Xe Jeep là loại xe tiện ích đã xuất hiện từ thời Thế chiến I và được quân đội Mỹ sử dụng rất rộng rãi trên các chiến trường. Đến Thế chiến II, Mỹ đã chế tạo tới hơn 640 ngàn chiếc Jeep để thực hiện rất nhiều nhiệm vụ từ vận chuyển quân sự, cứu thương cho đến trinh sát. Mỹ cũng đồng thời cung cấp cho các nước đồng minh rất nhiều xe Jeep, khiến nó nhanh chóng biến thành loại xe hạng nhẹ phổ biến nhất toàn cầu thời đó.
Sau chiến tranh, xe Jeep được thương mại hóa và nhanh chóng được ưa chuộng. Nhờ khả năng di chuyển trên địa hình gồ ghề và chở được nhiều vật nặng, nó rất thịnh hành trong nông nghiệp cũng như những chuyến đi dã ngoại.
Xe Jeep.
Dù Jeep từng là một phương tiện chủ lực, nhưng nó đã dần không còn đáp ứng được tình hình của quân đội Mỹ vào cuối thế kỷ 20: Vũ khí trở nên nặng hơn và cần vận chuyển nhiều người hơn. Vì vậy đến đầu thập niên 1980 xe Jeep đã bị loại khỏi quân đội và thay vào đó bằng Xe Đa dụng Cơ động cao (Humvee).
Sau chiến tranh, xe Jeep được thương mại hóa và nhanh chóng được ưa chuộng. Nhờ khả năng di chuyển trên địa hình gồ ghề và chở được nhiều vật nặng, nó rất thịnh hành trong nông nghiệp cũng như những chuyến đi dã ngoại.
Xe Jeep.
Dù Jeep từng là một phương tiện chủ lực, nhưng nó đã dần không còn đáp ứng được tình hình của quân đội Mỹ vào cuối thế kỷ 20: Vũ khí trở nên nặng hơn và cần vận chuyển nhiều người hơn. Vì vậy đến đầu thập niên 1980 xe Jeep đã bị loại khỏi quân đội và thay vào đó bằng Xe Đa dụng Cơ động cao (Humvee).
Tuy không có thành tích trong các cuộc thế chiến như Jeep, nhưng Humvee đã trải qua nhiều cuộc chiến cuối thế kỷ 20 như ở Panama năm 1989, chiến tranh Vùng Vịnh đầu thập niên 1990, nội chiến Somalia và các cuộc chiến khác ở Trung đông đầu thế kỷ 21, trong đó có hơn 10 ngàn chiếc đã lăn bánh tại Iraq.
Xe Humvee bắt đầu được AM General sản xuất từ năm 1985 và đã có 281 ngàn chiếc xuất xưởng tính đến nay, với chi phí mỗi chiếc lên tới 294.000 USD. Xe nặng tối đa 3,86 tấn, chiều dài 4,57 mét và rộng 2,16 mét. Nó sử dụng động cơ Detroit Diesel V8 có công suất 138 kW. Động cơ này giúp Humvee đạt tốc độ 89 km/giở khi chở nặng nhất và tối đa có thể lên đến 113 km/giờ. Với 95 lít dầu xe đi được từ 400-560 km.
Đầu thế 21, nó bắt đầu bộc lộ nhiều điểm yếu trước sự xuất hiện của thiết bị nổ tự chế (IED), một loại mìn xuất hiện rất nhiều trên những con đường đầy bụi cát ở Trung Đông. Giả sử một quả IED có sức nổ được phân phối đều theo mọi hướng, thì lớp vỏ bọc của xe vẫn chịu nổi, nhưng nếu nó nổ ngay dưới gầm xe thì sẽ thiệt hại rất nặng nề. Đạn xuyên giáp EFP cũng là thứ vũ khí gây hư hại nghiêm trọng cho Humvee.
Để khắc phục, người ta gia cố cho cửa chính và cửa sổ bằng các loại giáp như ASK, FRAG 5 và 6, nhưng oái ăm cái là xe lại bị nặng thêm tới 450 kg, ngay cả loại giáp nhẹ hơn cũng làm tăng 340 kg. Lối cải tiến kiểu chắp vá này làm cho xe đi chậm, mất đi tính cơ động, thậm chí còn dễ bị hư hỏng và bị lật hơn. Một nhược điểm chết người khác là trong tình huống cần kíp thì cánh cửa nặng nề này lại hay bị mắc kẹt, nhốt luôn những người ngồi trong xe. Dù là tình huống nào thì cũng khiến cho mạng sống của các binh sĩ trên xe bị đe dọa.
Xe Humvee đã trải qua một số cuộc nâng cấp và có nhiều phiên bản khác nhau. Trong đó nổi bật nhất là chiếc M1151, nó có động cơ GEP mới để tải nổi một bộ giáp nặng nề hơn. Nhưng nhìn chung tốc độ và phạm vi của M1151 không cải thiện, thậm chí còn chạy chậm hơn chiếc Humvee tiêu chuẩn.
Xe Humvee M1151.
Giá như đạn IED và EFP chưa bao giờ xuất hiện thì có lẽ Humvee vẫn giữ được phong độ nhờ khả năng chinh phục địa hình núi non và sự gọn nhẹ. Nhưng mấy món vũ khí không mong đợi này đã phá hỏng mọi tiền đồ của nó. Năm 2007, nhiều chiếc Humvee ở tiền tuyến tạm thời được thay thế bằng xe chống mìn MRAP và tới năm 2012, nó bị Lục quân Mỹ coi như mất khả năng chiến đấu.
Quảng cáo
Ngày nay Humvee đang ở trong tình thế giống như xe Jeep đầu thập niên 1980 khi nó đã bắt đầu chịu nhiều hạn chế, chẳng hạn không còn được lái ra khỏi khu vực an toàn trong vùng chiến sự. Humvee đang dần được thay bằng Xe Chiến thuật Hạng nhẹ (JLTV) và tính tới năm 2021, JLTV đã thế chỗ cho 10 ngàn chiếc Humvee.
Xe JLTV.
JLTV được ra mắt năm 2018 và do nhà sản xuất Oshkosh chế tạo. Chúng vượt trội hơn xe Humvee với khả năng chở được nặng hơn, bền chắc và có hiệu suất cao hơn. Trong cuộc thử nghiệm dài nhiều năm được quân đội giám sát, JLTV đạt tỷ lệ thực hiện nhiệm vụ thành công cao hơn Humvee.
Ngày tàn của Humvee vẫn chưa tới vì nó được quân đội Mỹ dự trù sử dụng tới năm 2050 với vai trò giảm dần. Nhưng nhiều chức năng của Humvee vẫn rất hữu ích, chẳng hạn như cứu hộ và tiềm năng nhất là chuyển đổi thành xe không người lái. Khi đó nó sẽ hoạt động như một phương tiện trinh sát tự động với lớp giáp bị loại bỏ. Đây có thể là một cách làm tiết kiệm để quân đội Mỹ tạo nên một đội xe không người lái trong tương lai.
Theo [1], [2], [3].
