Để thoát khỏi tình trạng trì trệ về tài chính và công nghệ kéo dài nhiều năm qua, Intel cần cải thiện khả năng cạnh tranh với các nhà sản xuất chip như Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. Đang có rất nhiều tiếng nói cho rằng, để đạt được điều đó, công ty sẽ phải xem xét việc chia tách doanh nghiệp.
Trong nhiều thập kỷ, Intel từng là một "cỗ máy in tiền" của nền kinh tế Mỹ, nhờ việc tự chủ thiết kế và sản xuất chip của riêng mình tại các nhà máy của công ty. Mô hình này hoạt động tốt khi Intel tạo ra những chip có tốc độ tính toán nhanh nhất với các bóng bán dẫn nhỏ nhất trên thế giới.
Tình hình thay đổi hơn nửa thập kỷ trước, sau khi TSMC (Đài Loan) và Samsung Electronics (Hàn Quốc) đã vươn lên dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất chip. Cả hai đều là nhà sản xuất chip theo hợp đồng, nghĩa là các đối thủ cạnh tranh của Intel trong thiết kế chip, từ Nvidia đến Advanced Micro Devices, đều có khả năng tiếp cận các nhà máy gia công bán dẫn tốt hơn.
Intel đã cố gắng khắc phục những sai lầm trong sản xuất bằng cách thuê TSMC sản xuất một số sản phẩm chip của mình. Tuy nhiên, điều này làm giảm biên lợi nhuận và đặt câu hỏi về các khoản đầu tư của Intel vào các nhà máy của riêng họ, thuộc quyền kiểm soát của mảng IFS, Intel Foundry Services.
Các nhà đầu tư đã không còn tin tưởng Intel. Cổ phiếu của Intel đã giảm khoảng 65% trong vòng 5 năm qua, trong khi cổ phiếu của AMD đã tăng hơn gấp đôi, cổ phiếu của TSMC gần như tăng 4 lần và giá trị cổ phiếu Nvidia cao hơn 16 lần trong cùng khoảng thời gian ấy.
Cựu giám đốc điều hành của Intel, Pat Gelsinger, đã cố gắng vực dậy công ty sau triều đại của Bob Swan, bằng cách biến Intel trở thành một nhà sản xuất chip theo hợp đồng hàng đầu, đồng thời đầu tư vào các nhà máy mới và nỗ lực giành lại vị trí dẫn đầu trong công nghệ sản xuất chip. Đây là một nỗ lực tốn kém nhưng không mang lại kết quả đáng kể trong ba năm ông nắm quyền, và cuối cùng ông đã bị thay thế vào tháng 12 vừa qua.
Bây giờ, việc xử lý như thế nào với bộ phận sản xuất chip theo hợp đồng có lẽ là câu hỏi cấp bách nhất mà Lip-Bu Tan phải đối mặt khi ông trở thành CEO vào tháng Ba. Tuy nhiên, ông Tan vẫn chưa đưa ra nhiều thông tin về chiến lược của mình cho đơn vị này. Ông đã trấn an các nhà đầu tư rằng ông cam kết với nó tại một sự kiện của công ty vào tháng Tư và hứa sẽ có cách tiếp cận hướng tới khách hàng hơn.
Việc tách biệt chức năng thiết kế chip của Intel khỏi các nhà máy của công ty có thể giải quyết được nhiều vấn đề của công ty. Ví dụ, nhiều khách hàng tiềm năng của các nhà máy này là đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực thiết kế chip, bao gồm Nvidia và AMD. Việc tách rời sẽ giúp mảng gia công chip thương mại tiếp cận với hoạt động kinh doanh của các tập đoàn này.
Điều này cũng sẽ giúp giải quyết các vấn đề về văn hóa doanh nghiệp đã đeo bám nỗ lực sản xuất chip theo hợp đồng: Hoạt động sản xuất của Intel thiếu tư duy phục vụ khách hàng mà TSMC và các nhà sản xuất theo hợp đồng chuyên dụng khác có.
Quảng cáo
Cụ thể nhất là động thái thăng chức cho Sachin Katti, người đứng đầu mảng chip cơ sở hạ tầng mạng, lên vị trí giám đốc công nghệ (CTO), kiêm giám đốc mảng AI. Những thay đổi trong ban lãnh đạo là động thái lớn đầu tiên của ông Tan kể từ khi nhậm chức vào tháng 3 vừa qua, để xoay chuyển tình hình của nhà sản xuất chip lâu đời, sau nhiều năm gặp phải vô vàn những vấn đề. Nhóm chip trung tâm dữ liệu và AI, cũng như nhóm chip máy tính cá nhân của Intel, sẽ báo cáo trực tiếp thành quả nghiên cứu phát triển sản phẩm lên CEO.
Logic này không bị bỏ qua bởi hội đồng quản trị của Intel hoặc các đối thủ cạnh tranh của công ty, một số trong đó đã để mắt đến công ty khi nó đang vật lộn với những khó khăn. Broadcom, một tập đoàn lớn về chip và phần mềm, cũng như TSMC, đã tiếp cận các bộ phận của Intel vào đầu năm nay.
Việc công ty chưa quyết định chia tách có thể phản ánh sự phức tạp của việc thực hiện điều đó.
Gus Richard, nhà phân tích bán dẫn tại Northland Capital Markets, người từng làm việc tại Intel trong sự nghiệp ban đầu của mình, cho biết công ty không hoạt động tốt như một thực thể thống nhất. Tuy nhiên, việc chia tách nó sẽ rất khó khăn vì các nhà máy của Intel đã được xây dựng để sản xuất chip Intel và các nhà thiết kế chip của Intel gần đây mới bắt đầu sử dụng các nhà máy bên ngoài.
"Họ có thể tạo ra một môi trường thiết kế chip hoạt động cho Intel, nhưng rất khó hoặc không thể để bất kỳ ai khác sử dụng nó, và họ đang thất bại trong việc thu hút thêm khách hàng," Richard nói.
Quảng cáo
Ngay cả dưới thời Gelsinger, Intel dường như cũng nhận thấy sự cần thiết phải tách biệt hơn nữa. Hai năm trước, công ty đã chuyển sang mô hình "nhà máy nội bộ", với bộ phận sản xuất của Intel hoạt động như một thực thể riêng biệt và các nhà thiết kế của Intel được tự do lựa chọn giữa các nhà máy của chính mình hoặc bên ngoài. Vào tháng Chín, công ty cam kết thành lập các nhà máy của mình thành một công ty con bên trong công ty, có hội đồng quản trị độc lập và giám đốc độc lập.
Các nhà máy sản xuất chip của Intel cũng không hoạt động tốt về mặt tài chính: Chúng báo cáo lỗ vốn điều hành là 2.32 tỷ USD trong quý đầu tiên, sau khi thua lỗ 13.4 tỷ USD vào năm ngoái.
Kết quả kém cỏi này có khả năng khiến một đơn vị nhà máy độc lập trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Tuy nhiên, thỏa thuận đó nhanh chóng có thể trở nên hấp dẫn hơn nếu đi kèm với việc bơm một lượng vốn đáng kể để hỗ trợ hoạt động kinh doanh độc lập.
Không ai khác, chính đội ngũ lãnh đạo và hội đồng quản trị của Intel đã tự tay gieo những hạt giống để thực tại này xảy ra. Một phần logic của việc đưa các nhà máy vào một công ty con là để thu hút nguồn vốn mới cho đơn vị đó. Giám đốc tài chính David Zinsner đã từng nói với The Wall Street Journal vào tháng 1 rằng công ty đang bắt đầu thảo luận với các nhà đầu tư chiến lược tiềm năng, bao gồm cả tài chính và khách hàng.
Trên lý thuyết, việc chia tách mảng sản phẩm và gia công của Intel nghe rất hợp lý. Nhưng trên thực tế, điều này cực kỳ khó khăn.
Sẽ mất rất nhiều năm để thực hiện một cuộc chia tách bình thường. Nó liên quan tới những chi phí pháp lý và tư vấn lên tới hàng trăm triệu USD. Và trong quá trình chia tách diễn ra, Intel sẽ vận hành và sản xuất như thế nào? Intel có tiếp tục nhắm tới việc hoàn thiện tiến trình 18A như họ đã hứa hẹn hay không? Hiện giờ Intel đang đẩy mạnh sản lượng chip 18A sản xuất thử nghiệm, nhưng nếu chỉ có 18A, rất khó có thể cứu lấy Intel.
Vậy còn 14A thì sao? Tiến trình này thực tế có khả năng đưa Intel trở lại quỹ đạo là một trong những tập đoàn bán dẫn cũng như công nghệ hàng đầu thế giới. Nhưng quá trình hoàn thiện 14A sẽ mất rất nhiều thời gian. Có thể họ sẽ mất hẳn 1 năm, thậm chí 2 năm để chạm được tới thời điểm 14A có thể cứu vãn doanh thu cũng như lợi nhuận của tập đoàn.
Rồi liệu họ có tiếp tục đầu tư nghiên cứu tiến trình gia công bán dẫn với một CEO mà họ muốn là vị này sẽ tập trung chủ yếu vào mảng sản phẩm thương mại hay không? Nếu chỉ tập trung cơ bản vào sản phẩm thương mại, Intel đơn giản sẽ quay trở lại thời kỳ trước khi CEO Gelsinger nhậm chức và điều hành tập đoàn. Cần nhớ năm 2021, hội đồng quản trị có lý do chọn ông Gelsinger cho vị trí CEO Intel.
Intel có thể tiếp tục hoạt động như một thực thể thống nhất trong một thời gian, với gần 9 tỷ đô la Mỹ tiền mặt trên bảng cân đối kế toán vào cuối quý đầu tiên. Nó cũng có mạng lưới nhà máy rộng khắp thế giới và thiết bị sản xuất trị giá hơn 100 tỷ đô la, cộng với nhiều hoạt động kinh doanh phụ mà công ty đã bán. Một trong những ưu tiên hàng đầu của Tan là cắt giảm nhân sự và tiết kiệm chi phí, điều này sẽ cung cấp một đệm tài chính bổ sung.
CEO Tan có thể chọn giữ Intel lại và trích xuất giá trị cho các cổ đông bằng cách dần dần loại bỏ một doanh nghiệp đang suy thoái. Tuy nhiên, điều đó sẽ không giải quyết được tình thế tiến thoái lưỡng nan mà công ty phải đối mặt: Rất khó để xây dựng một bộ phận sản xuất thua lỗ trên thị trường độc lập, nhưng nếu không có sự tách biệt, thì việc đó càng khó khăn hơn để bộ phận sản xuất này có thể cạnh tranh với TSMC hoặc Samsung.
Intel hy vọng rằng đơn vị sẽ đạt điểm hòa vốn vào năm 2027 và đã thu hút được một số khách hàng, bao gồm Microsoft và bộ phận điện toán đám mây của Amazon. Tuy nhiên, những khách hàng này còn rất xa so với các khách hàng thiết kế chip lớn nhất, và việc đạt được doanh thu mới trị giá hàng tỷ USD cần thiết để đưa hoạt động sản xuất thoát khỏi tình trạng thua lỗ là không chắc chắn.
Nếu Intel muốn điều chỉnh lại quỹ đạo mà công ty đã đi theo trong hơn một thập kỷ qua, câu hỏi giờ đã trở thành khi nào họ sẽ chia tách, chứ không phải liệu họ có chia tách hay không.
Tổng hợp: 1, 2, 3
