Lịch sử kỳ lạ của biển số xe ở Hoa Kỳ

Trở lại năm 1900, chỉ có 4,192 chiếc xe có gắn động cơ ở Hoa Kỳ. Nhưng số lượng xe hơi đã tăng vọt theo từng năm (chẳng hạn, vào năm 1908 con số đã chạm mức 63,500 xe). Khi xe hơi tăng trưởng về độ phổ biến và cuối cùng thay thế cho ngựa và xe ngựa kéo, thì các chính quyền bang nhận thấy phải cần đến một cách để kiểm soát và theo dõi xe hơi. Một biển số xe đơn giản chính là giải pháp, với một vài chữ cái và con số được đóng thành một miếng kim loại mỏng để định rõ một chiếc xe là thuộc về chủ sở hữu của nó.
Ian Lang, biên tập viên tư vấn ô tô cao cấp tại Bumper.com cho biết qua email: “New York đã trở thành bang đầu tiên yêu cầu chủ sở hữu đăng ký chiếc xe gắn động cơ của họ với bang. Cơ quan lập pháp New York yêu cầu phải đăng ký xe vào ngày 25 tháng 4 năm 1901, với bang California cũng làm theo cùng năm đó. Các biển số xe đầu tiên của New York được làm tại nhà, chỉ mang tên viết tắt của chủ nhân mà không có con số nào cả. Chính bang Massachusetts mới thực sự phát hành các biển số xe đầu tiên của bang vào năm 1903."

Biển số xe cầu kỳ của bang New Hampshire này có dòng chữ “Last Bug” (Con bọ cuối cùng), ăn khớp với lưng của một chiếc xe “con bọ” đến từ Volkswagen. Ảnh: Autoblog.

Đây là những trường hợp đầu tiên của hoạt động đăng ký xe tại Hoa Kỳ, nhưng nước Pháp đã đi trước họ một bước, với các biển số xe có động cơ đã được phát hành ngay từ năm 1893. Trong thực tế chúng ta phải trở lại năm 1783, Vua Louis XVI đã ra lệnh rằng những người đánh xe ngựa bốn bánh ở Paris phải có những tấm bảng kim loại với tên và địa chỉ của họ được gắn cố định trên xe ngựa.
Ian Lang cho biết: “Vào năm 1918, các biển số xe đã được phát hành bởi tất cả 48 bang tiếp giáp nhau của Mỹ.” Các biển số này được làm hoặc từ da thuộc hoặc từ kim loại và không thực sự được tiêu chuẩn hóa từ bang này qua bang khác. “Đó là chuyện thường tình khi các biển số sơ khai chỉ có tên gọi hay tên viết tắt của bang, một mã số đăng ký và thường là có cả năm.”

Chiếc xe này của California từ đầu thập niên 1920 đã được trang bị một biển số xe. Ảnh: Reusellcvs.

Ban đầu thì các biển số xe được phát hành để kéo dài vòng đời của chiếc xe, Lang cho biết, nhưng vào thập niên 1920 thì việc gia hạn tình trạng đăng ký xe đã trở thành thông lệ. “Trong thời gian này, các bang bắt đầu thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau để tạo ra biển số xe. Thường thì phần trước tấm biển đăng ký sẽ có mã số đăng ký kích thước lớn, mã số nằm ở giữa trong khi mặt lưng sẽ có tên viết tắt của bang và năm hiệu lực gồm có hai hoặc bốn chữ số.”
Vào khoảng thập niên 1950 thì kích thước và vật liệu làm biển số xe bắt đầu được tiêu chuẩn hóa thành tương đồng với các biển số mà chúng ta thấy ngày nay. Sau năm 1956, tất cả mọi biển số của Mỹ, cũng như của Canada có kích cỡ đo được chính xác là 6 x 12 inch (15 x 30 centimet). Vào năm 1954, thì Mã số Nhận dạng Phương tiện (VIN, Vehicle Identification Number) cũng được đưa vào áp dụng như một phương pháp đáng tin cậy để ràng buộc giấy tờ đăng ký cho một chiếc ô tô cụ thể.

Mã số Nhận dạng Phương tiện trên một xe Chevrolet Corvette của thập niên 1960. Ảnh: Jeff Martin.

Biển số xe mang ý nghĩa gì?

Các bang của Hoa Kỳ sử dụng nhiều quy ước khác nhau khi thực hiện hoạt động gán biển số xe, trong khi nhiều bang khác lại làm theo cách ngẫu nhiên. Một số bang khác như Idaho thì chỉ định các mã số và chữ cái dựa trên hạt mà ở đó các tấm biển được phát hành. Mỗi tiểu bang sẽ cung cấp các thiết kế với khẩu hiệu hoặc biểu tượng của địa phương làm nền.



Một biển số xe của bang New Mexico với tên bang, câu khẩu hiệu của bang (Miền đất của Niềm mê say), biểu tượng ánh mặt trời ở giữa, mã số dập nổi kích thước lớn và câu Trăm năm một lần 1912-2012. Đây là một biển số có biểu tượng địa phương (mặt trời) tương đối đơn giản, một số bang khác sẽ có biểu tượng cầu kỳ hơn. Ảnh: Brandywine Store.

Lang cho biết, “Mỗi tấm biển đều có một câu chuyện đằng sau, cho dù đó là biểu tượng của bang hoặc là thứ gì đó mô tả một dấu mốc nổi tiếng hay nhân vật lịch sử nào đó.” Một số bang yêu cầu phải có biển số ở cả phía trước lẫn đằng sau phương tiện, trong khi những nơi khác chỉ dùng đúng một tấm biển phía sau. Trang Wikipedia có liệt kê một danh sách dài về dạng thức của biển số ở từng tiểu bang và các quy ước đặt tên.

Một biển số của bang Utah với khẩu hiệu Life Elevated (Cuộc đời Thăng hoa) và mã số được đặt theo quy ước, hình ảnh làm nền của tấm biển này là Vòm cung đá Delicate ở phía đông bang Utah. Đây là trường hợp biểu tượng chiếm gần như toàn bộ nền của biển số. Ảnh: Wikipedia.

Cũng có vô số tùy chọn “biển số cầu kỳ” tùy biến cho phép các tài xế chọn lấy những ký tự của riêng họ, tạo ra những từ ngữ hay nhóm từ miễn là chúng không đánh vần ra những lời thô tục. “Đa số xe cộ chở khách ngày nay có những biển số với sáu hay bảy ký tự, nhưng một số bang cho phép những tấm biển cầu kỳ có tối đa tám ký tự. Ngoài ra, hầu hết các bang không cho phép những chữ cái I, O, và Q bởi vì chúng quá dễ nhầm lẫn với số 0 và số 1,” ông Lang cho biết. Các chữ số và chữ cái thường được dập nổi và sơn màu, mặc dù một số bang đã chuyển hoàn toàn sang biển kim loại phẳng.

Một biển số xe thuộc bang Maine với những ký tự không được cho phép. Ảnh: Governing.

Một phần biển số xe ở Mỹ do các tù nhân làm ra

Trong nhiều thập niên, hệ thống của Cục phương tiện Cơ giới Mỹ (DMV) đã sử dụng lao động tù nhân để đáp ứng nhu cầu thường xuyên của các biển số xe. “Người ta ước tính rằng 80 phần trăm biển số xe ở Hoa Kỳ được sản xuất tại các nhà tù. Vài nhà tù trong số này sản xuất những tấm biển cho nhiều bang. Trong các nhà tù, những tấm biển kim loại thực thụ được dập nổi, sau đó áp vào một lớp nhựa,” Lang cho biết.



Hoạt động kiểm tra chất lượng và an toàn tại nhà máy sản xuất biển số xe của Nhà tù Bang Folsom, bang California. Các tù nhân tại nhà tù này đã sản xuất biển số xe cho Cục Phương tiện Cơ giới của bang kể từ năm 1947. Ảnh: KCRA.

Lấy ví dụ, toàn bộ các biển số của California được cắt ra và dập nổi từ tấm nhôm trong một cơ sở ở nhà tù bang Folsom. Nhà máy sử dụng khoảng 120 tù nhân để làm ra hơn 45,000 biển số mỗi ngày, tiêu thụ 6,800 kg kim loại dạng tấm trong quá trình sản xuất. Nhiều nhóm vận động, kể cả ACLU (Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ) đã chỉ trích việc sử dụng lao động tù nhân ở Mỹ. Nhìn chung, các tù nhân thường xuyên kiếm được chưa tới 1 đô la trên mỗi giờ làm việc.
Nhiều người khác lập luận rằng những kỹ năng mà tù nhân học được trong hệ thống nhà tù đủ giá trị cho họ và sẽ giúp cho họ kiếm được việc làm ở thế giới bên ngoài khi họ được phóng thích. Quả thực, việc lao động trong nhà máy sản xuất biển số thường là công việc rất được săn đón trong các nhà tù, khá tương phản với lời phê phán của các tổ chức dân quyền, đó là một loại công việc chỉ được mở rộng cửa cho những tù nhân có hồ sơ hạnh kiểm tốt.

Sản xuất biển số xe tại Trung tâm Cải huấn Waupun, bang Wisconsin. Sheffield, một tù nhân ở đây cho biết: “Bạn đang học những điều mới mà bạn có thể áp dụng khi đi nơi khác hoặc thậm chí khi bạn ra ngoài. Thứ gì đó mà bạn có thể chưa có.” Ảnh: Wbay.

Tương lai kỹ thuật số của biển số xe

Phần lớn biển số xe được cấp phát cho đến nay đều là những miếng kim loại vô hồn, bất biến, nhưng một bước phát triển gần đây là sự ra đời của biển số điện tử. Các bang California, Arizona, Michigan và Texas đều đã nhảy vào cuộc, cung cấp hoạt động đăng ký kỹ thuật số bên cạnh những tấm kim loại cũ.


Loại biển số mới này là một màn hình phẳng nhỏ, có kích thước gần bằng một tấm biển truyền thống. Nó có thể được kết nối điện thường trực vào hệ thống điện của xe hoặc được cung cấp pin bên trong có tuổi thọ khoảng 5 năm.

Một ví dụ về biển kỹ thuật số ở bang California, nơi hiện giờ chúng hợp pháp. Ảnh: Motor1.

Reviver, công ty chịu trách nhiệm cho các biển kỹ thuật số này cho biết chúng thuận tiện hơn là biển số truyền thống. Chúng ta đơn giản chỉ cần cập nhật tình trạng ký xe trực tuyến, và nhìn thấy sự thay đổi được phản ánh trên màn hình điện tử đại diện cho biển số. Tuy nhiên, việc làm này phải chịu mức phí sử dụng dịch vụ là 19.95 đô la mỗi tháng (hoặc 215.40 đô la cho bốn năm), bên cạnh mức phí do tiểu bang tính đối với việc đăng ký xe (phí hành chính). Nếu chúng ta muốn tấm biển được kết nối điện thường trực thì điều này đòi hỏi chi phí thiết đặt bổ sung.
Bởi vì người ta có thể gia hạn tấm biển kim loại của mình qua mạng với ít tiền hơn nên có khả năng biển kỹ thuật số sẽ hấp dẫn hơn đối với các doanh nghiệp thương mại mà họ cần phải theo dõi nhiều phương tiện cùng một lúc. Các doanh nghiệp cũng có thể giám sát vị trí và quãng đường đi được trên đội xe của mình bằng những tấm biển này. Ngay cả khi biển số kỹ thuật số được người tiêu dùng ưa chuộng thì chúng ta vẫn có thể nhìn thấy những tấm nhôm cũ dập nổi trên đường phố Mỹ trong nhiều năm tới.

Vào tháng 8 năm 2022, biển số xe đầu tiên được cấp ở Illinois đã được bán đấu giá với mức giá khổng lồ là 34,000 đô la - trước đó nó từng được định giá từ 2,000 đến 4,000 đô la. Tấm biển này này được chính quyền địa phương Chicago cung cấp vào năm 1904 và được trang trí giản đơn với số '1' bằng phông chữ đậm. Ảnh: Suntimes.

Theo How Stuff Works.