩu trang lọc bụi chuẩn FFP3
Khẩu trang vải
Nếu quy chụp chung khẩu trang vải vào cùng một loại thì sẽ là hơi bất công. Sợi vải có thể dùng nhiều cách dệt như dệt kim hay dệt thoi, hoặc thậm chí vải bông không dệt mà dùng tia nước hoặc khí áp lực cao để sản xuất, tạo ra bề mặt bảo vệ miệng và mũi người dùng. Tuy nhiên hầu hết khẩu trang vải ở Việt Nam bây giờ đều là loại 2 lớp, có một lớp vải diệt khuẩn để bảo vệ người dùng khỏi mầm bệnh và hầu hết không theo các chuẩn như N95 hay ASTM kể trên. Bản thân những khẩu trang vải cũng được thiết kế để người dùng dễ hít thở, nên khả năng chống lại hạt nước lơ lửng và hạt bắn áp suất cao cũng không được như khẩu trang N95 hoặc ASTM.
Tuy nhiên chúng vẫn có khả năng bảo vệ người đeo khỏi mầm bệnh và bụi bẩn ở mức tương đối vì cũng tạo ra được rào chắn giữa không khí bên ngoài với hệ hô hấp của người đeo. Bộ Y Tế thông tin chính thức: "Người khỏe mạnh, không mắc bệnh đường hô hấp không cần sử dụng khẩu trang khi cần thiết, HOẶC CÓ THỂ SỬ DỤNG KHẨU TRANG VẢI ĐỂ BẢO VỆ SỨC KHỎE."
Vài điều cần nhớ
Đọc những thông tin kể trên, N95 vẫn là chuẩn khẩu trang cho phép phòng chống mầm bệnh lơ lửng trong không khí tốt nhất, nhưng bù lại đeo khá khó thở, và phải đeo đúng cách, che cả mũi và miệng để chiếc khẩu trang bảo vệ anh em tốt nhất. Nói như vậy cũng không có nghĩa những khẩu trang chuẩn ASTM không đủ tốt để bảo vệ anh em khỏi mầm bệnh chốn đông người, nhưng cần nhớ một điều, ngay cả khẩu trang N95 cũng không thể bảo vệ 100% khỏi mầm bệnh, vẫn có khả năng những giọt lơ lửng trong không khí với kích thước cực nhỏ, mang theo mầm bệnh có thể lọt qua chiếc khẩu trang và đi vào đường hô hấp của anh em. Khẩu trang không phải là tất cả, mà việc vệ sinh cá nhân đúng cách và tránh nơi tụ tập đông người cũng quan trọng không kém.
FDA cũng khuyến cáo, những người có tiền sử bệnh mãn tính về đường hô hấp, bệnh tim mạch và những căn bệnh ảnh hưởng tới việc hít thở nên tham khảo ý kiến bác sỹ trước khi dùng khẩu trang N95. Có những loại khẩu trang có valve điều tiết giúp việc hít thở dễ hơn và giảm nhiệt khi sử dụng, nhưng theo FDA, những loại khẩu trang đó không nên dùng nếu cần điều kiện vô trùng.
Tất cả những khẩu trang N95 do FDA cấp phép sử dụng đều là loại dùng 1 lần. Bản thân những khẩu trang dùng nhiều lần cần được giặt sạch sẽ thường xuyên vì mặt ngoài của chúng không chỉ có khả năng chặn coronavirus, mà còn là nơi không ít mầm bệnh khác ẩn náu.
