Vinyl sở hữu chất âm rất ấn tượng và luôn có màu âm đặc trưng so với tất cả những định dạng khác. Tuy nhiên làm cho một combo vinyl kêu hay, ngoài việc chúng ta phải hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tái tạo rung động trên mặt đĩa, cách làm giảm đi các tác động tiêu cực đến toàn bộ mâm vinyl, cũng như là hiệu chỉnh các thiết bị như thế nào để chúng được hoạt động xuất sắc nhất.
Hiện nay trên thị trường vẫn có những mẫu turntable plug-and-play dành cho người thích sự đơn giản và không muốn bỏ ra quá nhiều thời gian để thiết lập hệ thống. Tuy vậy nếu bạn chịu khó cực một chút để "chăm sóc" cho dàn turntable, kết quả sẽ cực kỳ xứng đáng với công sức bạn bỏ ra. Thế thì bạn sẽ cần làm những gì?
Ê vậy mấy cái "tác động tiêu cực" đó là gì?
Trên bất cứ chiếc đĩa vinyl nào, chúng ta dễ dàng thấy được những rãnh âm với bề mặt hơi gồ ghề nơi kim stylus sẽ chạy qua. Chuyển động của kim stylus sẽ được chuyển hóa thành tín hiệu điện bởi cơ chế nam châm điện bên trong cartridge, vì thế nó phải đạt độ chính xác cao nhất có thể. Bất cứ rung động hay ảnh hưởng nào từ bên ngoài sẽ làm giảm độ chính xác khi dò rãnh âm của cartridge, từ đó gây ra các hiện tượng tiêu cực tới âm thanh.
Hiện nay trên thị trường vẫn có những mẫu turntable plug-and-play dành cho người thích sự đơn giản và không muốn bỏ ra quá nhiều thời gian để thiết lập hệ thống. Tuy vậy nếu bạn chịu khó cực một chút để "chăm sóc" cho dàn turntable, kết quả sẽ cực kỳ xứng đáng với công sức bạn bỏ ra. Thế thì bạn sẽ cần làm những gì?
Ê vậy mấy cái "tác động tiêu cực" đó là gì?
Trên bất cứ chiếc đĩa vinyl nào, chúng ta dễ dàng thấy được những rãnh âm với bề mặt hơi gồ ghề nơi kim stylus sẽ chạy qua. Chuyển động của kim stylus sẽ được chuyển hóa thành tín hiệu điện bởi cơ chế nam châm điện bên trong cartridge, vì thế nó phải đạt độ chính xác cao nhất có thể. Bất cứ rung động hay ảnh hưởng nào từ bên ngoài sẽ làm giảm độ chính xác khi dò rãnh âm của cartridge, từ đó gây ra các hiện tượng tiêu cực tới âm thanh.
Các ảnh hưởng thường gặp nhất là âm thanh từ loa, bước chân mạnh trên sàn hay cả các rung động cực nhỏ trong cấu trúc nhà bạn. Chúng ta có thể thử nghiệm bằng cách đặt catridge trên đĩa nhưng không quay, sau đó tăng âm lượng dần dần rồi lần lượt gõ lên chân đỡ, bàn đặt turntable hay dậm chân nhẹ trên sàn gần nơi đặt turntable. Những tiếng bùm bụp to nhỏ khác nhau sẽ biểu thị năng lượng cơ học mà chiếc turntable thu nhận được từ xung quanh.
Khi bạn chơi đĩa vinyl, những năng lượng không mong muốn này sẽ có ảnh hưởng đến chiếc turntable, từ đó làm ảnh hưởng đến chất âm của bản thu. Điều này sẽ làm giảm đi hiệu năng âm thanh tổng thể, hay tệ hơn là làm méo tiếng nặng và nghe nhạc dở đi. Đó là lý do vì sao chân đế chính là thứ đầu tiên bạn cần chú ý đầu tư cho chiếc turntable của mình.
Đặt turntable ở đâu?
Chiếc turntable cần được đặt trên bề mặt càng phẳng càng tốt cũng như không bị các ảnh hưởng cộng hưởng, đồng thời nên ở xa những nơi có thể phát ra các rung động (nhất là những chiếc loa). Trên sàn bê tông, chân đỡ đứng (floor-standing) sẽ làm việc khá tốt, bù lại đối với sàn gỗ nó có thể bị ảnh hưởng bởi rung động từ bước chân, lúc này sử dụng hộc gắn tường sẽ phù hợp hơn.
Mình dùng kệ của Rogoz và Codia, bên trong có bột đá hấp thụ rung.
Hầu hết những chiếc turntable đều có cơ chế cách ly riêng của nó khi xuất xưởng, đơn giản và dễ thấy nhất là chân cao su. Với một số mâm vốn có phẩm chất chống rung tốt, chạy cơ direct-drive, mình nhận ra là nên đặt nó lên bộ chân chống rung, một trong những sản phẩm mình khá thích xài là chân chống rung 2 tầng bằng bi sứ. Để lên con Technics SP-10mk2 là nghe thấy nền âm, không gian rộng rãi và rõ ràng hơn hẳn.
Quảng cáo
Thiết lập vị trí cho chiếc turntable như thế nào?
Sau khi đã giải quyết được phần chỗ để, việc kế tiếp là chỉnh độ cân bằng cho mâm. Điều tối quan trọng ở đây là phải chắc chắn đầu kim stylus có thể tiếp xúc tốt với rãnh âm. Bạn có thể bắt đầu kiểm tra từ chân máy xem đã cân bằng hay chưa. Nếu bề mặt đặt chiếc turntable đã cân bằng tốt (nên như vậy) thì coi như xong, còn không thì phải kê lại chân sao cho chắc chắn nhất.
Để làm được việc này thì anh em chỉ cần mua 1 cái buble level như hình là được.
Với Sondek LP12, platter được đặt trên một hệ lò xo treo 3 điểm như thế này, ta có thể điều chỉnh đc độ cao thấp của lò xo
Quảng cáo
Kế đến là kiểm tra phần mâm xoay (platter). Thực ra thì ở mọi chiếc turntable mâm đĩa luôn cân bằng với chân máy, vì thế bước kiểm tra này không tốn quá nhiều thời gian đâu, nhưng trong trường hợp một số mâm hệ treo như Linn Sondek LP12 hay Thorens TD-160, platter được tách rời với bệ mâm, nên ta phải chỉnh lại sao cho nó thật cân bằng, cũng dùng bong bóng nước đo thôi.
Ngoài ra, đối với một số mâm cổ như Garrad 301 hay TD124, sẽ có hiện tượng platter bị chao đảo trong khi quay, thường là do trục đã bị va chấn, biến dạng mà chúng ta không thấy, hoặc bản thân cái platter đó không thật sự phẳng và cân bằng.
Bearing ngâm dầu và platter inox xịn cho Garrad 301, chỉ tính riêng cục nâng cấp này thôi sẽ đốt cỡ $3300
Cách giải quyết đó là đi mua cái platter mới hoặc đi phục hồi lại trục bearing xoay. Chi phí cho việc thay thế và bảo dưỡng cho các trường hợp này thường khá đắt, có chơi thì có chịu thôi.
Cân chỉnh cần và kim
Cái này dài dòng và mình có nói khá rõ ràng tại đây, vào đây đọc ha:
Cân chỉnh, set-up mâm đĩa vinyl cơ bản dành cho người mới chơi
Vệ sinh kim
Mục đích là cho sạch bụi, nghe chi tiết, âm hình rõ ràng và sạch hơn. Mình hay dùng Onzow Zerodust và kết hợp với nước rửa kim của Clearaudio cho kết quả tốt, mà thiệt là tốt 😁
Cách chọn phono preamp và step up
Những bước trên sẽ giúp chiếc turntable của bạn làm việc với hiệu năng cao nhất, bù lại chưa phải là tất cả những gì chúng ta có thể làm. Ta sẽ cần lưu ý phono-stage.
Công dụng của phono-stage là cung cấp thêm khả năng khuếch đại và làm cân bằng âm sắc (RIAA). Điều này là do output của cartridge quá nhỏ so với các thiết bị kỹ thuật số. Bản thu vinyl cũng không có nhiều bass khi thu, vì thế nó thường được thu nghiêng về các tần số cao để có thể nghe rõ tiếng. Khi chơi nhạc, phono-stage sẽ làm cân bằng âm sắc để nghe hay hơn. Phono-stage có chất lượng tốt sẽ làm nổi bật chất tiếng trung thực của chiếc turntable, trong khi phono-stage kém sẽ làm bạn hoài nghi "sao mà người ta thích vinyl quá vậy, tôi nghe thấy không hay".
Thiết kế phono-stage dù là cơ bản nhất vẫn có thể làm việc tốt với cartridge MM (moving magnet) và MC (moving coil). Kiểu cartridge MM sẽ cho output lớn hơn, và cũng có giá rẻ hơn, cho phép phono-stage không phải khuếch đại quá nhiều từ đó không phô bày các khuyết điểm nếu có của mạch âm một cách quá rõ ràng.
- Đọc thêm tại đây: Chơi vinyl (đĩa than) - anh em cần biết những điều cơ bản gì?
