Làm cách nào để một viên thuốc đau đầu đi vào cơ thể để giúp làm giảm cơn đau cho bạn?

Khi bạn uống một viên aspirin để trị chứng nhức đầu, làm cách nào mà aspirin có thể di chuyển đến đầu của bạn và giúp giảm bớt cơn đau? Các phân tử không thể tự vận chuyển qua các bộ phận trong cơ thể và chúng cũng không kiểm soát được nơi cuối cùng mà chúng sẽ đến.

Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu y tế có thể sửa đổi tính chất hóa học của các phân tử thuốc để bảo đảm rằng, chúng liên kết mạnh mẽ với những nơi mà chúng ta muốn được chửa trị và trở nên yếu hơn với những nơi chúng ta không muốn chúng tác động đến. Các sản phẩm dược phẩm nói chung không chỉ chứa các hoạt chất tác động trực tiếp đến cơ thể. Thuốc cũng bao gồm các "thành phần không hoạt động" hoặc các phân tử giúp tăng cường tính ổn định, khả năng hấp thụ, hương vị và các phẩm chất khác rất quan trọng để cho phép thuốc hoạt động có hiệu nghiệm. Chẳng hạn như viên aspirin bạn nuốt cũng có các thành phần vừa ngăn viên thuốc bị vỡ trong quá trình vận chuyển vừa giúp cho viên thuốc sẽ vỡ ra trong cơ thể bạn.

Giới khoa học gia trong ngành dược phẩm đã đưa ra các phương pháp và thiết kế các thành phần nondrug giúp đưa thuốc đến nơi cần thiết trong cơ thể. Để hiểu rõ hơn về quá trình suy nghĩ đằng sau cách các loại thuốc khác nhau được thiết kế, chúng ta hãy theo dõi một loại thuốc từ khi nó đi vào cơ thể lần đầu tiên đến nơi cuối cùng khi nó kết thúc.

Thuốc được hấp thụ vào cơ thể như thế nào?

(Minh họa)
Khi bạn nuốt một viên thuốc, ban đầu nó sẽ hòa tan trong dạ dày và ruột của bạn trước khi các phân tử thuốc được hấp thụ vào máu của bạn. Khi đã đi vào máu, chúng sẽ lưu thông khắp cơ thể để nhắm đến các bộ phận nội tạng và mô khác nhau. Các phân tử dược tính sẽ có ảnh hưởng đến cơ thể bằng cách liên kết với các thụ thể khác nhau trên tế bào để kích hoạt một phản ứng cụ thể ào đó.

Mặc dù thuốc được thiết kế để nhắm mục tiêu vào các thụ thể cụ thể nhằm tạo ra các tác dụng mong muốn, nhưng không thể ngăn chúng tiếp tục lưu thông trong máu và liên kết với các bộ phận nội tạng không có bệnh, để gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Các phân tử lưu thông trong máu cũng sẽ phân hủy theo thời gian và cuối cùng sẽ bị thải ra khỏi cơ thể qua nước tiểu của bạn, Một ví dụ điển hình là mùi nước tiểu của bạn sẽ hơi khác lạ khi bạn ăn măng tây vì 2 quả thận của bạn sẽ đào thải axit từ măng tây nhanh hơn. Tương tự như vậy, vitamin tổng hợp thường có chứa riboflavin, hoặc vitamin B2, khiến cho nước tiểu của bạn chuyển sang màu vàng tươi khi được bài tiết,

Vì mức độ hiệu ngiệm của các phân tử thuốc có thể đi qua niêm mạc ruột có thể khác nhau tùy thuộc vào đặc tính hóa học của thuốc, cho nên một số loại thuốc bạn nuốt vào sẽ không bao giờ được hấp thụ và cuối cùng bị loại bỏ trong phân của bạn. Bên cạnh đó không phải tất cả dược tính trong thuốc đều được hấp thụ, cho nên đây là lý do mà tại sao một số loại thuốc như thuốc điều trị huyết áp cao và dị ứng, được sử dụng nhiều lần để thay thế các phân tử thuốc đã bị loại bỏ và duy trì một lượng thuốc đủ cao trong máu nhằm duy trì tác dụng của nó trong cơ thể.

Cách đưa thuốc đến đúng nơi

(Minh họa)
So với uống các loại thuốc viên thường và viên nén, cách hiệu quả hơn để đưa thuốc vào máu là tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch. Qua cách thức này, tất cả dược tính của thuốc sẽ được lưu thông khắp cơ thể và tránh bị làm yếu đi trong dạ dày. Nhiều loại thuốc được tiêm vào tĩnh mạch là những loại thuốc sinh học hoặc thuốc theo kỹ thuật sinh học, bao gồm các chất có nguồn gốc từ các sinh vật khác. Phổ biến nhất trong số này là một loại thuốc điều trị ung thư được gọi là kháng thể đơn dòng, các protein liên kết và tiêu diệt các tế bào khối u. Những loại thuốc đặc trị này được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch vì dạ dày của chúng ta không phân biệt được sự khác nhau giữa việc tiêu hóa một loại protein điều trị và việc tiêu hóa các loại protein trong thức ăn.

Trong nhiều trường hợp khác, các loại thuốc cần nồng độ dược tính rất cao để mang đến sự hiệu nghiệm tốt, chẳng hạn như các loại thuốc kháng sinh cho các trường hợp bị nhiễm trùng nặng, chỉ có thể được cung cấp qua đường tiêm chích. Trong khi việc tăng nồng độ dược tính có thể giúp bảo đảm đủ các phân tử liên kết với các vị trí chính xác để có sự hiệu nghiệm trong việc điều trị, nó cũng làm gia tăng sự liên kết với các vị trí không có mục tiêu và nguy cơ do các tác dụng phụ gây ra.

Một cách khác để có được nồng độ thuốc cao vào đúng vị trí là bôi thuốc vào đúng nơi cần thiết, chẳng hạn như thoa thuốc mỡ lên vùng da bị nổi ban hoặc dùng thuốc nhỏ mắt trị chứng dị ứng. Khi một số phân tử thuốc cuối cùng sẽ được hấp thụ vào máu, chúng sẽ được pha loãng đủ để lượng thuốc đến các vị trí khác là rất thấp và không có khả năng gây ra các tác dụng phụ. Tương tự, ống hít trị bệnh hen suyển đưa thuốc trực tiếp đến phổi và tránh gây ảnh hưởng xấu đến phần còn lại của cơ thể.

Hiệu quả đối với bệnh nhân

Mục tiêu cuối cùng, quan trọng nhất trong tất cả các cách thức để đưa thuốc vào cơ thể là làm cho bệnh nhân sử dụng thuốc theo đúng liều lượng vào đúng thời điểm. Đối với nhiều bệnh nhân, việc nhớ uống thuốc nhiều lần trong ngày là điều khó khăn, cho nên các chuyên gia nghiên cứu cố gắng thiết kế các công thức thuốc để chúng chỉ cần uống một lần mỗi ngày hoặc ít hơn. Tương tự như vậy, thuốc viên, thuốc hít hoặc thuốc xịt mũi sẽ thuận tiện hơn so với việc truyền dịch luôn yêu cầu bạn phải đến phòng khám để bác sĩ tiêm vào cánh tay của bạn.

Việc sử dụng thuốc càng ít rắc rối và ít tốn kém thì bệnh nhân càng có khả năng sử dụng thuốc khi họ cần. Tuy nhiên, đôi lúc truyền hoặc tiêm là cách hiệu quả duy nhất mà một số loại thuốc có thể được sử dụng. Và ngay cả với tất cả các nghiên cứu về một căn bệnh đủ để chế tạo ra một loại thuốc hiệu quả, bệnh nhân phải có vai trò quan trọng và nhất định trong việc để thuốc hoạt động theo đúng thiết kế.

Nguồn: Sciencealert